شناسنامه علمی شماره
مقاله پژوهشی
مهدی کلانکی؛ فاطمه کاراندیش؛ سید فرهاد صابرعلی
چکیده
در این پژوهش، پس از واسنجی و صحتسنجی مدل گیاهی DSSAT-CERES Maize، تاثیر توامانِ تغییر تقویم کشت و عمق آب آبیاری بر کارآیی مصرف آب گیاهِ ذرت در چهار ایستگاه قراخیل، بابلسر، رامسر و نوشهر از استان مازندران تحلیل شد. بدین منظور، ابتدا مدل بر اساس دادههای بدست آمده از کشت دوسالهی ذرت در یک تقویم کشت در شهرستان ساری، تحت سه تیمار آبیاری ...
بیشتر
در این پژوهش، پس از واسنجی و صحتسنجی مدل گیاهی DSSAT-CERES Maize، تاثیر توامانِ تغییر تقویم کشت و عمق آب آبیاری بر کارآیی مصرف آب گیاهِ ذرت در چهار ایستگاه قراخیل، بابلسر، رامسر و نوشهر از استان مازندران تحلیل شد. بدین منظور، ابتدا مدل بر اساس دادههای بدست آمده از کشت دوسالهی ذرت در یک تقویم کشت در شهرستان ساری، تحت سه تیمار آبیاری کامل و کمآبیاری در دو سطح 55 و 75 درصد، طی فصول زراعیِ 1389 و 1390 واسنجی و صحتسنجی شد. سپس، توابع آب-محصول برای تاریخ های کشت منتخب در حدفاصل 21 فروردین تا 8 تیر برای چهار شهرستان منتخب تعیین شد. پس از آن، عمق بهینهی آبیاری با هدف جلوگیری از کاهش معنیدارِ عملکرد محصول به دست آمد. بر اساس شاخصهای ارزیابی منتخب، مدل از دقت کافی در شبیهسازی پارامترهای شاخص سطح برگ، تاریخهای مورفولوژیکیِ مهم، ماده خشک کل، عملکرد دانه ذرت و کل جذب نیتروژن به وسیلهی گیاه برخوردار بود. به استثنای شهرستان قراخیل و صرفنظر از نوع تیمار آبیاری، تعویق کشت، با کاهش طول دورهی رشد گیاه، عمق بهینهی آبیاری را 14 تا 75 درصد کاهش میدهد. بر مبنای میانگین 30 سالهی داههای هواشناسی، کمترین عمق بهینهی آبیاری در شهرستانهای بابلسر، نوشهر و رامسر به ترتیب 366، 200 و 122 میلیمتر بوده که به ترتیب، تحت تاریخهای کشت 19 خرداد، 8 تیر و 8 تیر بدست میآید. این در حالی است که اختلاف بین عمق بهینهی آبیاری بین تیمارهای کمآبیاری با آبیاری کامل در کشتهای زودهنگام بیشتر بود. بر اساس نتایج، مدیریت عمق آب آبیاری و تعدیل تاریخ کشت منتج به 6/1 تا 8/22 درصد صرفهجویی در آب مصرفی در کشت ذرت در استان مازندران خواهد شد. با این وجود، راستیآزمایی نتایج این پژوهش، مستلزم انجام پژوهشهای مزرعهایِ دیگر در شهرستانهای منتخب و تحت تاریخ های کشت پیشنهادی خواهد بود.
مقاله پژوهشی
حمید زارع ابیانه؛ سجاد زیوری عارف
چکیده
برای ارزیابی عملکرد سامانههای آبیاری بارانی ثابت با آبپاش متحرک، تعداد 10 سامانه تحت مدیریت زارعین با کشتهای گندم (یک مزرعه)، سیبزمینی (شش مزرعه) و یونجه (سه مزرعه) انتخاب شدند. میانگین شاخصهای ضریب یکنواختی کریستیانسن، یکنواختی توزیع، راندمان پتانسیلکاربرد آب و راندمانواقعیآب، برای تمامی مزارع بهترتیب 26/75%، 76/56%، 4/45% ...
بیشتر
برای ارزیابی عملکرد سامانههای آبیاری بارانی ثابت با آبپاش متحرک، تعداد 10 سامانه تحت مدیریت زارعین با کشتهای گندم (یک مزرعه)، سیبزمینی (شش مزرعه) و یونجه (سه مزرعه) انتخاب شدند. میانگین شاخصهای ضریب یکنواختی کریستیانسن، یکنواختی توزیع، راندمان پتانسیلکاربرد آب و راندمانواقعیآب، برای تمامی مزارع بهترتیب 26/75%، 76/56%، 4/45% و 65/34 درصدبهدستآمدند. دامنه تغییرات راندمان پتانسیل کاربرد آب بین 47/23-19/74 درصد، راندامان واقعی آب بین 52/28%-21/48، %یکنواختی توزیع بین 1/38% - 79/72% و ضریب یکنواختی کریستیانسن بین 49/65 - 13/85 درصد بودند. میانگین تلفات تبخیر و بادبردگی در سامانههای آبیاری 9/28 درصد، میانگین تلفات عمقی آب آبیاری 31 درصد و میانگین درصد کفایت آبیاری 5/90 درصد محاسبه شدند.مقدار دو شاخص ضریب یکنواختی پخشکریستیانسن و یکنواختی توزیع در 90 درصد از سامانهها، کمتر از مقادیر توصیه شده بودند. در 30 درصد از سامانهها بهعلت آبیاری کمتر از نیاز آبی واقعی گیاه، راندمان واقعی با راندمان پتانسیل کاربرد برابر بود. طراحی نامناسب سامانهها، استفاده همزمان بیش از یک آبپاش، ضعف مدیریت بهرهبرداران و استفاده از لوازم فرسوده و غیراستاندارد، از مهمترین دلایل پایین بودن یکنواختی توزیع آب و راندمان پتانسیل کاربرد آب است. نتایج بررسیها نشان داد که در اکثر طرحهای مورد مطالعه، راندمان عملکرد سامانهها کمتر از حد انتظار است. نتایج این پژوهش نشان داد طراحی و اجرای صحیح سامانههای آبیاری بارانی کلاسیک ثابت زمانی مفید است که بهرهبرداری از این سامانهها نیز مناسب و کارآمد باشد.
مقاله پژوهشی
محمد جواد منعم؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی؛ هادی اسلامبولچی‌زاده
چکیده
یکی از سازه‌هایی که نقش مهمی در بهبود عملکرد کانال‌های اصلی آبیاری ایفا می‌کند، مخازن درون مسیری میباشد. بهرهبرداری مناسب از این مخازن نیازمند هماهنگی بین سازه‌های ورودی و خروجی آن با شرایط جریان در سراب کانال و کانال‌های بالادست و نیازهای پایین‌دست میباشد. در صورتی که بهرهبرداری مخزن با هماهنگی با سایر بخش‌های شبکه انجام ...
بیشتر
یکی از سازه‌هایی که نقش مهمی در بهبود عملکرد کانال‌های اصلی آبیاری ایفا می‌کند، مخازن درون مسیری میباشد. بهرهبرداری مناسب از این مخازن نیازمند هماهنگی بین سازه‌های ورودی و خروجی آن با شرایط جریان در سراب کانال و کانال‌های بالادست و نیازهای پایین‌دست میباشد. در صورتی که بهرهبرداری مخزن با هماهنگی با سایر بخش‌های شبکه انجام گیرد، جریان پایدارتری در کانال برقرار شده که این امر سبب کاهش نوسانات جریان و تاخیر در تحویل آب و بهبود عملکرد کانال میشود. در این تحقیق مدل ریاضی مخزن دریاچه شهرک و سیستم کانال‌های ورودی و خروجی آن در شبکه آبیاری مغان در محیط شبیه‌ساز هیدرودینامیک ICSS تهیه شد. برای بررسی نقش مدیریت بهرهبرداری مخزن در بهبود بهرهبرداری سیستم کانال مورد مطالعه، مدل ریاضی تهیه شده برای هشت گزینه بهرهبرداری در شرایط تغییرات تدریجی و ناگهانی کاهش و افزایش دبی ورودی از سراب کانال، در دو حالت با و بدون بهرهبرداری مخزن مورد آزمون قرار گرفت. نتایج شاخصهای ارزیابی عملکرد حاکی از کاهش زمان عکس‌العمل سیستم و بهبود شاخص پایداری توزیع در همه گزینه‌ها، بهبود شاخص کفایت در گزینه‌های کاهشی و بهبود شاخص راندمان در گزینه‌های افزایشی با اعمال مدیریت بهرهبرداری مخزن بودندبه نحویکه بهبود 45/0 % و 57/6 درصدی به ترتیب در شاخصهای کفایت و پایداری کفایت تحویل برای آبگیر اصلی آن به دست آمد.
مقاله پژوهشی
محمد حسین رحیمیان؛ حمیدرضا ذبیحی
چکیده
به‌منظور بررسی تاثیر استفاده از مخلوط مقادیر مختلف کود کمپوست و پلیمرسوپر جاذب رطوبت در افزایش عملکرد و کارآیی مصرف آب گوجه فرنگی(Solanum lycopersicum) آزمایشی گلخانهای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرارطی سالهای 1391 الی1393 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (طرق) انجام شد. عامل اول شامل چهار مقدارکمپوست ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تاثیر استفاده از مخلوط مقادیر مختلف کود کمپوست و پلیمرسوپر جاذب رطوبت در افزایش عملکرد و کارآیی مصرف آب گوجه فرنگی(Solanum lycopersicum) آزمایشی گلخانهای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرارطی سالهای 1391 الی1393 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (طرق) انجام شد. عامل اول شامل چهار مقدارکمپوست (صفر ، 15% ، 30% و 50% وزنی خاک ) و عامل دوم پلیمر سوپرجاذب در چهار مقدار (صفر ، 5 ، 10 و 15 گرم برای هر بوته ) بود. توصیه مصرف کودهای شیمیایی بر اساس آزمون خاک انجام شد. آبیاری در زمان 50 درصد تخلیه مجاز رطوبتی انجام شد. تمامی کودهای شیمیایی و کمپوست قبل از کاشت مصرف شدند. مقادیر مختلف پلیمر بصورت نقطه‌ای برای هر بوته در محل توسعه ریشه به خاک داده شد. تجزیه مرکب دو ساله نتایج نشان داد که اثر متقابل تیمارهای مصرف پلیمر سوپرجاذب و کمپوست بر عملکرد گوجه فرنگی در سطح یک درصد معنیدار بود بطوریکه بیشترین عملکرد از تیمار بدون مصرف پلیمر سوپرجاذب و مصرف 30 درصدکمپوست به میزان 3520 گرم میوه گوجه فرنگی در بوته بدست آمد. کمترین عملکرد از تیمار مصرف 15 گرم پلیمر سوپرجاذب و 50 درصد کمپوست به میزان 1588 گرم میوه گوجه فرنگی در بوته بدست آمد.همچنین نتایج نشان داد که اثر متقابل تیمارهای مصرف پلیمر سوپرجاذب و کمپوست بر کارآیی مصرف آب گوجه فرنگی در سطح یک درصد معنیدار بود و بیشترین کارآیی مصرف آب از تیمار مصرف 30 درصد کمپوست به میزان 97/57 گرم بر لیتر بدست آمد. کمترین کارآیی مصرف آب از تیمار مصرف 15 گرم پلیمر سوپرجاذب و صفر درصد کمپوست به میزان 64/15 گرم بر لیتر بدست آمد. بیشترین دور آبیاری معادل هشت روز از تیمارهایی که 50 درصد وزنی کمپوست را داشتند بدست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش و اثرات مفید کمپوست بر رشد و عملکرد گوجه فرنگی، مصرف کمپوست در بستر کشت گوجه فرنگی گلخانهای توصیه میشود.
مقاله پژوهشی
رضا بهراملو؛ سید محسن سیدان
چکیده
روند رشد جمعیت و محدودیت منابع تولید، ضرورت و اهمیت ارتقاء بهرهوری این منابع را بیش از پیش نمایان میسازد. با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، تنها راه ارتقاء کمیت تولیدات کشاورزی افزایش اثر عوامل تولید است که در پژوهش حاضر در مورد محصول سیبزمینی در دو سیستم آبیاری بارانی و نشتی تحت مدیریت زارعین مورد بررسی قرار گرفته است. ...
بیشتر
روند رشد جمعیت و محدودیت منابع تولید، ضرورت و اهمیت ارتقاء بهرهوری این منابع را بیش از پیش نمایان میسازد. با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، تنها راه ارتقاء کمیت تولیدات کشاورزی افزایش اثر عوامل تولید است که در پژوهش حاضر در مورد محصول سیبزمینی در دو سیستم آبیاری بارانی و نشتی تحت مدیریت زارعین مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش نمونهگیری طبقهبندی شده و با تکمیل پرسشنامه از 95 سیبزمینیکار در منطقه انجام شده است. مقدار آب مصرفی در سیستم نشتی با استفاده از دستگاه WSC فلوم و در سیستم بارانی که از نوع کلاسیک ثابت بود با استفاده از نصب کنتور در ابتدای قطعات و در سه مرحله، با اندازهگیری دبی آبپاشها انجام شد. در سنجش بهرهوری نهادهها از تابع تولید استفاده شد. برای این هدف و به منظور تعیین رابطه محصول با نهادههای تولید، تابع تولید کاب داگلاس به کار رفت. بر اساس نتایج حاصله، در سیستم آبیاری بارانی میانگین بهرهوری بذر و کود فسفات به ترتیب 9/10 و 1/169 کیلوگرم محصول برای هر کیلوگرم بذر و کود فسفات و بهرهوری آب، 5/6 کیلوگرم محصول در هر مترمکعب آب اندازهگیری شد. در سیستم آبیاری نشتی میانگین بهرهوری بذر و کود فسفات به ترتیب 8/9 و 6/158 کیلوگرم محصول برای هر کیلوگرم بذر و کود فسفات بود. بهرهوری آب در این روش آبیاری سه کیلوگرم محصول در هر متر مکعب آب به دست آمد. بنابر این ضرورت دارد برای افزایش بهرهوری عوامل تولید و استفاده بهینه از منابع آبی از روشهای نوین آبیاری بجای روش آبیاری نشتی استفاده شود.
مقاله پژوهشی
حسین بابازاده؛ علی عبدزادگوهری؛ آرش خنک
چکیده
مصرف مناسب آب و استفاده بهینه از کود علاوه بر افزایش میزان عملکرد گیاه، موجب افزایش بهرهوری نیز میشود. به منظور بررسی تأثیر مدیریت آبیاری قطرهای و مقدار کود نیتروژن بر عملکرد بادامزمینی، آزمایشی با کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمار اصلی، شامل بدون آبیاری و آبیاری با 60%، 80% و 100 درصد نیاز ...
بیشتر
مصرف مناسب آب و استفاده بهینه از کود علاوه بر افزایش میزان عملکرد گیاه، موجب افزایش بهرهوری نیز میشود. به منظور بررسی تأثیر مدیریت آبیاری قطرهای و مقدار کود نیتروژن بر عملکرد بادامزمینی، آزمایشی با کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمار اصلی، شامل بدون آبیاری و آبیاری با 60%، 80% و 100 درصد نیاز آبیگیاه و تیمار فرعی شامل کود نیتروژن با مقادیر 0، 30، 60 و90 کیلوگرم در هکتار در سالهای زراعی 1391 و 1392، در شهرستان آستانه اشرفیه در استان گیلان اجرا شد. نتایج نشان داد که عملکرد غلاف در تیمارهای 80% و 100 درصد نیاز آبی گیاه مشابه بود و مقدار آن در سال 1391، بهترتیب 2385 و 2452 و در سال 1392 بهترتیب 2383 و 2448 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد غلاف در تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سالهای 1391 و 1392 به ترتیب 2351 و 2667 کیلوگرم در هکتار و بیشترین عملکرد دانه در تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه به ترتیب 1885 و 1877 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد در تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در سالهای زراعی مزبور به ترتیب 1829 و 2012 کیلوگرم در هکتار و مقدار بهرهوری مصرف آب مبتنی بر عملکرد دانه در تیمار 100 درصد نیاز آبی به ترتیب 28/0 و 40/0 کیلوگرم بر متر مکعب به دست آمد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از عملکرد و بهرهوری مصرف آب، مدیریت 100 درصد نیاز آبی و مقدار کودی 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، مناسبترین تیمار برای کشت بادامزمینی در منطقه مورد مطالعه میباشد.
مقاله پژوهشی
جلال سالم
چکیده
اجرای طرحهای آبیاری تحت فشار در استان یزد همواره با مشکلاتی روبرو بوده است.هدف این تحقیق واکاوی عوامل موثر بر عدم بکارگیری روش آبیاری تحت فشار توسط پستهکاران استان یزد بود.روش تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی و ابزار پمایش پرسشنامه بوده است. بدینمنظور از جامعه آماری 7265 نفری با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی از 130 پسته کار ...
بیشتر
اجرای طرحهای آبیاری تحت فشار در استان یزد همواره با مشکلاتی روبرو بوده است.هدف این تحقیق واکاوی عوامل موثر بر عدم بکارگیری روش آبیاری تحت فشار توسط پستهکاران استان یزد بود.روش تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی و ابزار پمایش پرسشنامه بوده است. بدینمنظور از جامعه آماری 7265 نفری با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی از 130 پسته کار مصاحبه به عمل آمد. عوامل موثر بر عدم بکارگیری آبیاری تحت فشار به عوامل فنی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و محیطی تقسیم شدند.نتایج تحقیق نشان داد که طراحی و اجرای نامناسب سیستم آبیاری تحت فشار، بالا بودن بهره وامها و کوتاه بودن زمان باز پرداخت آنها، تحمیل کردن و مجبور کردن بهرهبرداران برای اجرای سیستم، برگزارنشدن دوره‌های آموزشی در زمینه آبیاری تحت فشار و خیس نشدن خاک تا عمق مورد نظر از مهمترین دلائل تولیدکنندگان پسته در عدم بکارگیری طرحهای آبیاری تحت فشار در هریک از عوامل مورد بررسی میباشد.نتایج تحلیل عاملی متغییرها نشان داد که بیشترین مقدار ویژه مربوط به عامل آموزشی وسپس به ترتیب عوامل اقتصادی،فنی،اجتماعی و محیطی بوده و این عوامل مجموعا 74 /74 درصد از عوامل موثر بر عدم گرایش به آبیاری تحت فشار را تبیین میکنند.
مقاله پژوهشی
مسعود سلطانی؛ علی رحیمی خوب؛ عباس ستوده نیا؛ مجتبی اکرم
چکیده
اراضی تحت آبیاری مناطق خشک و نیمه‌خشک با خطر شور شدن خاک مواجه هستند. پایداری کشاورزی در این شرایط در گرو خروج نمک اضافی از ناحیه ریشه گیاه است. اگرچه سامانههای زهکشی مصنوعی میتوانند با خروج آب و املاح اضافی، شرایط مناسب رشد گیاه را فراهم کنند، ولی اجرا و بهرهبرداری این سامانهها با چالشهایی ازجمله هزینه بالای احداث، ...
بیشتر
اراضی تحت آبیاری مناطق خشک و نیمه‌خشک با خطر شور شدن خاک مواجه هستند. پایداری کشاورزی در این شرایط در گرو خروج نمک اضافی از ناحیه ریشه گیاه است. اگرچه سامانههای زهکشی مصنوعی میتوانند با خروج آب و املاح اضافی، شرایط مناسب رشد گیاه را فراهم کنند، ولی اجرا و بهرهبرداری این سامانهها با چالشهایی ازجمله هزینه بالای احداث، مسائل زیستمحیطی، حجم بالا و کیفیت پایین زه آب خروجی، همراه است. برای رویارویی با این مشکلات، میتوان از روشهای جایگزین و یا ترکیب آنها با روشهای مرسوم کمک گرفت. در این پژوهش، در سال 1394، زهکشی خشک به‌عنوان یک روش جایگزین با هزینه کمتر و تا اندازه‌ای سازگار با محیط‌زیست، در پردیس ابوریحان دانشگاه تهران موردبررسی قرار گرفت و از مدل HYDRUS_2Dبرای شبیهسازی و تعیین پارامترهای هیدرولیکی و انتقال شوری استفاده شد. تیمارها شامل دو نسبت عرض کاشت به نکاشت (1(کاشت):1(نکاشت) و 1:2) و دو شوری آب آبیاری (5/1 و 3 دسی زیمنس بر متر) در چهار لایسیمتر با ابعاد 1×1×1 متر اجرا شد. در این آزمایش از چمن اسپرت در قسمت کاشت استفاده شد. بافت خاک لومی، سطح ایستابی در 90 سانتیمتری از سطح و تعداد روزهای آبیاری 70 روز بود. نتایج نشان داد در تمام تیمارها، جهت حرکت شوری از ناحیه آبیاری به ناحیه تبخیر بود و شوری نهایی خاک در قسمت نکاشت بیشتر از قسمت کاشت بود. افزایش عرض کاشت به نکاشت از 1:1 به 1:2، اگرچه توانست شوری را از ناحیه آبیاری به ناحیه تبخیر منتقل کند، ولی نتوانست شوری ناحیه ریشه را تثبیت کند. بهطوریکه شوری نهایی ناحیه ریشه در تیمارهای با عرض کاشت به نکاشت برابر، از شش دسی زیمنس بر متر (7/1 تا 7/2 برابر شوری اولیه) فراتر نرفت، درحالی‌که در دو تیمار دیگر این مقدار به بیش از 14 دسی زیمنس بر متر (9/4 تا 7/7 برابر شوری اولیه) رسید. نتایج خروجی مدل و شاخصهای آماری نشان داد مدل HYDRUS_2Dتوانست حرکت آب و انتقال شوری را برای زهکشی خشک در شرایط آزمایش لایسیمتری با دقت معقولی برآورد کند. مقدار خطای استاندارد و ریشه میانگین مربعات خطا در برآورد رطوبت خاک به ترتیب بین هفت تا 11 درصد و 021/0 تا 057/0 سانتیمترمکعب بر سانتیمترمکعب بود و این مقدار برای برآورد شوری به ترتیب بین 24 تا 29 درصد و 01/2 تا 73/2 دسی زیمنس بر متر بود. با توجه به شاخصهای آماری، مدل HYDRUS_2D رطوبت خاک را بهتر از مقادیر شوری شبیه سازی کرد.
مقاله پژوهشی
ناصر صداقتی؛ سید جواد حسینی فرد؛ محمدرضا نیکویی دستجردی
چکیده
برداشت بی‌رویه از منابع آب کشاورزی در استان کرمان، باعث شده تا سطح آب زیرزمینی در این مناطق سالانه به‌طور متوسط حدود یک متر افت داشته باشد. افت سطح آب‌های زیرزمینی علاوه بر کاهش منابع آبی، شور‌شدن تدریجی آنها را نیز سبب شده است. بنابراین، باید با انجام پژوهشهای کاربردی علاوه بر افزایش بهرهوری مصرف آب، به‌دنبال راهکارهای جدیدی ...
بیشتر
برداشت بی‌رویه از منابع آب کشاورزی در استان کرمان، باعث شده تا سطح آب زیرزمینی در این مناطق سالانه به‌طور متوسط حدود یک متر افت داشته باشد. افت سطح آب‌های زیرزمینی علاوه بر کاهش منابع آبی، شور‌شدن تدریجی آنها را نیز سبب شده است. بنابراین، باید با انجام پژوهشهای کاربردی علاوه بر افزایش بهرهوری مصرف آب، به‌دنبال راهکارهای جدیدی در راستای استفاده از آب‌های شور بود.براین اساس، پژوهشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد که شامل دو نوع آب آبیاری (آب‌شور معمولی و مغناطیسی با شوری dS/m 7/18) و دو میزان آب آبیاری (85 و 100 درصد نیاز آبی درخت پسته) بود. تیمارها با یک تیمار مخلوط آب‌شور و شیرین به عنوان شاهد (با شوری dS/m 5/6) مقایسه شد. دور آبیاری هر 30 روز یک‌بار (منطبق با دور آبیاری قطعه آزمایشی قبل از انجام پژوهش)، در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بین میانگین صفات رویشی و کمی و کیفی محصول در تیمارهای مختلف آب‌شور در هر دو حالت آب مغناطیسی و معمولی، در اغلب موارد تفاوت معنی‌داری (P<0.05) وجود نداشت. در موارد خاصی هم که تفاوت معنیدار شد، روند مشخصی مشاهده نشد. از سویی، تیمار مخلوط آب‌شور و شیرین (شاهد)، نسبت به تیمارهای آب‌شور معمولی و مغناطیسی، در تمام موارد وضعیت بهتری داشت و این تفاوت از نظر آماری معنیدار (P<0.05) بود. درمجموع، استفاده از آب‌شور در هردو حالت معمولی و مغناطیسی، نسبت به تیمار شاهد، باعث کاهشی در حدود 20 سانتیمتر مربع در سطح برگ، کاهش 10 درصدی تشکیل جوانه زایشی، کاهش رشد طولی و قطری شاخه‌ها بهترتیب به‌میزان پنج سانتیمتر و 5/1 میلیمتر، کاهش 5/0 کیلوگرم پسته خشک در هر درخت، افزایش هفت درصد پوکی، کاهش 10 درصدی خندانی و افزایش 5/1 واحدی در انس پسته شد. ضمن این‌که استفاده از آب شور باعث کاهش 120 گرمی میزان محصول خشک تولیدی به ازای هر مترمکعب آب مصرفی (بهرهوری مصرف آب) شد. مغناطیسی‌کردن آب هیچ‌گونه تأثیری بر بهبود وضعیت شیمیایی خاک ازنظر شوری و نسبت جذبی سدیم نداشت. در تمام تیمارهای آب‌شور در هر دو حالت آب معمولی و مغناطیسی، سرعت نفوذ نهایی آب در خاک در انتهای سال دوم آزمایش، تا 6/31 درصد کاهش یافت، درحالی‌که در تیمار شاهد تغییری نکرد. کاهش نفوذپذیری در تیمارهای آب‌شور با میزان آب مصرفی 100 درصد نیاز آبی نسبت به تیمارهای با میزان آب 85 درصد، شدیدتر بود. به نظر می‌رسد با افزایش میزان آب آبیاری، سدیم بیشتری وارد خاک شده و نهایتاً سرعت نفوذ بیشتر کاهش‌یافته است. این نتایج نشان داد که دستگاه‌های مغناطیسی‌کننده آب مورد استفاده در این پژوهش هیچ‌گونه تأثیر مثبتی در کاهش اثرات منفی آب‌شور بر درختان پسته و خاک نداشتند. چنین به نظر می رسد که اثر آب مغناطیسی بر گیاهان چندساله، نیاز به بررسی‌های طولانی‌تر (5 تا 10 ساله) داشته باشد.
مقاله پژوهشی
حسن ابراهیمی راد؛ حسین بابازاده؛ ابراهیم امیری؛ حسین صدقی
چکیده
کمبود منابع آب و کم بودن راندمان آبیاری در مزارع برنج، استفاده بهینه و افزایش بهرهوری از منابع موجود را ضروری میسازد. این پژوهش به منظور بررسی اثر متقابل مدیریتآبیاری و تراکم کشت بر عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هاشمی، در منطقه کوشال- لاهیجان، واقع در شمال ایران، به اجرا در آمد. طرح به صورت کرتهای خرد شده، بر پایه طرح بلوکهای ...
بیشتر
کمبود منابع آب و کم بودن راندمان آبیاری در مزارع برنج، استفاده بهینه و افزایش بهرهوری از منابع موجود را ضروری میسازد. این پژوهش به منظور بررسی اثر متقابل مدیریتآبیاری و تراکم کشت بر عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هاشمی، در منطقه کوشال- لاهیجان، واقع در شمال ایران، به اجرا در آمد. طرح به صورت کرتهای خرد شده، بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار،طی فصلهای زراعی 1393 و 1394 انجام شد. تیمارهایآبیاری در پنج سطح(غرقابI1=، اشباعI2=، آبیاری با دور هشت روز تا گلدهیI3= ، آبیاری با دور هشت روز بعد از گلدهیI4= ، آبیاری با دور هشت روز در کل دوره رشدI5= ) و تراکم در سه سطح(15×15D1=، 20 ×20D2= و 25×25D3= سانتیمتر) بودند. براساس نتایج، تأثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر صفات مورد مطالعه معنیدار بود(01/0P <). از نظر عملکرد محصول، تیمار I1 با 4151 کیلوگرم در هکتار بیشترین میزان را داشت و تیمارهای I2، I3، I4و I5با مقادیر 4054، 3949، 3244 و 2787 کیلوگرم در هکتار در ردههای بعدی قرار داشتند. بر پایه عملکرد زیست توده، تیمارهای I3 و I5 به ترتیب بیشترین و کمترین بهرهوری آب (آبیاری + بارش) را داشتند که برابر 90/1 و 45/1 کیلوگرم به ازای مصرف یک مترمکعب آب بود. آبیاری با دور هشت روز تا گلدهی تنها با 4% کاهش عملکرد نسبت به روش معمول غرقاب باعث کمتر شدن مصرف آب و صرفهجویی معادل 16% در آب مصرفی شد. در بررسی تراکم کشتهای مختلف، در تراکم زیاد(D1) اجزای عملکرد در بوته کاهش یافت و با افزایش فاصله یا کاهش تراکم(D3) عملکرد در واحد سطح و کارآیی کاهش یافت. بنابراین، تراکم D2 بهینه و مطلوب بود.
مقاله پژوهشی
سینا فلاح؛ راضیه کاکولوند؛ علی عباسی
چکیده
افزایش کارایی مصرف آب یکی از مهمترین راهکارهایی است که در کاهش بحران کمبود آب مؤثر است. در این راستا اثر رقابت گیاهی بر کارایی آب مصرفی شنبلیله و سیاه دانه تحت رژیمهای مختلف رطوبتی مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سه رژیم مختلف رطوبتی شامل W1؛ بدون تنش (آبیاری کامل)، W2؛ تنش ملایم (آبیاری بر اساس ۷۵ درصد W1)، W3؛ تنش شدید (آبیاری ...
بیشتر
افزایش کارایی مصرف آب یکی از مهمترین راهکارهایی است که در کاهش بحران کمبود آب مؤثر است. در این راستا اثر رقابت گیاهی بر کارایی آب مصرفی شنبلیله و سیاه دانه تحت رژیمهای مختلف رطوبتی مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سه رژیم مختلف رطوبتی شامل W1؛ بدون تنش (آبیاری کامل)، W2؛ تنش ملایم (آبیاری بر اساس ۷۵ درصد W1)، W3؛ تنش شدید (آبیاری بر اساس ۵۰ درصد W1) به عنوان عامل اصلی و پنج آرایش کشت شامل کشت خالص شنبلیله، کشت خالص سیاه دانه و سه نسبت مخلوط (2:1، 1:1، 1:2 شنبلیله و سیاهدانه) به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان کارایی مصرف آب در تولید دانه مربوط به ترکیب شنبلیله با سیاه دانه (با نسبت 1:2) است. در شرایط تنش ملایم، میزان کارایی مصرف آب مربوط به ترکیب شنبلیله با سیاه دانه (1:2) از کشت خالص تحت شرایط بدون تنش بیشتر بود. در شرایط بدون تنش، بیشترین مقدار کارایی مصرف آب در تولید زیست توده در تیمارهای شنبلیله: سیاه دانه (1:2) و (2:1) و کمترین مقدار آن در کشت خالص سیاه دانه نشان داده شد. نسبت برابری آب در تیمارهای مخلوط در مقایسه با کشت خالص دو گیاه شنبلیله و سیاه دانه از برتری بیشتری برخوردار بود به گونه‌ای که در شرایط تنش ملایم بیشترین نسبت برابری آب در تیمارهای شنبلیله: سیاه دانه (1:2) و (2:1) به ترتیب با میانگین 47/1 و44/1 مشاهده شد. به طور کلی نتیجهگیری میشود که ایجاد رقابت بین گونه‌ای در گیاهان رهیافت مهمی برای افزایش راندمان مصرف آب و تولید محصول در شرایط تنش خشکی است.
مقاله پژوهشی
مرتضی بابایی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینان‌پذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت می‌یابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال ...
بیشتر
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینان‌پذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت می‌یابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال و تحویل آب در گرو تحویل آب کافی، بهاندازه و عادلانه به تمام آبگیرهای درجه دو واقع در مسیر اصلی کانال آبیاری میباشد. بنابراین، پژوهش حاضر برای اولین بار به منظور ارایه ساختار منحصر به فردی برای تحلیل ریسک کفایت، عدالت و راندمان تحویل آب در این سامانهها اجرا شد. به این ترتیب با استفاده از تکنیک تحلیل ریسک «درخت خطا» بحران یا رویداد نامطلوب«عدم مطلوبیت تأمین و تحویل» تعیین شد. سپس عوامل منجر به وقوع آن شامل مخاطرات طبیعی، و تهدیدهای انسانی و عملکردی شناسایی شد و در قالب رویدادهای پایه و میانی در ساختار درخت خطا جای گرفتند. پس از تعیین کانال اصلی آبیاری دز غربی به عنوان سامانه مورد مطالعه؛ طی مصاحبه از مجموعه مدیریت، پرسنل بهرهبرداری و مدیران شبکه آبیاری ناحیه شمال خوزستان پرسشنامه‌ای تکمیل گردید و مقادیر احتمال شکست رویدادهای پایه به صورت کیفی و بیانی دریافت شد. سپس درخت خطای سامانه تحلیل و احتمال شکست رویدادهای فرعی و به دنبال آن رویداد رأس مشخص گردید. طبق نتایج تحقیق احتمال شکست محاسبه شده برای رویداد رأس نزدیک به 30% حاصل شد. به دنبال این احتمال بالای شکست، رتبه‌بندی سهم رویدادهای پایه در وقوع رویدادهای فرعی و در نتیجه رویداد رأس انجام شد. بر اساس نتایج، پنج رویداد مهمتر شامل «بروز اشکال در تأمین بودجه فرآیند نگهداری»، «عدم انعطاف‌پذیری عملیات بهرهبرداری»، «نبود نظام همگن بهرهبرداری» «فعال نبودن مراکز فرهنگی آموزشی استان»، و «بهرهبرداری نادقیق از سازه آبگیر» می‌باشند که شاخص بیرنبام برای هریک از آنها از 055/0 تا 097/0 متغیر بود. رتبه بندی رویدادهای موثر بر زیرشاخه های کفایت، عدالت و راندمان نیز به صورت مجزا و با نتایج مشابه انجام شد.
مقاله پژوهشی
علی دهقان موروزه؛ بهمن فرهادی بانسوله؛ مختار قبادی
چکیده
به‌منظوربررسیتأثیرمقدار آبیاریبرخصوصیاتکمیوکیفی سویا، آزمایشی درقالبطرح بلوک‌هایکاملتصادفیباسه تکراردرکرمانشاه، در تابستان 1394اجراشد. تیمارهای مورد مطالعه شامل هشت تیمار 100%(T1)، 120% (T2)، (T3) 80% و (T4) 60% نیاز آبی در تمام مراحل رشد گیاه و (T5) 80% و (T6) 60% نیاز آبی در مرحله رشد رویشی و همچنین و (T7)80% و (T8) 60% نیاز آبی در مرحله رشد زایشی بود که در ...
بیشتر
به‌منظوربررسیتأثیرمقدار آبیاریبرخصوصیاتکمیوکیفی سویا، آزمایشی درقالبطرح بلوک‌هایکاملتصادفیباسه تکراردرکرمانشاه، در تابستان 1394اجراشد. تیمارهای مورد مطالعه شامل هشت تیمار 100%(T1)، 120% (T2)، (T3) 80% و (T4) 60% نیاز آبی در تمام مراحل رشد گیاه و (T5) 80% و (T6) 60% نیاز آبی در مرحله رشد رویشی و همچنین و (T7)80% و (T8) 60% نیاز آبی در مرحله رشد زایشی بود که در مورد تیمارهای T5، 6T ،T7، و T8 در خارج از دوره‌های مزبور، مقادیر آبیاری برابر تیمار 100% یا شاهد (T1) اعمال شد. درپایان رشد،برخیخواصهندسیوثقلیمربوطبه دانه شاملطول،عرض، سطح، محیط، نسبت طول به عرض، کرویت، فاصله مرکز ثقل تا محل تقاطع طول و عرض با استفاده از مدل Smartgrainو همچنین اجزای عملکرد شامل شاخص سطح برگ، تعداد غلاف‌های پر و خالی، وزن و تعداد دانه‌ها، وزن خشک و ارتفاع گیاه اندازهگیری و مورد بررسی قرار گرفت. نتایجنشانداد که آبیاری برکلیهصفاتموردمطالعهبه‌جز ضریب دایرگی و فاصله بین مرکز ثقل دانه و محل تقاطع طول و عرض دانهمعنی‌داربود. بر این اساس، حساس‌ترین مرحله به تنش آبی مرحله گلدهی و اعمال تنش 60 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد گیاه شناسایی شد. بیشترین بهرهوری آب هم در عملکرد دانه و هم در عملکرد روغن در تیمار 120 درصد حاصل شد. و تیمار اعمال تنش 80 درصد نیاز آبی در مرحله رشد رویشی بعد از تیمار 120 درصد بیشترین بهرهوری آب در عملکرد روغن و دانه را داشت. بطور کلی نتایج بدست آمده نشان میدهد در صورت نیاز به اعمال کم آبیاری به گیاه سویا بهتر است این کم آبیاری در مرحله رشد رویشی و به میزان 20 درصد نیاز آبی (80 درصد تأمین نیاز آبی) باشد.
مقاله پژوهشی
حسین زاهدپور؛ وحید رضاوردی نژاد؛ حسین دهقانی سانیج
چکیده
ارتقاء بهرهوری و بازده کاربرد آب به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل بازده کاربرد و بهرهوری آب در مقیاس مزرعهای در مزارع دشت نازلوی شهرستان ارومیه و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. برای این منظور، پنج مزرعه گندم در کشت پاییزه و مزارع ذرت و کدو (هر کدام دو مزرعه) و آفتابگردان ...
بیشتر
ارتقاء بهرهوری و بازده کاربرد آب به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل بازده کاربرد و بهرهوری آب در مقیاس مزرعهای در مزارع دشت نازلوی شهرستان ارومیه و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. برای این منظور، پنج مزرعه گندم در کشت پاییزه و مزارع ذرت و کدو (هر کدام دو مزرعه) و آفتابگردان (یک مزرعه) برای کشت بهاره در نظر گرفته شد. روش آبیاری مزارع گندم، سطحی و بصورت نواری انتها بسته و محصولات کشت بهاره روش جویچهای و با شرایط انتها بسته بود.برای ارزیابی و اندازهگیری بازده کاربرد در هر رویداد آبیاری، عمق آبیاری، پارامترهای هندسی، مقدار تخلیه‌ی رطوبت خاک در ناحیه ریشه قبل از آبیاری و پارامترهای مربوط به گیاه اندازهگیری شد. در پنج مزرعه زیر کشت گندم، در مجموع 21 رویداد آبیاری انجام شد و تمام آنها پایش و ارزیابی گردید. متوسط بازده کاربرد و انحراف معیار 21 رویداد آبیاری در این پنج مزرعه به ترتیب 9/30%و 5/19 درصد به دست آمد. برای سه محصول کشت بهاره، در مجموع 27 آبیاری ارزیابی گردید که متوسط بازده کاربرد محصولات آفتابگردان، کدو و ذرت به ترتیب 3/69%، 5/51% و 5/52 درصد محاسبه شد. متوسط انحراف معیار بازده کاربرد مزارع کشت بهاره حدود 9/13 درصد به دست آمد که نشان دهنده پراکنش کمتر بازدههای کاربرد کشت بهاره نسبت به کشت پاییزه بود. بر پایه نتایج، متوسط بهرهوری فیزیکی گندم 1/1 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. این شاخص برای محصولات آفتابگردان، کدو (تخم کدو) و ذرت به ترتیب 27/0، 17/0 و 02/7 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه گردید. همچنین متوسط بهرهوری اقتصادی گندم 4/14512 ریال بر مترمکعب و متوسط بهرهوری اقتصادی آفتابگردان، ذرت و کدو (تخم کدو) به ترتیب 6/20252، 9/13463 و 3/23305 ریال بر مترمکعب محاسبه گردید که نشان دهنده بالا بودن بهرهوری اقتصادی کدو (تخم کدو) و آفتابگردان میباشد. بطور کلی مدیریت زراعی در تمام محصولات از نظر کود و سموم مطابق توصیه علمی بود ولی مدیریت آبیاری در مزارع ضعف داشت. از دلایل اصلی کاهش بازده کاربرد آب در مزارع (به ویژه کشت پاییزه)، تسطیح ضعیف مزارع بود که باعث افزایش عمق آب کاربردی در مزارع می شد.