شناسنامه علمی شماره
مقاله پژوهشی
ابوالفضل ناصری؛ طاهره مسعودی؛ محمدباقر خورشیدی؛ اکبر عبدی قاضی جهانی
چکیده
برای بررسی تأثیر کیفیت آب آبیاری بر عملکرد گلرنگ به‌منظور تولید بهینه این محصول در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه، آزمایشی با سطوح مختلف شوری آب آبیاری با قابلیت هدایت الکتریکی (ECw) 8/1 و 8/5 دسی‌‌زیمنس بر متر بر روی ژنوتیپهای بومی آذربایجان شامل دیزج‌حسین‌بیگ مرند، کشک‌سرای مرند و آق‌کند میانه در قالب طرح اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک ...
بیشتر
برای بررسی تأثیر کیفیت آب آبیاری بر عملکرد گلرنگ به‌منظور تولید بهینه این محصول در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه، آزمایشی با سطوح مختلف شوری آب آبیاری با قابلیت هدایت الکتریکی (ECw) 8/1 و 8/5 دسی‌‌زیمنس بر متر بر روی ژنوتیپهای بومی آذربایجان شامل دیزج‌حسین‌بیگ مرند، کشک‌سرای مرند و آق‌کند میانه در قالب طرح اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد اثر متقابل سطوح مختلف شوری و ژنوتیپ بر عملکرد دانه، وزن هزاردانه و وزن طبق اصلی معنیدار بود. ژنوتیپهای گلرنگ در صفت شاخص برداشت باهم فرق داشتند که نشان‌دهنده وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر این صفت بود. همچنین، سطوح مختلف شوری، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در طبق را تحت تأثیر قرار دادند. ولی، تیمارهای آزمایش تأثیر معنیداری در صفات تعداد برگ، تعداد شاخه فرعی، قطر طبق و تعداد طبق در بوته نداشت. با افزایش شوری آب آبیاری از 8/1 به 8/5 دسی زیمنس بر متر، تعداد دانه در طبق 45 درصد، عملکرد بیولوژیک 56 درصد، و عملکرد دانه 44 درصد کاهش یافت. بیشترین و کمترین وزن هزاردانه به ترتیب برابر 38 و 26 گرم و بیشترین عملکرد دانه به ترتیب در سطح اول و دوم شوری آب و با مقادیر 1207 و 568 کیلوگرم در هکتار را ژنوتیپ کشک‌سرای مرند تولید نمود. کمترین عملکرد دانه 426 کیلوگرم در هکتار در سطح شوری آب 8/5 دسی زیمنس بر متر و با ژنوتیپ دیزج‌حسین‌بیگ مرند به دست آمد. بنابراین، با توجه به تفاوت معنیدار عملکرد دانه ژنوتیپ کشک‌سرای مرند نسبت به سایر ژنوتیپهای بومی آذربایجان در هر دو سطح شوری آب آبیاری، ژنوتیپ یادشده به‌عنوان مناسبترین ژنوتیپ برای تولید بهینه این محصول در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه معرفی میگردد.
مقاله پژوهشی
نادر سلامتی؛ حسین دهقانی سانیج؛ عبدالستار دارابی
چکیده
با توجه به محدودیت منابع آب، استفاده از روشهای آبیاری تحت فشار با هدف افزایش بهرهبرداری بهینه از منابع آب امری اجتناب ناپذیر است. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان طی دو سال زراعی (1394-1392) در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای یک بار خرد شده با سه تکرار اجرا گردید. مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطرهای ...
بیشتر
با توجه به محدودیت منابع آب، استفاده از روشهای آبیاری تحت فشار با هدف افزایش بهرهبرداری بهینه از منابع آب امری اجتناب ناپذیر است. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان طی دو سال زراعی (1394-1392) در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای یک بار خرد شده با سه تکرار اجرا گردید. مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطرهای زیرسطحی در سه ســطح 75، 100 و 125 درصد نیازآبی در کرتهای اصلی و دو رقم نخل خرمای خاصی و زاهدی در کرتهای فرعی قرار داشت و با هم مقایسه گردید. نتایج حاصل از اجرای آزمایش نشان داد که سطوح مختلف آبیاری اثر معنیداری بر صفات کمی و کیفی میوه از جمله عملکرد محصول خرما نداشتند. اما بین سطوح مختلف آبیاری از نظر شاخص کارایی مصرف آب اختلاف معنیداری در سطح یک درصد وجود داشت. بهطوریکه مقایسه میانگینها نشان داد تیمار 75 درصد نیاز آبی با تولید 88/0 کیلوگرم خرما به ازای هرمتر مکعب مصرف آب، بیشترین کارایی را به خود اختصاص داد. همچنین، مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که تیمار 75 درصد نیاز آبی در ارقام خاصی و زاهدی بهترتیب با تولید 86/0 و 89/0 کیلوگرم خرما به ازای هر متر مکعب مصرف آب بیشترین کارایی مصرف را داشتند. آبیاری درختان خرما بر مبنای 75 درصد نیاز آبی، با میانگین مصرف 7545 مترمکعب در هکتار موجب صرفه جویی 2515 مترمکعب آب نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی شد.
مقاله پژوهشی
مجید علی حوری
چکیده
تعیین نیاز آبی گیاهان به منظور استفاده بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی از اهمیت بسیاری برخوردار است. به منظور تعیین نیاز آبی و ضریب گیاهی خرمای رقم برحی در سال‌های اول تا سوم رشد رویشی، یک لایسیمتر زهکش‌دار برای اندازهگیری تبخیر-تعرق مرجع و سه لایسیمتر زهکش‌دار برای اندازهگیری تبخیر-تعرق خرما در نظر گرفته شدند. میزان تبخیر-تعرق ...
بیشتر
تعیین نیاز آبی گیاهان به منظور استفاده بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی از اهمیت بسیاری برخوردار است. به منظور تعیین نیاز آبی و ضریب گیاهی خرمای رقم برحی در سال‌های اول تا سوم رشد رویشی، یک لایسیمتر زهکش‌دار برای اندازهگیری تبخیر-تعرق مرجع و سه لایسیمتر زهکش‌دار برای اندازهگیری تبخیر-تعرق خرما در نظر گرفته شدند. میزان تبخیر-تعرق مرجع و خرما با استفاده از رابطه بیلان آب در خاک تعیین شد. نتایج نشان داد که مقدار تبخیر-تعرق مرجع در سال‌های اول تا سوم به ترتیب معادل 2105، 1827 و 8/2021 میلیمتر شد. در حالی که مقدار تبخیر-تعرق خرما در سال‌های اول تا سوم رشد به ترتیب معادل 3/274، 7/402 و 2/597 میلیمتر بود، به‌طوری که مقدار افزایش سالانه تبخیر-تعرق گیاه به ترتیب برابر 8/46% و 3/48% بود. مقدار ضریب گیاهی خرمای رقم برحی برای سال اول رشد، بین 08/0 تا 18/0 در نوسان بود. کمترین مقدار ضریب گیاهی در اسفند ماه و بیشترین مقدار آن در مهر و دی ماه وجود داشت. اما مقدار ضریب گیاهی برای سال دوم از 10/0 تا 30/0 و برای سال سوم از 19/0 تا 43/0 متغیر بود. بیشترین مقدار ضریب گیاهی برای سال دوم در مرداد و دی ماه و برای سال سوم در آبان ماه و کمترین مقدار آن برای هر دو سال در اسفند ماه بود. علت اصلی تفاوت مقادیر نیاز آبی و ضریب گیاهی خرما بین سال‌های اول تا سوم را میتوان افزایش سن گیاه و رشد رویشی آن دانست.
مقاله پژوهشی
حبیب کریمی اورگانی؛ علی رحیمی خوب؛ محمد هادی نظری فر
چکیده
مدلAqua Crop براساسپاسخعملکردمحصولبهآبتوسطسازمانفائوتوسعهیافتهاست و نسبت به سایر مدلها به عوامل ورودی کمتری نیاز دارد. به منظور ارزیابی مدل Aqua Crop در شرایط کمآبیاری، آزمایشی در منطقه پاکدشت بر روی گیاه جو انجام شد. این آزمایش با سه تیمار آبیاری و سه تیمار تاریخ کاشت در سال زراعی 94-1393 در مزرعهپردیسابوریحانانجامشد. تیمارهای ...
بیشتر
مدلAqua Crop براساسپاسخعملکردمحصولبهآبتوسطسازمانفائوتوسعهیافتهاست و نسبت به سایر مدلها به عوامل ورودی کمتری نیاز دارد. به منظور ارزیابی مدل Aqua Crop در شرایط کمآبیاری، آزمایشی در منطقه پاکدشت بر روی گیاه جو انجام شد. این آزمایش با سه تیمار آبیاری و سه تیمار تاریخ کاشت در سال زراعی 94-1393 در مزرعهپردیسابوریحانانجامشد. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری کامل و دو تیمار کمآبیاری 80% و 60 درصد و تیمار تاریخ کاشت شامل تیمارهای زود هنگام (8 آبان)، کاشتبهموقع (18 آبان)ودیرهنگام (28 آبان)بودند. مقایسه مقادیر برآورد شده مدل Aqua Crop و اندازهگیری شده واقعی عملکرد محصول (زیست توده) جو در روزهای مختلف پس از کاشت در تیمارهای مختلف نشان داد که مدل Aqua Cropتا حدود 96 درصد تغییرات عملکرد محصول را در شرایط مختلف کاشت، آبیاری کامل و کمآبیاری شبیه‌سازی می‌کند. همین طور جذر میانگین خطا بین دادههای اندازه گیری شده و شبیه سازی مدل از 41/0 تا 96/0 تن در هکتار تغییر می‌کند که متوسط این خطا حدود 77/0 تن در هکتار است که معادل 4/8 درصد خطا نسبت به متوسط عملکرد محصول میباشد.
مقاله پژوهشی
ابوالمحسن حاجی امیری؛ عباس رضایی زاد
چکیده
بررسی واکنش درختان میوه به مقدار آب مصرفی یکی از راهکارهای مهم در مدیریت آب آبیاری است. این آزمایش به منظور ارزیابی پنج رقم زیتون به مقادیرآبیاری در قالب آزمایش کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی از سال 1390 تا 1392 در ایستگاه تحقیقات زیتون دالاهو در استان کرمانشاه انجام گردید. ارقام زیتون شامل کنسروالیا، مانزانیلا، ...
بیشتر
بررسی واکنش درختان میوه به مقدار آب مصرفی یکی از راهکارهای مهم در مدیریت آب آبیاری است. این آزمایش به منظور ارزیابی پنج رقم زیتون به مقادیرآبیاری در قالب آزمایش کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی از سال 1390 تا 1392 در ایستگاه تحقیقات زیتون دالاهو در استان کرمانشاه انجام گردید. ارقام زیتون شامل کنسروالیا، مانزانیلا، سویلانا، زرد زیتون و آمفی سیس در کرتهای اصلی و مقادیرآبیاری شامل 100 درصد (شاهد)، 80% و 60 درصد نیازآبی درختان زیتون در کرت های فرعی قرار داده شدند. با استفاده از نرم افزار محاسب تبخیر و تعرق (calculatorETo) و آمار روزانه هواشناسی، میزان تبخیر و تعرق بالقوه طی این مدت بطور متوسط 8/8115 میلی متر در سال برآورد گردید. حجم آب مورد نیاز درختان در تیمار 100 درصد نیاز آبی 1/5828 متر مکعب در هکتار تعیین گردید. نتایج این تحقیق نشان داد؛ که تاثیرمقادیرآبیاری بر برخی از صفات زایشی از جمله عملکرد میوه، وزن میوه و گوشت معنیدار بود. بیشترین عملکرد در تیمارهای 80% و 100 درصد نیاز آبی در رقم کنسروالیا به ترتیب با 17745 و 17106 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. اثر مقادیر آبیاری در میزان درصد روغن در ارقام مختلف از نظر آماری معنیدار نبود. ارقام از نظر صفات مورد بررسی تنوع زیادی داشتند؛ بطوریکه در بهره وری آب آبیاری، وزن میوه و گوشت، طول و قطر میوه، وزن هسته، ماده خشک و میزان روغن دارای تفاوت معنیداری بودند. اثر متقابل رقم و مقادیر آبیاری تنها برای صفت بهرهوری آب آبیاری معنیدار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش مقدار آبیاری بهرهوری آب آبیاری کم میشود. بطوریکه در رقم کنسروالیا در سطح آبیاری 60 درصد کارائی بهرهوری آب آبیاری 2/4 کیلوگرم بر متر مکعب و در سطح آبیاری 100 درصد 9/2 کیلوگرم متر مکعب بود. رقم کنسروالیا با میانگین کارآیی مصرف آب برابر 64/3 کیلوگرم بر متر مکعب بیشترین بهره وری آب آبیاری را در بین ارقام دارا بود.
مقاله پژوهشی
حمداله اسکندری؛ اشرف عالی زاده امرایی
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانهزنی، رشد و عملکرد میوه بامیه در آزمایشگاه و مزرعه انجام شد. این تحقیق در مرحله آزمایشگاهبه صورت فاکتوریل دو عاملی بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه پیام نور خوزستان اجرا شد. عامل اول آمادهسازی بذر (شامل تیمار شاهد و آماده سازی بذر با استفاده از ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله جوانهزنی، رشد و عملکرد میوه بامیه در آزمایشگاه و مزرعه انجام شد. این تحقیق در مرحله آزمایشگاهبه صورت فاکتوریل دو عاملی بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه پیام نور خوزستان اجرا شد. عامل اول آمادهسازی بذر (شامل تیمار شاهد و آماده سازی بذر با استفاده از آب و نیترات پتاسیم) و عامل دوم تنش خشکی (شامل پتانسیلهای ماتریک 3/0-، 6/0-، 9/0- و 2/1- مگاپاسکال) بود. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانهزنی بذر بامیه در شرایط بدون تنش و با پیشتیمار آبی بود. با افزایش شدت تنش درصد جوانهزنی بذر بامیه کاهش یافت به طوری که در تیمار بدون آمادهسازی، با کاهش پتاسیل ماتریک از اولین به سومین سطح درصد جوانهزنی در شرایط تنش خشکی، 3/72 درصد کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که تیمار بذر با آب، در شرایط تنش خشکی و غیر تنش خشکی باعث بهبود درصد جوانهزنی شد. آزمایش مرحله مزرعهای در سال زراعی 95-1394 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمار دور آبیاری بر مبنای زمان لازم برای 70، 100، 130 و 160 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر اعمال گردید. نتایج آزمایش مزرعهای نشان داد که افزایش دور آبیاری، تجمع ماده خشک، شاخص سطح برگ، ارتفاع بوته، تعداد میوه در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد میوه بامیه را کاهش داد به طوری که افزایش فاصله آبیاری از سطح اول به سطوح دوم، سوم و چهارم به ترتیب 9%، 26% و 31 درصد عملکرد میوه را کاهش داد. لذا برای تولید بهینه محصول بامیه، گیاه نباید در طول دوره رشد با تنش خشکی مواجه گردد و دور آبیاری 70 میلیمتر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر توصیه میشود. با این حال، با توجه به اینکه در سطح دوم آبیاری درصد کاهش عملکرد چشمگیر نبود، ممکن است با توجه به مسائل اقتصادی مزرعه بتوان سطح دوم آبیاری را نیز توصیه نمود که این موضوع به تحقیقات بیشتر نیاز دارد.
مقاله پژوهشی
الهام صابری؛ فاطمه رضایی؛ عباس خاشعی سیوکی
چکیده
تخمین دقیق تبخیر-تعرق برای مطالعات بیلان آبی، تاسیسات آبی، مدیریت و طراحی سیستم‌های نوین آبیاری و مدیریت منابع آب و غیره مورد نیاز میباشد. در این تحقیق به‌منظور تعیین ضرایب گیاهی و نیاز آبی گیاه اجغون که از جمله گیاهان دارویی مهم میباشد، آزمایشی در مدت یک فصل زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند با استفاده از جعبه کشت یا لایسیمتر ...
بیشتر
تخمین دقیق تبخیر-تعرق برای مطالعات بیلان آبی، تاسیسات آبی، مدیریت و طراحی سیستم‌های نوین آبیاری و مدیریت منابع آب و غیره مورد نیاز میباشد. در این تحقیق به‌منظور تعیین ضرایب گیاهی و نیاز آبی گیاه اجغون که از جمله گیاهان دارویی مهم میباشد، آزمایشی در مدت یک فصل زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند با استفاده از جعبه کشت یا لایسیمتر انجام شد. برای اجرای این طرح از سه عدد لایسیمتر وزنی استفاده شد و نیاز آبی اجغون بهروش بیلان آب محاسبه گردید. برای محاسبه تبخیر-تعرق مرجع نیز از چمن معمول برای فضای سبز با ارتفاع 12 سانتیمتر به‌عنوان گیاه مرجع استفاده شد. در پایان فصل رشد، مقادیر ضرایب گیاهی اجغون در مراحل مختلف رشد شامل مرحله ابتدایی، توسعه، میانی و مرحله انتهایی بهترتیب برابر 78/0 ، 06/1 ، 13/1 و 96/0 بدست آمد و مجموع تبخیر-تعرق این گیاه از لایسیمتر 492 میلیمتر محاسبه گردید.
مقاله پژوهشی
حامد زمانی؛ داود اکبری نودهی؛ حمیدرضا مبصر؛ فرشید علیپور ابوخیل
چکیده
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی توتون گرمخانه‌ای رقم K326، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات تیرتاش در سال 1390 اجرا شد. تیمارها شامل ترکیب چهار مقدار آبیاری (مقدار 100%W4=، 80%W3=، 60%W2= و 40%W1=نیاز آبی) با سه دور آبیاری (15D3=،10 D2= و 5D1=روز) و دو تیمار بدون آبیاری (R)و آبیاری جوی پشته‌ای ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی توتون گرمخانه‌ای رقم K326، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات تیرتاش در سال 1390 اجرا شد. تیمارها شامل ترکیب چهار مقدار آبیاری (مقدار 100%W4=، 80%W3=، 60%W2= و 40%W1=نیاز آبی) با سه دور آبیاری (15D3=،10 D2= و 5D1=روز) و دو تیمار بدون آبیاری (R)و آبیاری جوی پشته‌ای (I)(جمعا 14 تیمار) بود. نتایج نشان دادند که تیمارهای W4D2,W4D3,W3D1,W3D2,W3D3,W2D1,W1D1 W4D1, با بقیه تیمارها از نظر آماری اختلاف معنیدار داشتند و عملکرد برگ خشک بیشتری داشتند. همچنین کمترین محتوای کلر برگ درتیمارهای W4D2, W3D1, W2D1,W2D2, W1D3, R به دستآمد. توتونهای تیمارهای W4D2, W3D1, W3D3, W2D1, W1D1, W1D2,W1D3 با بقیه تیمارها از نظر آماری اختلاف معنیدار داشتند و قیمت آنها بیشتر بود. همچنین کمترین در آمد ناخالص درتیمارهای W2D2, W2D3,،W1D3، Iو R حاصل آمد.
مقاله پژوهشی
نادر نادری؛ فریبرز عباسی
چکیده
قنات یکی از شگفتانگیزترین سازهها برای استخراج آب زیرزمینی در مناطق خشک و نیمهخشک است. در استان سمنان، 607 رشته قنات با تخلیه متوسط 5/93 میلیون متر مکعب در سال وجود دارد. در پژوهش حاضر، وضعیت 15 رشته قنات و وضعیت آبیاری در اراضی کشاورزی مربوط به آنها در این استان بررسی و برخی راهکارها برای بهبود وضعیت قناتهایمورد مطالعه ارائه ...
بیشتر
قنات یکی از شگفتانگیزترین سازهها برای استخراج آب زیرزمینی در مناطق خشک و نیمهخشک است. در استان سمنان، 607 رشته قنات با تخلیه متوسط 5/93 میلیون متر مکعب در سال وجود دارد. در پژوهش حاضر، وضعیت 15 رشته قنات و وضعیت آبیاری در اراضی کشاورزی مربوط به آنها در این استان بررسی و برخی راهکارها برای بهبود وضعیت قناتهایمورد مطالعه ارائه گردیده شده است. در این تحقیق،وضعیت آبدهی قناتها و تغییرات کمی و کیفی آب آنها، راندمان کاربرد و کارآیی مصرف آب در اراضی پاییندست قناتها ارزیابی شد. نتایج نشان داد که عدم تأمین اعتبار کافی بهعلت کمبود منابع مالی، ریزش کورهها و میلهها به خاطر عدم تجهیز مناسب، عدم استفاده از مصالح و پوششهای لازم، عدم نگهداری صحیح و مناسب قناتها، عدم ایجاد تمهیدات لازم برای جلوگیری از ورود سیلابها به داخل قناتها، تعدد مالکین و بروز مشکل در هماهنگی آنها و مهاجرت به شهرها از مهمترین عوامل کاهش آبدهی و تخریب قناتهای منطقه بودند. تغییرات هدایت الکتریکی و pH آب قناتها در بلندمدت ناچیز بود. متوسط راندمان کاربرد آب در اراضی پاییندست قناتها 6/51 درصد و در اراضی پاییندست چاهها 5/45 درصد بهدست آمد. متوسط بهرهوری مصرف آب در اراضی پاییندست قناتها برای محصولات مختلف 63/0 کیلوگرم بر متر مکعب برآورد گردید. ایجاد تشکل‌های قوی برای مشارکت هرچه بهتر مالکین در بهرهبرداری و نگهداری قناتها، لایروبی منظم، کول‌گذاری کوره، طوقه‌چینی میلهها، لولهگذاری در کوره و نصب شیر فلکه در مظهر قنات، احداث حوضچههای ذخیره آب قناتها، ایجاد تناسب بین نیاز آبی محصولات و آب داده شده در اراضی پاییندست قناتها از مهمترین راهکارهای عملی و اجرایی برای بهبود وضعیت قناتها هستند.
مقاله پژوهشی
احسان توکلی؛ بهزاد قربانی؛ مهدی رادفر؛ حسین صمدی بروجنی؛ بیژن قهرمان
چکیده
افزایش بازده آبرسانی و کاهش تلفات آب در کانالهای انتقال، اهمیت بسیار زیادی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی معادلات تجربی و مدل SEEP/Wدر برآورد نشت از کانالهای خاکی انجام شد. کانال خاکی بلداجی با خاک لومی واقع در پاییندست شبکه آبیاری و زهکشی گندمان و بلداجی، شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری، به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب ...
بیشتر
افزایش بازده آبرسانی و کاهش تلفات آب در کانالهای انتقال، اهمیت بسیار زیادی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی معادلات تجربی و مدل SEEP/Wدر برآورد نشت از کانالهای خاکی انجام شد. کانال خاکی بلداجی با خاک لومی واقع در پاییندست شبکه آبیاری و زهکشی گندمان و بلداجی، شهرستان بروجن استان چهارمحال و بختیاری، به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شد. ابعاد کانال یادشده و دبیهای مورد بررسی براساس روابط تشابه ابعادی و با درنظر گرفتن مقیاس 13/0 به مدل آزمایشگاهی انتقال یافت. در این پژوهش، نه دبی (40 تا 161 لیتر در ثانیه) به دبی قابل کاربرد در مدل تبدیل شد. آزمایشها برای چهارسطح ایستابی مختلف، دو مقطع مثلثی و ذوزنقه ای، در سه تکرار انجام شد و مقدار نشت با معادلات تجربی واسنجی شده موریتز، اینگهام، هندوستان، مولسورس و ینیدومیا، آفنگندن و دیویس-ویلسون نشت و مدل SEEP/W برآورد شد. نتایج نشانگر آن است که در همه حالت های بررسی شده، با درنظر گرفتن معیارهایR2، r، RMSEوMAE،روش موریتز تخمین بهتری از نشت را ارائه میدهد(R2=0.992، r=0.996،RMSE=0.48 و MAE=0.44 لیتر بر مترمربع بر دقیقه). همچنین، معادلات مولسورس و ینیدومیا و هندوستان به دلیل نتایج ضعیف برای منطقه مورد نظر قابل توصیه نیستند. مدل SEEP/Wبا وجود برآورد مطلوب در مقطع ذوزنقه ای، برای مقطع مثلثی عملکرد مطلوبی نداشت. با توجه به کاهش هزینه و صرفهجویی در وقت در نتیجه استفاده از تشابه ابعادی، بکارگیری این روش در شرایط کنترل شده آزمایشگاه برای مناطق مشابه پیشنهاد میشود.
مقاله پژوهشی
مریم یوسفی؛ محمد ابراهیم بنی حبیب؛ جابر سلطانی؛ عباس روزبهانی
چکیده
برای تأمین نظر همزمان کشاورزان، مدیران منابع آب و محیطزیست ضرورت دارد تهیه مدل بهینهسازی الگویکشت با بهرهبرداری تلفیقی کمی- کیفی از پساب و آب زیرزمینی با سه هدف حداکثرسازی سود کشاورزان، کاهش آبشویی نیتروژن و بهبود تغذیه آبخوان مدنظر قرار گیرد. در این پژوهش، مدل به دو روش بهینهسازی برنامهریزی غیرخطی و نیز با روش الگوریتم ...
بیشتر
برای تأمین نظر همزمان کشاورزان، مدیران منابع آب و محیطزیست ضرورت دارد تهیه مدل بهینهسازی الگویکشت با بهرهبرداری تلفیقی کمی- کیفی از پساب و آب زیرزمینی با سه هدف حداکثرسازی سود کشاورزان، کاهش آبشویی نیتروژن و بهبود تغذیه آبخوان مدنظر قرار گیرد. در این پژوهش، مدل به دو روش بهینهسازی برنامهریزی غیرخطی و نیز با روش الگوریتم ازدحام ذرات برای شبکه آبیاری ورامین در سال آبی 92-1391 تهیه شد. نتایج حاصل از حل مدل سه هدفه در روش برنامهریزی غیرخطی نشان داد که افزایش سود حاصله از بهینهسازی الگویکشت، بهبود بهرهوری مصرف آب و تغذیه آبخوان به ترتیب به میزان 6% ، 22% و 29% منجر به کاهش برداشت تلفیقی از پساب و آب زیرزمینی و کاهش کود نیتروژن مصرفی به ترتیب به میزان 13% و 85% شده است. همچنین، حل مدل سه هدفه با الگوریتم هوشجمعی نیز نشان دادکه با افزایشسودحاصله ازبهینهسازی الگویکشت، بهبود بهرهوری مصرف آب و تغذیه آبخوان به ترتیب به میزان 7%، 49% و 30% ، اهداف کاهش برداشت تلفیقی از پساب و آب زیرزمینی و کاهش کود مصرفی به ترتیب به میزان 35% و 88% محقق شده است. مقایسه نتایج مقادیر متناظر توابع هدف در سناریوهای مختلف در دو روش برنامهریزی غیرخطی و ازدحام ذرات ، حاکی از اختلاف بین 002/0 تا 01/0 درصد بین مقادیر حاصله از دو روش بود. لذا، الگوریتم فراکاوشی ازدحام ذرات با اختلاف بسیار کمی از روش برنامهریزی غیرخطی، قابلیت زیادی را در ارائه پاسخهای بهینه دارا است. نتایج این پژوهش می‌تواند در استفاده بهینه منابع آب، افزایش درآمد کشاورزان و کاهش آبشویی نیتروژن در سایر شبکههای آبیاری مورداستفاده قرار گیرد. اصولاً استفاده از پساب‌ها و فاضلاب‌ها در آبیاری محصولات خوراکی کشاورزی برای تغذیه انسان و دام توصیه نمیشود و رعایت کامل استاندارها و ضوابط در استفاده از پساب‌ها در کشاورزی، امری ضروری و لازمالاجرا است.
مقاله پژوهشی
علی اکبر محمدی؛ حسن علیپور
چکیده
کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت‌های کشاورزی به شمار می‌رود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهرهوری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل‌کننده‌های مؤثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری میباشد. جامعه آماری مورد نظر شامل ...
بیشتر
کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت‌های کشاورزی به شمار می‌رود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهرهوری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل‌کننده‌های مؤثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری میباشد. جامعه آماری مورد نظر شامل 70 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی بود که با استفاده از سرشماری، مورد تحلیل قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزار تحقیق جمع آوری گردید و به منظور تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده، از نرمافزارهای SPSS و Lisrelاستفاده شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرم افزار R ضریب آلفای ترتیبی محاسبه و مقدار آن برای بخش‌های مختلف پرسشنامه 91 درصد به دست آمد که نشان از قابلیت اعتماد داده‌ها در شرایط مشابه دارد. در این تحقیق، به منظور شناسایی موانع و تسهیل‌کننده‌های تأثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری، از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل در قسمت موانع توسعه، منجر به شناسایی پنج مانع تاثیرگذار بر توسعه سیستم‌های نوین آبیاری از سوی کشاورزان گردید. این موانع عبارت بودند از آگاهی کشاورزان، مشکلات فنی، هزینه‌های اجرایی، سیاستگذاری‌های دولتی و رضایت کشاورزان پیشرو. این عامل‌ها به طور کلی 72 درصد از موانع توسعه سامانه های نوین آبیاری را تحت کنترل خود داشتند. تسهیل‌کننده‌های شناسایی شده هم عبارت بودند از دانش فنی کشاورزان، وضوح مزایای نسبی و نظارت و همکاری سازمان‌ها. این عامل‌ها نیز در کل، توانایی تبیین حدود 40 درصد از واریانس مجموع عوامل تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری را بر عهده داشتند. همچنین به منظور تعیین روابط مستقیم و غیر مستقیم بین موانع و تسهیل‌کننده‌های شناخته شده، از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج این بخش مشخص نمود که آگاهی کشاورزان (87/0= β)، هزینه‌های اجرایی(67/0= β) و رضایت کشاورزان پیشرو (54/0= β) بر توسعه سامانه های نوین آبیاری تأثیر مستقیم دارد. همچنین دیگر نتایج تحقیق نشان داد که روابط غیر مستقیم و ضعیفی بین هزینه‌های اجرایی، رضایت کشاورزان و آگاهی کشاورزان در راستای توسعه سیستم‌های نوین آبیاری برقرار است. مطابق دیگر نتایج به دست آمده، هیچ کدام از تسهیل کننده‌های شناسایی شده، تاثیر معنیداری بر توسعه سامانه های نوین آبیاری توسط کشاورزان نداشتند.
مقاله پژوهشی
علی جوادی؛ بهروز مصطفی زاده؛ محمد شایان نژاد؛ محمدرضا مصدقی
چکیده
به منظور ارزیابی و طراحی یک سیستم آبیاری باید پدیده نفوذ آب به خاک و تغییرات آن با دقت کافی تعیین گردد. در شرایط شور و سدیمی بودن خاک و آب، اهمیت این مسئله بیشتر خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش برآورد ضرایب معادلات مختلف نفوذ آب به خاک (کوستیاکوف، کوستیاکوف-لوئیس، هورتون، فیلیپ و حفاظت خاک آمریکا) و عملکرد این معادلات در شرایط مختلف تلفیق ...
بیشتر
به منظور ارزیابی و طراحی یک سیستم آبیاری باید پدیده نفوذ آب به خاک و تغییرات آن با دقت کافی تعیین گردد. در شرایط شور و سدیمی بودن خاک و آب، اهمیت این مسئله بیشتر خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش برآورد ضرایب معادلات مختلف نفوذ آب به خاک (کوستیاکوف، کوستیاکوف-لوئیس، هورتون، فیلیپ و حفاظت خاک آمریکا) و عملکرد این معادلات در شرایط مختلف تلفیق کیفیت آب آبیاری، رطوبت اولیه خاک و بار آبی ثابت روی سطح خاک بود. ابتدا با استفاده از یک روش آزمایشگاهی، نفوذ آب در ستونهای خاک به روش بار ثابت اندازهگیری شد. سپس با وارد کردن دادههای نفوذ تجمعی و زهآب به مدل HYDRUS-1D، پارامترهای هیدرولیکی خاک با حل معکوس بدست آمد. برای تعیین ضرایب معادلات، خروجی مدل HYDRUS-1Dیعنی نفوذ تجمعی نسبت به زمان برازش داده شد. با محاسبه آمارههای ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ریشه میانگین مربعات خطا نرمال شده (NRMSE)، انحراف معیار ریشه میانگین مربعات خطا (SDRMSE)، درصد خطای نسبی مطلق (AE)، درصد خطای نسبی (RE) معادلات نفوذ برای شرایط مختلف مورد استفاده، ارزیابی و رتبهبندی شدند. مقادیرRMSE، SDRMSE، NRMSEو AEبرای معادله هورتون به ترتیب 043/0، 018/0، 006/0 و 1 و برای معادله کوستیاکوف به ترتیب 234/0، 175/0، 025/0 و 4 بدست آمد که بدین ترتیب هورتون مناسبترین و کوستیاکوف نامناسبترینروش شناخته شدند. مقایسه مقادیر NRMSEنشان داد که در بیشتر موارد، معادلات در حالت کمآبیاری مقدار نفوذ را با دقت بهتری برآورد مینمایند. خطای معادلات کوستیاکوف-لوئیس و فیلیپ در یک تیمار مشخص با افزایش مقدار آب آبیاری و نزدیک شدن به آخر فصل افزایش یافت ولی بقیه معادلات روند مشخصی نداشتند. دراندازهگیری نفوذ آب بررسی تاثیر رطوبت اولیه خاک، بار آبی روی سطح خاک و ویژگیهای شیمیایی خاک ضروری است زیرا ضرایب معادلات نفوذ و در نتیجه راندمان آبیاری تحت تاثیر این پارامترها قرار دارند.
مقاله پژوهشی
نادر کوهی چله کران؛ حسین دهقانی سانیج
چکیده
استفاده از مدل‌های رشد گیاه با توجه به کاهش نیاز به بازدیدها و اندازه‌گیری‌های مستقیم مزرعهای می‌تواند مدیریت آب آبیاری و کود را تسهیل نماید. از طرفی اغلب به دلیل پیچیدگی وسختی درک و فهم این گونه مدلها و در دسترس نبودن اطلاعات ورودی مورد نیاز، استفاده از آنها را به ویژه در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی که باید قبل از فصل کشت صورت گیرد، ...
بیشتر
استفاده از مدل‌های رشد گیاه با توجه به کاهش نیاز به بازدیدها و اندازه‌گیری‌های مستقیم مزرعهای می‌تواند مدیریت آب آبیاری و کود را تسهیل نماید. از طرفی اغلب به دلیل پیچیدگی وسختی درک و فهم این گونه مدلها و در دسترس نبودن اطلاعات ورودی مورد نیاز، استفاده از آنها را به ویژه در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی که باید قبل از فصل کشت صورت گیرد، دچار مشکل می‌کند. هدف از این مطالعه ارائه مدلی ساده برای پیش‌بینی شاخص سطح برگ شبیه‌سازی شده ذرت بر اساس تنش آب بود. در این مدل شاخص سطح برگ ذرت بر اساس درجه روز تجمعی و تنش آب شبیه‌سازی شد. دادههای ورودی مورد نیاز مدل شامل دادههای آب و هوا (میزان تشعشع خورشیدی، درجه حرارت حداقل و حداکثر و مقدار بارندگی)، اطلاعات مربوط به خاک و گیاه بود. مدل برای ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط تنش آبی و نبود تنش برای سال زراعی 92 در شرایط آب و هوایی کرمان توسعه یافت و برای سال 93 برای تیمار مربوطه مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص سطح برگ برآورد شده توسط مدل در تیمار بدون تنش آبی نزدیک به مقادیر اندازهگیری شده بود که این نزدیکی، در سه مرحله میانی نمونه‌برداری بیشتر مشهود بود. در تیمارهای تنش(به جزء مرحله چهارم نمونه‌برداری) شاخص سطح برگ تخمین زده شده توسط مدل کمی بیشتر از مقادیر مشاهده شده بود. همبستگی بالا (مقادیرR2) در همه تیمارها بین مقادیر شاخص سطح برگ شبیه‌سازی شده و مشاهده شده در هر دو سال آزمایش توسط مدل به دست آمد.
مقاله پژوهشی
میلاد فرمانی فرد؛ هوشنگ قمرنیا؛ مقداد پیرصاحب؛ نظیر فتاحی
چکیده
در کشورهای خشک و نیمهخشک، کمبود منابع آب تجدیدپذیر از یک سو و بالا رفتن حجم تقاضا برای دستیابی به آب باکیفیت خوب از سوی دیگر، در حال افزایش است. بنابراین، لازم است آب با کیفیت بالاتر برای مصارف شهری و آشامیدن حفظ شده و منابع آب با کیفیت پایینتر (همچون فاضلاب تصفیه شده) برای مصارف دیگر نظیر کشاورزی و صنعت بکار گرفته شوند. در این شرایط، ...
بیشتر
در کشورهای خشک و نیمهخشک، کمبود منابع آب تجدیدپذیر از یک سو و بالا رفتن حجم تقاضا برای دستیابی به آب باکیفیت خوب از سوی دیگر، در حال افزایش است. بنابراین، لازم است آب با کیفیت بالاتر برای مصارف شهری و آشامیدن حفظ شده و منابع آب با کیفیت پایینتر (همچون فاضلاب تصفیه شده) برای مصارف دیگر نظیر کشاورزی و صنعت بکار گرفته شوند. در این شرایط، در اختیار داشتن اطلاعات کافی و محلی ضروری است. از این رو؛ هدف این تحقیق بررسی اثرات آبیاری بلند مدت با فاضلاب تصفیه شده شهری (پساب) در مقایسه با آب چاه )به عنوان تیمار شاهد(، بر خصوصیات فیزیکی خاک بوده است. به این منظور، خصوصیات خاک شامل: هدایت هیدرولیکی اشباع، منحنی مشخصه رطوبتی و نقاط رطوبتی، جرم مخصوص حقیقی و ظاهری و تخلخل خاک در سه لایه تا عمق 90 سانتیمتری، در قالب طرح تجزیه مرکب دو ساله و آزمایش کرتهای خرد شده در سه تکرار بررسی شد. نتایج بهدست آمده از تحلیلهای آماری نشان داد که روند یکسانی بین پارامترهای مختلف وجود ندارد و تأثیرپذیری پارامترهای خاک از تیمارهای آبیاری در اعماق مختلف متفاوت میباشد. مثلاً، مقادیر اندازهگیری هدایت هیدرولیکی اشباع خاک اراضی تحت آبیاری با پساب نسبت به آب چاه به ترتیب برای اعماق 30-0، 60-30 و 90-60 سانتیمتر به اندازه 109%، 25% و 75% افزایش یافت. اضافه بر این؛ بکارگیری پساب باعث افزایش محتوای رطوبتی خاک در نقاط ظرفیت زراعی و پژمردگی دائم شد، اما مقدار آب در دسترس را کاهش داد. تحت تأثیر آبیاری با پساب، جرم مخصوص ظاهری لایه سطحی خاک کاهش و جرم مخصوص حقیقی آن افزایش یافت. همچنین، تخلخل کل خاک در لایههای اول و دوم نسبت به تیمار شاهد کمتر بود، ولی در لایه 90-60 سانتیمتری افزایش نشان داد. در مجموع میتوان نتیجه گرفت که استفاده از پساب تا حدودی باعث بهبود شرایط فیزیکی خاک گردید، اما استفاده از فاضلاب تصفیه نشده و پساب برای آبیاری محصولات خوراکی توصیه نمیشود.