فاطمه رستگاری پور؛ فاطمه عزیززاده؛ تکتم محتشمی؛ امیر سالاری
چکیده
بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی میباشد. در طی سالهای اخیر به جهت عدم توجه به این نهاده تولیدی کمیاب و استفادههای نادرست و بیش‌ازحد و نیز خشک‌سالی‌ها، مسئله کمبود آب به یک بحران جدی تبدیل‌شده است. ازاین‌رو برنامهریزان باید در راستای مصرف بهینه آب تصمیمگیری کرده و با تهیهی الگوی کشت مناسب به همراه کاربرد فنّاوری‌های ...
بیشتر
بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی میباشد. در طی سالهای اخیر به جهت عدم توجه به این نهاده تولیدی کمیاب و استفادههای نادرست و بیش‌ازحد و نیز خشک‌سالی‌ها، مسئله کمبود آب به یک بحران جدی تبدیل‌شده است. ازاین‌رو برنامهریزان باید در راستای مصرف بهینه آب تصمیمگیری کرده و با تهیهی الگوی کشت مناسب به همراه کاربرد فنّاوری‌های هوشمند سیستمهای آبیاری از هدر رفت و استفاده نادرست آب ممانعت نمایند. در این پژوهش، مدل مورداستفاده الگوریتم ژنتیک چندهدفه با مرتب‌سازی نا مغلوب است که در نرم‌افزار متلب پیاده‌سازی گردید. برای انجام این مطالعه، دادههای سطوح زیر کشت، عملکرد، قیمت و هزینه تولید محصولات زراعی آبی منتخب دشت زاوه استان خراسان رضوی شامل گندم، جو، ذرت علوفهای، یونجه و چغندرقند از سال زراعی 92-1391 تا سال زراعی 95-1394، از مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان زاوه جمعآوری شد. همچنین آمار و اطلاعات سازمان آب منطقهای خراسان رضوی و عرضه آب ایستگاه صنوبر مورداستفاده قرار گرفت. برخی دادههای موردنیاز نیز از طریق مشاوره با کارشناسان حاصل شد. مقایسه نتایج تخمینی با آمار واقعی سطوح زیر کشت هر یک از محصولات در هرسال نشان داد که سطح زیر کشت بهینه بدست آمده از مدل برای محصولات گندم و جو نسبت به آمار واقعی کمتر بوده است. اما محصول ذرت علوفهای افزایش سطح زیر کشت دارد که بسیار مطلوب است و سبب افزایش بازده برنامهزمانبندی و کشاورزی پایدار میشود. با توجه به اهمیت حداقل شدن انحراف برنامه زمانبندی آبیاری ارائه‌شده توسط کارشناس و کشاورز پیشنهاد میشود با نظر کارشناسان و کشاورزان، برنامه مدونی برای زمانبندی آبیاری محصولات کشاورزی طراحی و مورداستفاده کشاورزان قرار گیرد.
محمد نوروزیان؛ سید مهدی حسینی؛ احمد اکبری
چکیده
درشرایط فعلی که کشور بامحدودیت منابعآب مواجهاست،تدوینراهکارهای اصلاحیبا قابلیتعملیاتی، اهمیت حیاتیوبنیادیدارد. در مطالعه حاضر با استفاده از شاخص‌های مزیت نسبی (یعنی شاخص هزینه منابع داخلی(DRC)، شاخص نسبت هزینه به منفعت اجتماعی(SCB) و شاخص سود خالص اجتماعی(NSP)) رتبهبندی محصولات زراعی و انطباق تولیدات با محدودیت منابع آب و الگوی ...
بیشتر
درشرایط فعلی که کشور بامحدودیت منابعآب مواجهاست،تدوینراهکارهای اصلاحیبا قابلیتعملیاتی، اهمیت حیاتیوبنیادیدارد. در مطالعه حاضر با استفاده از شاخص‌های مزیت نسبی (یعنی شاخص هزینه منابع داخلی(DRC)، شاخص نسبت هزینه به منفعت اجتماعی(SCB) و شاخص سود خالص اجتماعی(NSP)) رتبهبندی محصولات زراعی و انطباق تولیدات با محدودیت منابع آب و الگوی کشت فعلی با الگوهای مزیت نسبی در شهرستان کاشمر مورد بررسی قرارگرفت و سپس، با تغییر میزان هزینه مصرف نهاده آب در سطوح 15%، 35% و 60% به تحلیل حساسیت این نهاده پرداخته شد. دادههای زراعی و بازرگانی مورد نیاز به ترتیب از بانک هزینه تولید وزارت جهاد کشاورزی و آمار موجود در گمرگ در سال زراعی 96-1395 جمعآوری گردید. پس از تعیین مقادیر بهینه شاخصها نتایج نشان داد که زعفران، انگور و انار در دو نرخ ارز بازار آزاد و تعادلی دارای مزیت نسبی هستند. گندم و جو آبی در نرخ ارز بازار آزاد فاقد مزیت نسبی بوده اما در نرخ ارز تعادلی دارای مزیت نسبی می‌باشند. همچنین، نتیجه تحلیل حساسیت نهاده آب نشان داد که مزیت نسبی و رتبهبندی محصولات در سه سناریو (15%، 35% و 60%) متغیر است. نهایتا، به منظور تناسب مزیت نسبی محصولات با شرایط منطقه، اجرای طرح‌های تحقیقی و ترویجی و افزایش حمایت از آنها پیشنهاد شد.
صادق رحمانی؛ مسعود یزدان پناه؛ معصومه فروزانی؛ عباس عبدشاهی
چکیده
کمیابی آب و افزایش آلودگی منابع آب از یک طرف و افزایش سریع تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و بهبود سطح زندگی در کنار تغییرات اقلیمی، دامنهای گسترده برای بحران آب در سراسر جهان و ایران ایجاد نموده و در تولید محصولات کشاورزی آب به عامل محدود کنندهای تبدیل شده است. از این رو کشاورزان راهبردهای سازگاری گوناگونی را برای کاهش اثرات ...
بیشتر
کمیابی آب و افزایش آلودگی منابع آب از یک طرف و افزایش سریع تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و بهبود سطح زندگی در کنار تغییرات اقلیمی، دامنهای گسترده برای بحران آب در سراسر جهان و ایران ایجاد نموده و در تولید محصولات کشاورزی آب به عامل محدود کنندهای تبدیل شده است. از این رو کشاورزان راهبردهای سازگاری گوناگونی را برای کاهش اثرات کمبود آب در شیوههای مبتنی بر کشاورزی خود بکار گرفتهاند. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی باور کشاورزان و راهبردهای سازگاری برای مدیریت آب کشاورزی تحت شرایط کمبود آب و عوامل موثر بر آنها در شهرستان ممسنی در استان فارس بود. جامعه آماری این پژوهش کشاورزان آبیکار به تعداد 4033 نفر بودند. به منظور انتخاب افراد برای مطالعه از روش نمونه‌گیری تصادفی متناسب بهره گرفته شد که بر اساس جدول کرسی و مورگان، نمونه‌ای 351 نفری از کشاورزان برای تحقیق انتخاب شد.نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای فاصله مزرعه تا مرکز شهر، تجربه کار کشاورزی، آگاهی از عواقب خطر، احساس تعهد، ریسکپذیری و دسترسی به اعتبارات، 2/42% از تغییرات متغیر باور کشاورزان نسبت به کمبود آب را تبیین می نمایند. همچنین نتایج رگرسیون عوامل موثر بر انتخاب راهبردهای سازگاری با کمبود آب نشان داد که متغیرهای اندازه مزرعه، تمایل به حفاظت آب، اهمیت خطر و سرمایه اجتماعی می تواند ۲۷% تغییرات متغیر راهبردهای سازگاری با کمبود آب را پیشبینی نمایند.
چکیده
بحران آب یکی از مسائل اساسی مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است. این وضعیت در سالهای اخیر به دلیل وقوع پدیده خشکسالی حادتر شده است. بنابراین استفاده از آبهای با کیفیت نامناسب رو به فزونی است. در این پژوهش به منظور مقایسه گرفتگی 5 نوع قطرهچکان شامل مدلهای میکروفلاپر، نتافیم، کرونا، آکسیوس و ایران دریپ، هر کدام با دو آبدهی ...
بیشتر
بحران آب یکی از مسائل اساسی مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است. این وضعیت در سالهای اخیر به دلیل وقوع پدیده خشکسالی حادتر شده است. بنابراین استفاده از آبهای با کیفیت نامناسب رو به فزونی است. در این پژوهش به منظور مقایسه گرفتگی 5 نوع قطرهچکان شامل مدلهای میکروفلاپر، نتافیم، کرونا، آکسیوس و ایران دریپ، هر کدام با دو آبدهی متفاوت(8 یا 6 یا 4 یا 2 لیتر در ساعت)، چهار تیمارمدیریت آبیاری شامل آب معمولی(1S)، اسیدشویی (2S)، کودآبیاری-اسیدشویی (3S) و کودآبیاری (4S) طرح‌ریزی شد. سامانه آزمایشی در روستای سمندک شهرستان ساری تحت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در هفت تکرار طی سال زراعی 91-1390 اجرا شد. نتایج نشان داد که قطرهچکان نتافیم با آبدهی 8 لیتر در ساعت کمترین گرفتگی و قطرهچکان میکروفلاپر با آبدهی 2 لیتر در ساعت بیشترین گرفتگی را در بین قطره‌چکان‌های مورد آزمایش دارا میباشد. همچنین تیمار اسیدشویی(2S) کمترین گرفتگی را به خود اختصاص داد. یافته‌ها نشان داد که در یک نوع قطرهچکان، با افزایش آبدهی قطرهچکان تغییرات نرخ آبدهی بدلیل گرفتگی کاهش می‌یابد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که مدیریت آبیاری و نوع قطرهچکان در گرفتگی قطرهچکان بسیار معنیدار بوده ولی اثر متقابل این دو عامل بدلیل همسو بودن اثرات آنها بر گرفتگی قطرهچکان، معنیدار تشخیص داده نشد. بررسی ضریب تغییرات آبدهی و تغییرات ضریب یکنواختی نشان داد که اسیدشویی دوره‌‌ای یک راهکار مدیریتی و کارا در کنترل گرفتگی قطرهچکانها و حفظ یکنواختی بالا در سیستمهای آبیاری قطرهای میباشد.
هادی رمضانی اعتدالی؛ بهنام آبابایی
چکیده
امنیت غذا، خشکسالی، حفظ محیط زیست و توسعة صنعتی، مدیریت کارآمدتر منابع آبی را ضروری کرده است. مفهوم ردپای آب مجازی از پتانسیل قابل‌توجهی برای کمک به بهبود مدیریت آب، به خصوص در بخش کشاورزی، برخوردار است. در این پژوهش، اجزاء ردپای آب در تولید جو در 15 استان منتخب که بیشترین تولید جو را در کشور به خود اختصاص میدهند، مورد بررسی قرار گرفت. ...
بیشتر
امنیت غذا، خشکسالی، حفظ محیط زیست و توسعة صنعتی، مدیریت کارآمدتر منابع آبی را ضروری کرده است. مفهوم ردپای آب مجازی از پتانسیل قابل‌توجهی برای کمک به بهبود مدیریت آب، به خصوص در بخش کشاورزی، برخوردار است. در این پژوهش، اجزاء ردپای آب در تولید جو در 15 استان منتخب که بیشترین تولید جو را در کشور به خود اختصاص میدهند، مورد بررسی قرار گرفت. این اجزاء شامل ردپای آب سبز (بارندگی مؤثر)، آبی (نیاز خالص آبیاری)، خاکستری (برای رقیق‌سازی آلاینده‌ها تا سطح حداکثر غلظت قابل قبول) و سفید (تلفات آبیاری) است. نتایج نشان میدهند مجموع ردپای آب در تولید محصول جو در سطح کشور برای دورة 1385-1390 (2005-2011)، در حدود 9172 میلیون مترمکعب در سال بوده که سهم آب سبز، آبی، خاکستری و سفید بهترتیب 37%، 19%، 17%و 27 درصد است. در حدود 44 درصد از مجموع ردپای آب در تولید جو، سهم آب خاکستری و سفید است که مقدار قابل‌توجهی محسوب میشود. در حدود 85 درصد از مجموع ردپای آب در تولید ملی جو، مربوط به 15 استان منتخب است. استانهای خراسان، اصفهان و فارس بهترتیب با 2364، 518 و 498 میلیون مترمکعب در سال بیشترین ردپای آب در تولید جو در اراضی فاریاب کشور را دارا هستند. در بین 15 استان منتخب، متوسط مجموع ردپای آب در اراضی فاریاب در حدود 3209 میلیون مترمکعب بر تن است که سهم آب سبز، آبی، خاکستری و سفید بهترتیب در حدود 20%، 26%، 18%و 36% از مجموع ردپای آب در این اراضی است. در اراضی دیم نیز متوسط مجموع ردپای آب در حدود 2594 میلیون مترمکعب بر تن برآورد میشود که سهم آب سبز و خاکستری به ترتیب 89% و 11 % است.
مریم یوسفی؛ محمد ابراهیم بنی حبیب؛ جابر سلطانی؛ عباس روزبهانی
چکیده
برای تأمین نظر همزمان کشاورزان، مدیران منابع آب و محیطزیست ضرورت دارد تهیه مدل بهینهسازی الگویکشت با بهرهبرداری تلفیقی کمی- کیفی از پساب و آب زیرزمینی با سه هدف حداکثرسازی سود کشاورزان، کاهش آبشویی نیتروژن و بهبود تغذیه آبخوان مدنظر قرار گیرد. در این پژوهش، مدل به دو روش بهینهسازی برنامهریزی غیرخطی و نیز با روش الگوریتم ...
بیشتر
برای تأمین نظر همزمان کشاورزان، مدیران منابع آب و محیطزیست ضرورت دارد تهیه مدل بهینهسازی الگویکشت با بهرهبرداری تلفیقی کمی- کیفی از پساب و آب زیرزمینی با سه هدف حداکثرسازی سود کشاورزان، کاهش آبشویی نیتروژن و بهبود تغذیه آبخوان مدنظر قرار گیرد. در این پژوهش، مدل به دو روش بهینهسازی برنامهریزی غیرخطی و نیز با روش الگوریتم ازدحام ذرات برای شبکه آبیاری ورامین در سال آبی 92-1391 تهیه شد. نتایج حاصل از حل مدل سه هدفه در روش برنامهریزی غیرخطی نشان داد که افزایش سود حاصله از بهینهسازی الگویکشت، بهبود بهره‌وری مصرف آب و تغذیه آبخوان به ترتیب به میزان 6% ، 22% و 29% منجر به کاهش برداشت تلفیقی از پساب و آب زیرزمینی و کاهش کود نیتروژن مصرفی به ترتیب به میزان 13% و 85% شده است. همچنین، حل مدل سه هدفه با الگوریتم هوشجمعی نیز نشان دادکه با افزایشسودحاصله ازبهینهسازی الگویکشت، بهبود بهره‌وری مصرف آب و تغذیه آبخوان به ترتیب به میزان 7%، 49% و 30% ، اهداف کاهش برداشت تلفیقی از پساب و آب زیرزمینی و کاهش کود مصرفی به ترتیب به میزان 35% و 88% محقق شده است. مقایسه نتایج مقادیر متناظر توابع هدف در سناریوهای مختلف در دو روش برنامهریزی غیرخطی و ازدحام ذرات ، حاکی از اختلاف بین 002/0 تا 01/0 درصد بین مقادیر حاصله از دو روش بود. لذا، الگوریتم فراکاوشی ازدحام ذرات با اختلاف بسیار کمی از روش برنامهریزی غیرخطی، قابلیت زیادی را در ارائه پاسخهای بهینه دارا است. نتایج این پژوهش میتواند در استفاده بهینه منابع آب، افزایش درآمد کشاورزان و کاهش آبشویی نیتروژن در سایر شبکههای آبیاری مورداستفاده قرار گیرد. اصولاً استفاده از پساب‌ها و فاضلاب‌ها در آبیاری محصولات خوراکی کشاورزی برای تغذیه انسان و دام توصیه نمیشود و رعایت کامل استاندارها و ضوابط در استفاده از پساب‌ها در کشاورزی، امری ضروری و لازمالاجرا است.
حسین میرزایی تختگاهی؛ هوشنگ قمرنیا
چکیده
این پژوهش به منظور بررسی تجمع فلزات مس، آهن، روی، کادمیوم و منگنز در سبزیجاتی نظیر اسفناج (Spinaciaoleracea)، شنبلیله (Trigonella foenum-graceum) و شوید (Anethum graveolens) تحت آبیاری با آب آلوده روخانه قرهسو با دو تیمار آب آلوده و آب چاه (شاهد) انجام شد. مطالعه بر روی ریشه و اندام هوایی این سبزیجات در سه تکرار به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل ...
بیشتر
این پژوهش به منظور بررسی تجمع فلزات مس، آهن، روی، کادمیوم و منگنز در سبزیجاتی نظیر اسفناج (Spinaciaoleracea)، شنبلیله (Trigonella foenum-graceum) و شوید (Anethum graveolens) تحت آبیاری با آب آلوده روخانه قرهسو با دو تیمار آب آلوده و آب چاه (شاهد) انجام شد. مطالعه بر روی ریشه و اندام هوایی این سبزیجات در سه تکرار به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که آب آلوده باعث افزایش معنیدار غلظت مس،آهن، روی و منگنز در اسفناج شد (05/0 و 01/0>P)، ولی روی تجمع کادمیوم اثر معنیداری نداشت. همچنین تیمار آب آلوده اثر افزایشی معنیداری (01/0>P) بر غلظت آهن و کادمیوم در شنبلیله داشت ولی اثر معنیداری روی غلظت مس، روی و منگنز نگذاشت. در شوید، آب آلوده باعث افزایش معنیدار (05/0 و 01/0>P) تمام فلزات شد . برای سه نوع سبزی اسفناج، شنبلیله و شوید بیشترین تجمع آهن، روی و کادمیوم در ریشه گیاهان و برای مس و منگنز در اندام هوایی بهدست آمد. ترتیب میزان تجمع پنج فلز در اسفناج، شنبلیله و شوید به صورت آهن>منگنز>روی>مس>کادمیوم بود. آهن بیشترین و کادمیوم کمترین تجمع را در گیاهان داشت. غلظت مس و آهن در اندام هوایی و ریشه اسفناج، شنبلیله و شوید بر اساس استاندارد WHOبیشتر از حد مجاز بود. مقدار روی و منگنز در اندام هوایی و ریشه اسفناج، شنبلیله و شوید بر اساس برخی استانداردها کمتر از حد مجاز و از نظر بعضی بیشتر از حد مجاز بود. مقدار کادمیوم در اندام هوایی و ریشه سبزیجات مورد بررسی از نظر تمام استانداردها بیشتر از حد مجاز بود.
اقتصاد، ارزش آب
انیسه جمی؛ حامد نجفی علمدارلو؛ سیدابوالقاسم مرتضوی
چکیده
منابع آب زیرزمینی در جهان تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار گرفته و در سالهای اخیر با وقوع خشکسالی حجم آن کاهش یافته است. بنابراین، برای تصمیمگیری بهنگام مدیران و برنامهریزان، پیشبینی و بررسی آثار اقتصادی خشکسالی امری ضروری به شمار میرود. از این رو، هدف این مطالعه بررسی آثار رفاهی خشکسالی روی بهرهبرداران آب زیرزمینی ...
بیشتر
منابع آب زیرزمینی در جهان تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار گرفته و در سالهای اخیر با وقوع خشکسالی حجم آن کاهش یافته است. بنابراین، برای تصمیمگیری بهنگام مدیران و برنامهریزان، پیشبینی و بررسی آثار اقتصادی خشکسالی امری ضروری به شمار میرود. از این رو، هدف این مطالعه بررسی آثار رفاهی خشکسالی روی بهرهبرداران آب زیرزمینی بود. با توجه به این رویکرد، مطالعه حاضر با رهیافت بازار آب زیرزمینی، آثار اقتصادی خشکسالی و تأثیر آن بر الگوی کشت دشت مهیار جنوبی و تغییرات رفاه اجتماعی را در سال زراعی 96- 1395 بررسی کرد. بدین منظور، برای مدلسازی از سه رهیافت تخمین رگرسیونی، برنامهریزی ریاضی مثبت و برنامهریزی پویا استفاده شد. نتایج نشان داد که در شرایط خشکسالی، سطح زیرکشت جو و گندم افزایش و سطح زیرکشت ذرت کاهش یافت. نتایج دیگر نشان داد که کاهش عرضه آب ناشی از خشکسالی موجب کاهش مازاد رفاه اجتماعی به مقدار 1020 میلیون ریال (به قیمت سال 1396) گردید و به ازای کاهش یک متر مکعب آب، رفاه به میزان 147 ریال کاهش یافت. از این رو پیشنهاد میشود که میزان رفاه از دست رفته کشاورزان ناشی از کاهش آب، معیاری برای تعیین میزان پرداختهای جبرانی شود.
سعید قوام سعیدی نوقابی؛ حسین حمامی؛ عباس خاشعی سیوکی
چکیده
آب یکی از مهمترین عوامل محدودکننده توسعه کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک است. یکی از مهمترین داده‌ها برای مدیریت آب، مقدار آب مورد نیاز گیاهان است. در این رابطه، با اندازهگیری ورودی‌ها و خروجی‌ها، از روش بیلان آبی بهکمک لایسیمترها استفاده میشود. در این پژوهش، به‌‌‌منظور تعیین نیاز آبی گیاه خارمریم(Silybum marianum ...
بیشتر
آب یکی از مهمترین عوامل محدودکننده توسعه کشاورزی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک است. یکی از مهمترین داده‌ها برای مدیریت آب، مقدار آب مورد نیاز گیاهان است. در این رابطه، با اندازهگیری ورودی‌ها و خروجی‌ها، از روش بیلان آبی بهکمک لایسیمترها استفاده میشود. در این پژوهش، به‌‌‌منظور تعیین نیاز آبی گیاه خارمریم(Silybum marianum L.)بهعنوان یک گیاه دارویی مهم، آزمایشی بهمدت یک سال زراعی در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1397 انجام شد. در این رابطه، از شش عدد لایسیمتر وزنی استفاده شد که سه لایسیمتر به محاسبه تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع (چمن) اختصاص یافت و در سه لایسیمتر دیگر گیاه خارمریم کشت شد. بر اساس نتایج بدست آمده، میزان تبخیر-تعرق پتانسیل و تبخیر-تعرق واقعی بهترتیب برابر 5/1179 و 2/920 میلی‌متر در طی 177 روز دوره رشد گیاه خارمریم برآورد شد. طول مراحل مختلف رشد گیاه شامل مراحل ابتدایی، توسعه، میانی و انتهایی بهترتیب برابر 22، 35، 70 و 50 روز بدست آمد. میانگین ضریب گیاهی در مراحل چهارگانه رشد گیاه بهترتیب برابر 34/0، 69/0، 93/0 و 77/0 حاصل شد.
عباس ستوده‌نیا؛ الهام نوروزپوراصل؛ پیمان دانش‌کار آراسته
چکیده
عمق زهکشهای زیرزمینی یک پارامتر مهم در طراحی سامانههای زهکشی میباشد که نقش تعیینکنندهای در مقدار و کیفیت زهآبهای خارج شده از لولههای زهکش دارد. برای بررسی این موضوع از یک مدل آزمایشگاهی بهره گرفته شد. زهکشها در سه عمق 25/0، 5/0 و 85/0 متری در یک مخزن به ابعاد 1×5/0×1متر حاوی خاکی با بافت شنلومی نصب شده و غلظت ...
بیشتر
عمق زهکشهای زیرزمینی یک پارامتر مهم در طراحی سامانههای زهکشی میباشد که نقش تعیینکنندهای در مقدار و کیفیت زهآبهای خارج شده از لولههای زهکش دارد. برای بررسی این موضوع از یک مدل آزمایشگاهی بهره گرفته شد. زهکشها در سه عمق 25/0، 5/0 و 85/0 متری در یک مخزن به ابعاد 1×5/0×1متر حاوی خاکی با بافت شنلومی نصب شده و غلظت نیترات، نیتریت، آمونیوم و آمونیاک زهآب و حجم زهآب خروجی از زهکشها اندازهگیری شد. نتایج بهدست آمده نشان دادکه بیشینه غلظت نیترات آب خروجی با افزایش عمق نصب زهکشها افزایش می‌یابد. بیشترین غلظت نیترات خارج شده از زهکشهای نصب شده در عمقهای 25/0، 5/0 و 85/0 متری به ترتیب برابر با 54/51، 45/105 و 42/296 میلی گرم در لیتر بود و همچنین حجم زهآب خروجی در عمق 5/0 و 85/0 متری به ترتیب 26 و 30 درصد نسبت به عمق 25/0 متری افزایش یافت. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که کاهش عمق نصب زهکشها موجب کاهش مقدار آبشویی نیترات شد.
منوچهر امیری
چکیده
ترکیب شیمیایی آب آبیاری نقش مهمی در میزان عملکرد گیاهان زراعی و حفظ یا تخریب ساختمان خاک ایفا می‌نماید و مورد توجه برنامهریزان بخش کشاورزی میباشد. با عنایت به مزه ترش و سوزنده آب برخی از چاههای کشاورزی در اطراف روستای همه‌کسی در استان همدان، تصور میشود که ترکیب آب آنها نامتعارف بوده و برای ساختمان‌خاک و رشد گیاهان زیان‌آور ...
بیشتر
ترکیب شیمیایی آب آبیاری نقش مهمی در میزان عملکرد گیاهان زراعی و حفظ یا تخریب ساختمان خاک ایفا می‌نماید و مورد توجه برنامهریزان بخش کشاورزی میباشد. با عنایت به مزه ترش و سوزنده آب برخی از چاههای کشاورزی در اطراف روستای همه‌کسی در استان همدان، تصور میشود که ترکیب آب آنها نامتعارف بوده و برای ساختمان‌خاک و رشد گیاهان زیان‌آور است. لذا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی کیفیت آب چاههای مذکور و شناسایی روند تغییر ترکیب آنها انجام گردید. در این پژوهش، تعداد شش حلقه چاه آبگازدار شناسایی و مقدار شوری آب آنها، 15 مرتبه در طی سه سال (هر سال پنج بار) اندازهگیری گردید و روند تغییر هدایتالکتریکی آنها توسط نرم افزار SPSSمورد بررسی قرار گرفت. همچنین از هر چاه یک نمونه آب برداشت شد و برای تعیین مقادیر هدایت الکتریکی، کاتیونها و آنیونها مورد تجزیه قرار گرفتوشاخصهای شیمیایی آن محاسبه و به کمک معیارها و دیاگرام‌ها، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کلسیم و بیکربنات، بیشترین سهم یونی را در این آبها دارا بوده و آب چاههای مذکور جزو آبهای نامتعارف و نوع بیکربنات کلسیم- منیزیم محسوب میشود. شوری آبِ این چاه‌ها زیاد (از 96/2 تا 07/6 دسیزیمنس بر متر) بوده و بعد از اصلاح نسبت جذب سدیم، در کلاس آبهای خیلی‌شور و سدیک (C4S4) قرار گرفت. با عنایت به شوری زیاد آب، بافت ریزدانه‌ی خاک و نبود آب کافی برای شستشو، انتظار میرود که سیستم خاک منطقه در اثر آبیاری با این آب در ناحیه ریشه‌ی‌گیاه به‌شدت شور شده و در نتیجه، عملکرد گیاهان و به‌خصوص گیاهان چند ساله کاهش یابد. ولی بررسی آماری تغیبرات هدایت الکتریکی آب چاههایگازدار منطقه همه‌کسی نشان داد که مقدار شوری آب آنها بهطور معنیداری با گذشت زمان کاهش یافته که در نتیجه، کیفیت آب چاههایگازدار منطقه‌ی همه‌کسی از نظر آبیاری با گذشت زمان بهبود حاصل می‌نماید.
سینا فلاح؛ راضیه کاکولوند؛ علی عباسی
چکیده
افزایش کارایی مصرف آب یکی از مهمترین راهکارهایی است که در کاهش بحران کمبود آب مؤثر است. در این راستا اثر رقابت گیاهی بر کارایی آب مصرفی شنبلیله و سیاه دانه تحت رژیمهای مختلف رطوبتی مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سه رژیم مختلف رطوبتی شامل W1؛ بدون تنش (آبیاری کامل)، W2؛ تنش ملایم (آبیاری بر اساس ۷۵ درصد W1)، W3؛ تنش شدید (آبیاری ...
بیشتر
افزایش کارایی مصرف آب یکی از مهمترین راهکارهایی است که در کاهش بحران کمبود آب مؤثر است. در این راستا اثر رقابت گیاهی بر کارایی آب مصرفی شنبلیله و سیاه دانه تحت رژیمهای مختلف رطوبتی مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سه رژیم مختلف رطوبتی شامل W1؛ بدون تنش (آبیاری کامل)، W2؛ تنش ملایم (آبیاری بر اساس ۷۵ درصد W1)، W3؛ تنش شدید (آبیاری بر اساس ۵۰ درصد W1) به عنوان عامل اصلی و پنج آرایش کشت شامل کشت خالص شنبلیله، کشت خالص سیاه دانه و سه نسبت مخلوط (2:1، 1:1، 1:2 شنبلیله و سیاهدانه) به عنوان عامل فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان کارایی مصرف آب در تولید دانه مربوط به ترکیب شنبلیله با سیاه دانه (با نسبت 1:2) است. در شرایط تنش ملایم، میزان کارایی مصرف آب مربوط به ترکیب شنبلیله با سیاه دانه (1:2) از کشت خالص تحت شرایط بدون تنش بیشتر بود. در شرایط بدون تنش، بیشترین مقدار کارایی مصرف آب در تولید زیست توده در تیمارهای شنبلیله: سیاه دانه (1:2) و (2:1) و کمترین مقدار آن در کشت خالص سیاه دانه نشان داده شد. نسبت برابری آب در تیمارهای مخلوط در مقایسه با کشت خالص دو گیاه شنبلیله و سیاه دانه از برتری بیشتری برخوردار بود به گونه‌ای که در شرایط تنش ملایم بیشترین نسبت برابری آب در تیمارهای شنبلیله: سیاه دانه (1:2) و (2:1) به ترتیب با میانگین 47/1 و44/1 مشاهده شد. به طور کلی نتیجهگیری میشود که ایجاد رقابت بین گونه‌ای در گیاهان رهیافت مهمی برای افزایش راندمان مصرف آب و تولید محصول در شرایط تنش خشکی است.
سمیه شیرزادی؛ مصطفی مردانی؛ علی شاهنظری
چکیده
مدیریت عرضه و تقاضای آب نقش مهمی در بخش کشاورزی دارد. اراضی کشاورزی تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی تجن، از جمله مناطقی است که در سالهای اخیر به دلیل عدم مدیریت صحیح در توزیع مصرف آب کشاورزی، دچار استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی و شوری شده است. لذا، هدف این تحقیق بررسی وضعیت پایداری آب زیرزمینی و مدیریت مصرف و توزیع آب شبکه آبیاری ...
بیشتر
مدیریت عرضه و تقاضای آب نقش مهمی در بخش کشاورزی دارد. اراضی کشاورزی تحت پوشش شبکه آبیاری و زهکشی تجن، از جمله مناطقی است که در سالهای اخیر به دلیل عدم مدیریت صحیح در توزیع مصرف آب کشاورزی، دچار استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی و شوری شده است. لذا، هدف این تحقیق بررسی وضعیت پایداری آب زیرزمینی و مدیریت مصرف و توزیع آب شبکه آبیاری و زهکشی تجن با اجرای سیاستهای قیمتی آب و کاهش مقدار آب در دسترس اراضی بالادست تحت پوشش شبکه مزبور از آب سطحی میباشد که با استفاده از الگوی برنامهریزی ریاضی اثباتی و محاسبه شاخص پایداری آسانو بررسی شد. دادههای مورد نیاز مطالعه، از آمارنامه جهادکشاورزی، مراجعه مستقیم به سازمان جهادکشاورزی و شرکت آب منطقهای مازندران در سال ۹۶-۱۳۹۵ جمع آوری گردید. نتایج نشان داد وضعیت منابع آب در منطقه پایدار نبوده و تغییر الگوی کشت و ایجاد سیاستهای مختلف آبیاری در منطقه باعث افزایش پایداری منابع آب شده و میزان پایداری آب را از 45/0 به 27/0 و از وضعیت بحرانی به وضعیت خوب تغییر میدهد. سیاست قیمتی آب تا 30 درصد افزایش نسبت به شرایط کنونی، تاثیر چندانی بر مصرف آب آبیاری ندارد. ولی کاهش مقدار آب در دسترس دراراضی بالادست شبکه آبیاری و زهکشی تجن علاوه بر کاهش مقدار آب مصرفی و مدیریت مصرف آن، منافع اقتصادی پایین دست شبکه را با لحاظ نمودن حداقل کاهش در منافع اقتصادی بالادست، بهبود خواهد بخشید. لذا پیشنهاد میشود به منظور کمک به پایداری آب زیرزمینی منطقه، سیاست کاهش مقدار آّب در دسترس در اراضی بالادست شبکه تجن در دستور کار مدیران قرار گیرد.
محمد ذونعمت کرمانی؛ رسول اسدی
چکیده
با توجه به محدودیت منابع آب در شرایط اقلیمی خشک و نیمهخشک ایران، کمآبیاری یکی از راه‌کارهای استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی است. در این راستا به منظور بررسی اثر کمآبیاری بر ویژگیهای کمی آویشن باغی(Thymus vulgaris L.)، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در سال ...
بیشتر
با توجه به محدودیت منابع آب در شرایط اقلیمی خشک و نیمهخشک ایران، کمآبیاری یکی از راه‌کارهای استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی است. در این راستا به منظور بررسی اثر کمآبیاری بر ویژگیهای کمی آویشن باغی(Thymus vulgaris L.)، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در سال زراعی 1395 اجرا شد. در این تحقیق، پنج تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (100 درصد جبران کمبود رطوبتی خاک)، کمآبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح 75 و 55 درصد جبران کمبود رطوبتی خاک تا حد ظرفیت زراعی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه (6/1670 کیلوگرم در هکتار) و شاخص سطح برگ در مراحل مختلف رشد، در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص تفاوت معنیداری نداشت. همچنین، بیشترین تعداد شاخه زایا (4/64) و ارتفاع بوته (4/39 سانتیمتر) در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با سایر تیمارها تفاوت معنیداری داشت. این در حالی است که بیشترین بهره‌وری آب ( 66/0 کیلوگرم بر مترمکعب)، وزن تر ریشه (5/4 گرم)، طول ریشه (8/15 سانتیمتر) و حجم ریشه (8/2 سانتیمتر مکعب در هر بوته)، به سطح 75 درصد اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه اختصاص یافت که این امر به‌دلیل افزایش ریشه‌های ثانویه در این تیمار نسبت به سایر تیمارها بود. بهطور کلی با توجه به نتایج بدست آمده میتوان مطرح نمود که اعمال روش آبیاری ناقص ریشه و تأمین 75 درصد نیاز آبی گیاه، ضمن صرفهجویی در مصرف آب، میتواند بهرغم اعمال تنش رطوبتی با توسعه مناسب شاخص سطح برگ و ریشه گیاه، امکان استفاده بهتر از رطوبت خاک و انرژی خورشید در فرآیند فتوسنتز را فرآهم میآورد و راهکار مناسبی برای مقابله با بحران آب، برای حرکت به سمت یک کشاورزی پایدار محسوب شود.
فهیمه خادم‌پور؛ حسین خزیمه نژاد؛ مهدی امیرآبادی زاده
چکیده
تغییر اقلیم از طریق تغییر در الگوی دما، بارش و سایر متغیرهای آب و هوایی بر همه فرآیندهای هیدرولوژیک تأثیرگذار است. یکی از مهمترین تبعات تغییر آب و هوا، تأثیر آن بر مصرف آب کشاورزی میباشد که میتواند مدیریت منابع آب را با چالشهای جدی روبرو سازد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تبخیرتعرق روزانه در مدلهای با ساختار ...
بیشتر
تغییر اقلیم از طریق تغییر در الگوی دما، بارش و سایر متغیرهای آب و هوایی بر همه فرآیندهای هیدرولوژیک تأثیرگذار است. یکی از مهمترین تبعات تغییر آب و هوا، تأثیر آن بر مصرف آب کشاورزی میباشد که میتواند مدیریت منابع آب را با چالشهای جدی روبرو سازد. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تبخیرتعرق روزانه در مدلهای با ساختار ریاضی متفاوت در اقلیمهای مختلف ایران است. برای این منظور از مدل گردش عمومی جو HadCM3و با استفاده از مولد آب و هوای LARS-WG 5.5،پارامترهای کمینه دما، بیشینه دما، بارش و ساعات آفتابی در مقیاس روزانه برای دوره 2036-2017 بر مبنای سناریوهای A1B، A2 و B1 شبیهسازی شد. نتایج به دست آمده حاکی از افزایش دما و کاهش بارندگی و همچنین افزایش تبخیرتعرق مرجع در اقلیمهای مختلف بود. در بخش دیگری از این پژوهش، با مقایسه بین معادلات تجربی این نتیجه حاصل شد که روش هارگریوز با مقدار R2مناسب، NS نسبتاٌ خوب و مقدار RMSE و MAEکمتر نسبت به سایر روشها، میتواند جایگزین مناسبی برای روش پنمن- مونتیث- فائو در مقیاس روزانه باشد. به طور مثال، ایستگاه بیرجند دارای 59/0 = R2، 53/0 = NS، 84/6 = RMSE و 01/6= MAE میباشد. در نهایت، روشهای هارگریوز سامانی و مککینگ کمترین دقت را در برآورد تبخیرتعرق مرجع داشتند. بنابراین، میتوان روش هارگریوز را به عنوان بهترین روش جایگزین برای برآورد تبخیرتعرق مرجع در مقیاس روزانه انتخاب نمود.
رضا موحدی؛ نسیم ایزدی؛ رضا وحدت ادب
چکیده
با توجه به شرایط خشکسالی و اینکه بخش کشاورزی بیشترین مصرف را در بین بهرهبرداران آب در کشور دارد، استفاده از فناوریهای آبیاری تحت فشار که به میزان قابل توجهی مصرف آب را کاهش میدهند بسیار توصیه میگردد. اما مهمترین بحث در توسعه فناوریهای کشاورزی، پذیرش آن در بین بهرهبرداران است. بنا بر این، هدف از انجام این پژوهش بررسی سازههای ...
بیشتر
با توجه به شرایط خشکسالی و اینکه بخش کشاورزی بیشترین مصرف را در بین بهرهبرداران آب در کشور دارد، استفاده از فناوریهای آبیاری تحت فشار که به میزان قابل توجهی مصرف آب را کاهش میدهند بسیار توصیه میگردد. اما مهمترین بحث در توسعه فناوریهای کشاورزی، پذیرش آن در بین بهرهبرداران است. بنا بر این، هدف از انجام این پژوهش بررسی سازههای موثر بر پذیرش آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان بود. این پژوهش در روستاهای قوچ تپه، آهوتپه، چنار سفلی و چنار علیا، از روستاهای تابعه شهرستان اسدآباد استان همدان انجام شد و جمعیت مورد مطالعه 90 کشاورز منطقه بود که از آبیاری تحت فشار استفاده می کردند. دادههای این مطالعه با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شد . پردازشدادهها از طریق نرم افزار SPSS و AMOS صورت گرفت. یافتههای پژوهش، نشان داد که متغیرهای سودمندی ادراکی، سهولت استفاده ادراکی، و نگرش نسبت به استفاده، تأثیر مثبت و معنیداری بر تصمیم به استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار و در نتیجه پذیرش آن داشتهاند. در پایان، بر اساس یافتههای پژوهش پیشنهاد میشود سیستمهای آبیاری تحت فشار از طریق مجلات و نشریههای ترویجی و سایر رسانههای اجتماعی برای آشنایی و معرفی بیشتر کشاورزان ترویج شوند. همچنین، در توسعه فناوریهای نوین آبیاری تحت فشار لازم است برخی زیرساخت‌ها و شرایط برای سهولت پذیرش کشاورزان فراهم شوند.
بختیار کریمی؛ فریبا علی نظری
چکیده
الگوی پیاز رطوبتی به عنوان یک فاکتور مهم در طراحی و مدیریت سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی مورد توجه است. آگاهی از ابعاد پیاز رطوبتی در انتخاب فاصله دقیق بین قطرهچکانها و فاصله مناسب بین لاترالها ضروری است. در این پژوهش،آزمایشها در یک مدل فیزیکی پلکسی گلاس شفاف با ابعاد 3×1.22×0.5متر به انجام رسید. از سه نوع بافت ...
بیشتر
الگوی پیاز رطوبتی به عنوان یک فاکتور مهم در طراحی و مدیریت سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی مورد توجه است. آگاهی از ابعاد پیاز رطوبتی در انتخاب فاصله دقیق بین قطرهچکانها و فاصله مناسب بین لاترالها ضروری است. در این پژوهش،آزمایشها در یک مدل فیزیکی پلکسی گلاس شفاف با ابعاد 3×1.22×0.5متر به انجام رسید. از سه نوع بافت (رسی-شنی، لوم- رسی- شنی و شنی- لومی) به طور مجزا استفاده شد. در این رابطه، قطرهچکانها در سه عمق (15، 30 و 45 سانتیمتری از سطح خاک) نصب شد وهمچنین قطرهچکانهایی با آبدهی 4/2، 4 و 6 لیتر بر ساعت انتخاب و زمان آبیاری، شش ساعت اعمال شد. با استفاده از دادههای به دست آمده از بررسیهای آزمایشگاهی و با استفاده از روش رگرسیون غیرخطی، یک مدل تجربی به منظور برآورد توزیع افقی جبهه رطوبتی در زمانهای مختلف ارائه شد. در این مدل تجربی، با در نظر گرفتن پارامترهای دبی قطرهچکان، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، زمان آبیاری،جرم ویژه ظاهری خاک، عمق نصب قطرهچکان، رطوبت حجمی اولیه، درصد شن، سیلت و رس، شعاع خیسشدگیدر بالا و پایین محور قطرهچکان برآورد شد. همچنین، با در نظر گرفتن مدل پیشنهادی یادشده، شعاع خیسشده پیاز رطوبتی در اعماق مختلف تعیین شد (بهینهسازی ضرایب معادلات) و متناسب با آن شکل کامل پیازرطوبتی برآورد شد. بهترین کارایی مدل مربوط به عمق صفر (روی محور قرارگیری قطرهچکان) است که مقادیر RMSE، MAEو به ترتیب 15/2، 7/1سانتیمتر و 85/14% و مقدار R2برابر 92/0 بدست آمد و کمترین کارایی مدل مربوط به عمق 20 سانتیمتری از محل قطرهچکان بوده که مقادیر RMSE، MAEو برای آنها به ترتیب مقادیر 93/3 و 26/3 سانتیمتر و 55/37% و مقدار R2 (در سطح پنج درصد معنیدار) نیز 75/0 محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد مدل پیشنهادی، شکل کامل الگوی خیسشدگی را با دقت معقولی برآورد کرده است. لحاظ این مدل در طراحی سامانههای آبیاری قطرهای زیرسطحی میتواند باعث بهبود عملکرد آنها شود.
چکیده
نفوذ و مدلسازی فرایند نفوذ یکی از پارامترهای مهم در طراحی و اجرای پروژههای آبیاری، زهکشی، مدیریت منابع آب، حفاظت خاک، مطالعات هیدرولوژی و تغذیه مصنوعی است که تحت تاثیر ویژگیهای خاک و آب نفوذیافته به خاک ازجمله میزان شوری و سدیم قرار میگیرد. هدف از این تحقیق بررسی میزان نفوذپذیری وارزیابی مدلهای نفوذ کوستیاکف-لوئیز، ...
بیشتر
نفوذ و مدلسازی فرایند نفوذ یکی از پارامترهای مهم در طراحی و اجرای پروژههای آبیاری، زهکشی، مدیریت منابع آب، حفاظت خاک، مطالعات هیدرولوژی و تغذیه مصنوعی است که تحت تاثیر ویژگیهای خاک و آب نفوذیافته به خاک ازجمله میزان شوری و سدیم قرار میگیرد. هدف از این تحقیق بررسی میزان نفوذپذیری وارزیابی مدلهای نفوذ کوستیاکف-لوئیز، کوستیاکف، هورتون، سازمانحفاظتخاکآمریکا و فیلیپ در شرایط نفوذ آب با شوری 5/0، 3، 6 و 12 دسیزیمنس بر متر و نسبتجذبسدیم 5/0، 10، 20 و 30 بود. میزان نفوذ عمودی آب به خاک با روش استوانههایمضاعف و با 5 تکرار در دو خاکآهکی سریدانشکده با بافت لومرسی و سریکوی اساتید با بافت لومشنی از ایستگاه تحقیقات دانشکدهکشاورزی دانشگاهشیراز واقع در منطقه باجگاه اندازهگیری و مدلها به آنها برازش داده شد. با محاسبه معیارهایآماری ضریبتبیین، درصدکارایی مدل و ریشه میانگینمربعاتخطاینرمال شده کارایی مدلها برای کیفیتهای آب مورداستفاده، ارزیابی و رتبهبندی انجام شد. مدلی که دارای بهترین رتبه بود بهعنوان بهترین و پایدارترین مدل شناخته شد. بهطورکلی مدل کوستیاکف-لوئیز با میانگین ضریبتبیین، ریشه میانگینمربعات خطاینرمال شده و درصد کارایی بهترتیب 997/0، 205/0 و 81/99 و مدل حفاظتخاکآمریکا با مقادیر 992/0، 249/0 و 76/98 برای آمارههای ذکر شده بهترتیب مناسبترین و نامناسبترین مدل در هر دو خاک مورد مطالعه و تیمارهای کیفیت آب مورد استفاده شناخته شدند. بنابراین در مناطق خشک و نیمهخشک که بهطور عمده از آبهای با کیفیت نامطلوب استفاده میشود میتوان با اطمینان قابل قبولی از مدل کوستیاکف-لوئیز برای مدلسازی فرایند نفوذ آب به خاک استفاده نمود.
علی اکبر محمدی؛ حسن علیپور
چکیده
کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت‌های کشاورزی به شمار میرود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهره‌وری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل‌کننده‌های مؤثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری میباشد. جامعه آماری مورد نظر شامل ...
بیشتر
کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعه فعالیت‌های کشاورزی به شمار میرود. این امر سبب شده است تا مدیریت مزرعه و بهره‌وری از آب زراعی، نیازمند مشارکت هر چه بیشتر کشاورزان در این زمینه باشد، از این رو هدف از انجام این تحقیق، تحلیل موانع و تسهیل‌کننده‌های مؤثر بر توسعه سامانه های نوین آبیاری میباشد. جامعه آماری مورد نظر شامل 70 نفر از کارشناسان جهاد کشاورزی بود که با استفاده از سرشماری، مورد تحلیل قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه به عنوان ابزار تحقیق جمع آوری گردید و به منظور تجزیه و تحلیل دادههای جمع آوری شده، از نرمافزارهای SPSS و Lisrelاستفاده شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از نرم افزار R ضریب آلفای ترتیبی محاسبه و مقدار آن برای بخش‌های مختلف پرسشنامه 91 درصد به دست آمد که نشان از قابلیت اعتماد داده‌ها در شرایط مشابه دارد. در این تحقیق، به منظور شناسایی موانع و تسهیل‌کننده‌های تأثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری، از تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل در قسمت موانع توسعه، منجر به شناسایی پنج مانع تاثیرگذار بر توسعه سیستمهای نوین آبیاری از سوی کشاورزان گردید. این موانع عبارت بودند از آگاهی کشاورزان، مشکلات فنی، هزینه‌های اجرایی، سیاستگذاری‌های دولتی و رضایت کشاورزان پیشرو. این عامل‌ها به طور کلی 72 درصد از موانع توسعه سامانه های نوین آبیاری را تحت کنترل خود داشتند. تسهیل‌کننده‌های شناسایی شده هم عبارت بودند از دانش فنی کشاورزان، وضوح مزایای نسبی و نظارت و همکاری سازمان‌ها. این عامل‌ها نیز در کل، توانایی تبیین حدود 40 درصد از واریانس مجموع عوامل تاثیر گذار بر توسعه سامانه های نوین آبیاری را بر عهده داشتند. همچنین به منظور تعیین روابط مستقیم و غیر مستقیم بین موانع و تسهیل‌کننده‌های شناخته شده، از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج این بخش مشخص نمود که آگاهی کشاورزان (87/0= β)، هزینه‌های اجرایی(67/0= β) و رضایت کشاورزان پیشرو (54/0= β) بر توسعه سامانه های نوین آبیاری تأثیر مستقیم دارد. همچنین دیگر نتایج تحقیق نشان داد که روابط غیر مستقیم و ضعیفی بین هزینه‌های اجرایی، رضایت کشاورزان و آگاهی کشاورزان در راستای توسعه سیستمهای نوین آبیاری برقرار است. مطابق دیگر نتایج به دست آمده، هیچ کدام از تسهیل کننده‌های شناسایی شده، تاثیر معنیداری بر توسعه سامانه های نوین آبیاری توسط کشاورزان نداشتند.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
غلامحسین همایونی؛ نیما احمدی؛ محمود روزبان
چکیده
به منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید بر بهبود تحمل به خشکی گل پریوش(Catharanthus roseus L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در این آزمایش، اثرات سالیسیلیک اسید در غلظتهای 0، 5/0، 1 و 5/1 میلیمولار، روی گیاهان آبیاری شده بر اساس سطوح 30%، 60% و 100% (شاهد) ظرفیت زراعی گلدان، ارزیابی شد. روش کاربرد سالیسیلیک ...
بیشتر
به منظور بررسی اثرات کاربرد خارجی سالیسیلیک اسید بر بهبود تحمل به خشکی گل پریوش(Catharanthus roseus L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در این آزمایش، اثرات سالیسیلیک اسید در غلظتهای 0، 5/0، 1 و 5/1 میلیمولار، روی گیاهان آبیاری شده بر اساس سطوح 30%، 60% و 100% (شاهد) ظرفیت زراعی گلدان، ارزیابی شد. روش کاربرد سالیسیلیک اسید به صورت سه بار اسپری برگی با فواصل زمانی سه روز یکبار بود و اعمال تیمارهای آبیاری به مدت چهار هفته روی گیاهان به طول انجامید. براساس نتایج بدستآمده،تاثیرمثبت سالیسیلیک اسیددرشرایط کمآبیاری شدید (آبیاری بر اساس 30 درصد ظرفیت گلدان) کاملامعنیدار بود. به طوریکه بیشترین تعداد گل در این سطح آبیاری، در اثر کاربرد برگی 5/0 تا 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید حاصل گردید. همچنین، بالاترین وزن تازه تکگل و نیزتعدادشاخههای فرعی درتیمارکم آبیاری شدید،دراثرمحلولپاشی 5/0 میلیمولارسالیسیلیک اسید بدست آمد. ضمن آنکه کاربرد سالیسیلیک اسیددرهمه سطوح به طورمعنیداری قطرگل را بهبود بخشیدکه جملگی میتوانندتاثیربهسزایی در جلوه این گیاه در شرایط کمآبیاری شدیدداشته باشد. در مجموع با توجه به مقرون به صرفه بودن، در دسترس بودن، و سهولت استفاده از سالیسیلیک اسید، کاربرد برگی 5/0 میلیمولار بر لیتر سالیسیلیک اسید، به عنوان تیماربرگزیده این آزمایش به منظور بهبود تحمل به خشکی پریوش درشرایط کم آبیاری شدیدتوصیه میشود.
اکبر علیپور؛ کامران داوری؛ محمد موسوی بایگی؛ محمود صبوحی صابونی؛ عزیر الله ایزدی
چکیده
آب‌زیرزمینی بزرگ‌ترین منبع آب‌شیرین در دسترس بر روی کره زمین بوده که در بسیاری از کشورها به دلیل اضافه برداشت در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. تعیین الگوی کشت بهینه ای که همراه با کاهش تخصیص منابع آب منجر به کاهش درآمد کشاورزان نشود، میتواند راهکاری مناسب در راستای پایداری آب زیرزمینی باشد. در پژوهش حاضر روشی ارائه شده که علاوه ...
بیشتر
آب‌زیرزمینی بزرگ‌ترین منبع آب‌شیرین در دسترس بر روی کره زمین بوده که در بسیاری از کشورها به دلیل اضافه برداشت در معرض خطر نابودی قرار گرفته است. تعیین الگوی کشت بهینه ای که همراه با کاهش تخصیص منابع آب منجر به کاهش درآمد کشاورزان نشود، میتواند راهکاری مناسب در راستای پایداری آب زیرزمینی باشد. در پژوهش حاضر روشی ارائه شده که علاوه بر پایداری آب زیرزمینی، کاهش درآمد کشاورزان به حداقل برسد. برای این منظور، ابتدا چهار سناریوی برداشت از آبخوان تعریف و با استفاده از مدل "سامانه پشتیبان تصمیمگیری نیشابور" برای هر سناریو، تغییرات سطح آب زیرزمینی محاسبه شد. همچنین با استفاده از پرسشنامه، بهره‌وری اقتصادی آب از 242حلقه چاه کشاورزی و برای نه محصول غالب دشت نیشابور در سال 1395 برآورد شد.برای حداقل‌سازی کاهش درآمد کشاورزان، بازتخصیص آب به محصولات مختلف و تعیین سطح زیرکشت هر کدام، بر اساس بهره‌وری اقتصادی هر محصول انجام شد. با توجه به تغییرات سطح آب و شرایط موجود، سناریوی برداشت به اندازه آب تجدیدپذیر (9/414 میلیون مترمکعب)، به عنوان سناریوی برتر گزیده شد. در صورت اجرایی شدن این سناریو، برای پایداری آب‌زیرزمینی میزان 5/227 میلیون مترمکعب از تخصیص کاسته میشود. نتایج نشان داد، کاهش تخصیص آب منجر به کاهش 27061 هکتار سطح زیرکشت و کاهش حدود 5/83 میلیارد تومان درآمد خواهد شد. برای جبران کاهش درآمد، استفاده از کشت‌های جایگزین پسته و زعفران با توجه به بالاترین بهره‌وری اقتصادی و مصرف آب کمتر پیشنهاد شد. در الگوی پیشنهادی 18000 هکتار زعفران یا 4473 هکتار پسته جایگزین کشت‌های فعلی میشود و جالیز و چغندرقند بیشترین درصد کاهش سطح زیرکشت را دارند.
منوچهر ترابی
چکیده
در طرح های زهکشی مناطق خشک و نیمه خشک، برای سهولت کار معمولا از معادلات جریان همگام برای تخمین فاصله زهکش ها استفاده می شود لیکن، در این قبیل مناطق مسائل در واقع از نوع جریان ناهمگام است. به منظور ارزیابی عملکرد معادلات تخمین فاصله زهکشهای زیرزمینی در شرایط جریان ناهمگام، یک آزمایش صحرایی روی شبکه زهکشی موجود در ایستگاه تحقیقات ...
بیشتر
در طرح های زهکشی مناطق خشک و نیمه خشک، برای سهولت کار معمولا از معادلات جریان همگام برای تخمین فاصله زهکش ها استفاده می شود لیکن، در این قبیل مناطق مسائل در واقع از نوع جریان ناهمگام است. به منظور ارزیابی عملکرد معادلات تخمین فاصله زهکشهای زیرزمینی در شرایط جریان ناهمگام، یک آزمایش صحرایی روی شبکه زهکشی موجود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی رودشت اصفهان انجام شد. بررسی نیمرخ‌های سطح ایستابی نشان داد که شکل سطح آب زیرزمینی در حین زهکشی، مسطح میباشد. مقدار ضریب آبگذری مؤثر و درجه غیر‌همروندی خاک، که به روش تخلیه آب از گودال اندازه گیری شده بودند، به ترتیب 2/19 و 47/1 سانتی متر بر ساعت بهدست آمد. تخلخل قابل زهکشی به عنوان یک متغیر و به صورت تابعی از سطح ایستابی با استفاده از مفهوم متوسط سطح ایستابی محاسبه شد. بهکمک دادههای بهدست آمده از اندازه‌گیری‌های صحرایی، بیست و سه فاصله خط زهکش به‌وسیله هشت معادله شامل گلوور، لوتین، وان شیلفگارد، حماد، گلوور اصلاح شده توسط وان شیلفگارد، دام، باور و وان شیلفگارد، و یانگز تخمین زده شد. نتایج حاکی از آن بود کهمعادلات یانگز و لوتین (میانگین فواصل زهکش به ترتیب 5/34 و 2/30 متر) بهترین، و معادلات گلوور و حماد (میانگین فواصل زهکش به ترتیب 2/13 و 1/78 متر) نامطلوب ترین عملکرد را داشتند. سایر معادلات نیز عملکرد ضعیفی را نشان دادند. بدین ترتیب، میتوان معادله یانگز یا لوتین را برای تخمین فاصله زهکشها در مناطقی از اراضی وسیع رودشت که دارای لایه نفوذ‌ناپذیر سطحی باشند، پیشنهاد نمود.
مرتضی بابایی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینان‌پذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت می‌یابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال ...
بیشتر
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینان‌پذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت می‌یابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال و تحویل آب در گرو تحویل آب کافی، بهاندازه و عادلانه به تمام آبگیرهای درجه دو واقع در مسیر اصلی کانال آبیاری میباشد. بنابراین، پژوهش حاضر برای اولین بار به منظور ارایه ساختار منحصر به فردی برای تحلیل ریسک کفایت، عدالت و راندمان تحویل آب در این سامانهها اجرا شد. به این ترتیب با استفاده از تکنیک تحلیل ریسک «درخت خطا» بحران یا رویداد نامطلوب«عدم مطلوبیت تأمین و تحویل» تعیین شد. سپس عوامل منجر به وقوع آن شامل مخاطرات طبیعی، و تهدیدهای انسانی و عملکردی شناسایی شد و در قالب رویدادهای پایه و میانی در ساختار درخت خطا جای گرفتند. پس از تعیین کانال اصلی آبیاری دز غربی به عنوان سامانه مورد مطالعه؛ طی مصاحبه از مجموعه مدیریت، پرسنل بهرهبرداری و مدیران شبکه آبیاری ناحیه شمال خوزستان پرسشنامه‌ای تکمیل گردید و مقادیر احتمال شکست رویدادهای پایه به صورت کیفی و بیانی دریافت شد. سپس درخت خطای سامانه تحلیل و احتمال شکست رویدادهای فرعی و به دنبال آن رویداد رأس مشخص گردید. طبق نتایج تحقیق احتمال شکست محاسبه شده برای رویداد رأس نزدیک به 30% حاصل شد. به دنبال این احتمال بالای شکست، رتبهبندی سهم رویدادهای پایه در وقوع رویدادهای فرعی و در نتیجه رویداد رأس انجام شد. بر اساس نتایج، پنج رویداد مهمتر شامل «بروز اشکال در تأمین بودجه فرآیند نگهداری»، «عدم انعطاف‌پذیری عملیات بهرهبرداری»، «نبود نظام همگن بهرهبرداری» «فعال نبودن مراکز فرهنگی آموزشی استان»، و «بهرهبرداری نادقیق از سازه آبگیر» می‌باشند که شاخص بیرنبام برای هریک از آنها از 055/0 تا 097/0 متغیر بود. رتبه بندی رویدادهای موثر بر زیرشاخه های کفایت، عدالت و راندمان نیز به صورت مجزا و با نتایج مشابه انجام شد.
چکیده
مدیریت مصرف آب، یکی از مهمترینعواملتاثیرگذاربرروند رشدریشه میباشد. در این پژوهش، روند تغییرات زمانی و مکانی ریشه ذرت تحت تیمارهای آبیاری کامل (FI)، آبیاری ناقص ریشه در دو سطح 75% ((PRD75%و 55% ((PRD55%و کمآبیاری تنظیمشده در دو سطح 75% (RDI75%) و 55% (RDI55%) در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای اندازهگیری شده ریشه شامل ...
بیشتر
مدیریت مصرف آب، یکی از مهمترینعواملتاثیرگذاربرروند رشدریشه میباشد. در این پژوهش، روند تغییرات زمانی و مکانی ریشه ذرت تحت تیمارهای آبیاری کامل (FI)، آبیاری ناقص ریشه در دو سطح 75% ((PRD75%و 55% ((PRD55%و کمآبیاری تنظیمشده در دو سطح 75% (RDI75%) و 55% (RDI55%) در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای اندازهگیری شده ریشه شامل حجم، طول، سطح، وزن تر و خشک در محدوده های عمقی 10 سانتیمتری تا عمق یک متر و در فواصل افقی محل لترال اول (R1)، 75/18 (R2)، 5/37 (R3)، 55 (R4) و 75 (R5) سانتیمتر بعد از لترال اول بود. عمق آب مصرفی در کل فصل رشد در تیمار آبیاری کامل برابر 531 میلی‌متر بوده و در تیمارهای PRD75% و RDI75%، 3/17 درصد و در تیمارهای PRD55% و RDI55%، 3/31 درصد کاهش یافت. بیشترین و کمترین مقدار صفات ریشه به ترتیب متعلق به تیمارهای PRD75%و RDI55%بود. همچنین بخش اعظم ریشه در تمام تیمارها در محدوده عمقی 20-0 سانتیمتر و فاصله افقی پای بوته تا 20 سانتیمتر از طرفین آن گسترده شده بود. کمترین مقدار صفات ریشه در محل R3 در محدوده عمقی 60-50 سانتیمتری در تیمارهای RDI و در محدوده عمقی 70-60 سانتیمتری در تیمارهای PRDبدست آمد. اختلاف معنیداری بین پارامترهای ریشه در تیمارهای PRD75%وRDI75%در مقایسه با FIمشاهده نشد. به این ترتیب، اعمال تیمارهای PRD75% و RDI75%ضمن صرفهجویی در مصرف آب، با توسعه یک سامانه ریشه مناسب، امکان استفاده بهتر از رطوبت موجود در خاک را علیرغم اعمال تنش رطوبتی فراهم میآورد.
علی جوادی؛ بهروز مصطفی زاده؛ محمد شایان نژاد؛ محمدرضا مصدقی
چکیده
به منظور ارزیابی و طراحی یک سیستم آبیاری باید پدیده نفوذ آب به خاک و تغییرات آن با دقت کافی تعیین گردد. در شرایط شور و سدیمی بودن خاک و آب، اهمیت این مسئله بیشتر خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش برآورد ضرایب معادلات مختلف نفوذ آب به خاک (کوستیاکوف، کوستیاکوف-لوئیس، هورتون، فیلیپ و حفاظت خاک آمریکا) و عملکرد این معادلات در شرایط مختلف تلفیق ...
بیشتر
به منظور ارزیابی و طراحی یک سیستم آبیاری باید پدیده نفوذ آب به خاک و تغییرات آن با دقت کافی تعیین گردد. در شرایط شور و سدیمی بودن خاک و آب، اهمیت این مسئله بیشتر خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش برآورد ضرایب معادلات مختلف نفوذ آب به خاک (کوستیاکوف، کوستیاکوف-لوئیس، هورتون، فیلیپ و حفاظت خاک آمریکا) و عملکرد این معادلات در شرایط مختلف تلفیق کیفیت آب آبیاری، رطوبت اولیه خاک و بار آبی ثابت روی سطح خاک بود. ابتدا با استفاده از یک روش آزمایشگاهی، نفوذ آب در ستونهای خاک به روش بار ثابت اندازهگیری شد. سپس با وارد کردن دادههای نفوذ تجمعی و زهآب به مدل HYDRUS-1D، پارامترهای هیدرولیکی خاک با حل معکوس بدست آمد. برای تعیین ضرایب معادلات، خروجی مدل HYDRUS-1Dیعنی نفوذ تجمعی نسبت به زمان برازش داده شد. با محاسبه آمارههای ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ریشه میانگین مربعات خطا نرمال شده (NRMSE)، انحراف معیار ریشه میانگین مربعات خطا (SDRMSE)، درصد خطای نسبی مطلق (AE)، درصد خطای نسبی (RE) معادلات نفوذ برای شرایط مختلف مورد استفاده، ارزیابی و رتبهبندی شدند. مقادیرRMSE، SDRMSE، NRMSEو AEبرای معادله هورتون به ترتیب 043/0، 018/0، 006/0 و 1 و برای معادله کوستیاکوف به ترتیب 234/0، 175/0، 025/0 و 4 بدست آمد که بدین ترتیب هورتون مناسبترین و کوستیاکوف نامناسبترینروش شناخته شدند. مقایسه مقادیر NRMSEنشان داد که در بیشتر موارد، معادلات در حالت کمآبیاری مقدار نفوذ را با دقت بهتری برآورد مینمایند. خطای معادلات کوستیاکوف-لوئیس و فیلیپ در یک تیمار مشخص با افزایش مقدار آب آبیاری و نزدیک شدن به آخر فصل افزایش یافت ولی بقیه معادلات روند مشخصی نداشتند. دراندازهگیری نفوذ آب بررسی تاثیر رطوبت اولیه خاک، بار آبی روی سطح خاک و ویژگیهای شیمیایی خاک ضروری است زیرا ضرایب معادلات نفوذ و در نتیجه راندمان آبیاری تحت تاثیر این پارامترها قرار دارند.