نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان.
2 دانشجوی دکترای ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان.
3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه بوعلی سینا همدان.
چکیده
با توجه به شرایط خشکسالی و اینکه بخش کشاورزی بیشترین مصرف را در بین بهرهبرداران آب در کشور دارد، استفاده از فناوریهای آبیاری تحت فشار که به میزان قابل توجهی مصرف آب را کاهش میدهند بسیار توصیه میگردد. اما مهمترین بحث در توسعه فناوریهای کشاورزی، پذیرش آن در بین بهرهبرداران است. بنا بر این، هدف از انجام این پژوهش بررسی سازههای موثر بر پذیرش آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان بود. این پژوهش در روستاهای قوچ تپه، آهوتپه، چنار سفلی و چنار علیا، از روستاهای تابعه شهرستان اسدآباد استان همدان انجام شد و جمعیت مورد مطالعه 90 کشاورز منطقه بود که از آبیاری تحت فشار استفاده می کردند. دادههای این مطالعه با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شد . پردازشدادهها از طریق نرم افزار SPSS و AMOS صورت گرفت. یافتههای پژوهش، نشان داد که متغیرهای سودمندی ادراکی، سهولت استفاده ادراکی، و نگرش نسبت به استفاده، تأثیر مثبت و معنیداری بر تصمیم به استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار و در نتیجه پذیرش آن داشتهاند. در پایان، بر اساس یافتههای پژوهش پیشنهاد میشود سیستمهای آبیاری تحت فشار از طریق مجلات و نشریههای ترویجی و سایر رسانههای اجتماعی برای آشنایی و معرفی بیشتر کشاورزان ترویج شوند. همچنین، در توسعه فناوریهای نوین آبیاری تحت فشار لازم است برخی زیرساخت‌ها و شرایط برای سهولت پذیرش کشاورزان فراهم شوند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating Factors Affecting Farmers’Adoption of Pressurized Irrigation Tchnology in Asadabad County, Hamedan Province
نویسندگان [English]
- R M 1
- nasim Izadi 2
- R V 3
1 Associate Prof., Faculty of Agricultural Extension and Education, Bu- Ali Sina University, Hamedan.
2 PhD student of Agricultural Extension and Education, Bu- Ali Sina University, Hamedan.
3 MSc graduate, Rural Development, Bu- Ali Sina University, Hamedan.
چکیده [English]
The use of pressurized irrigation technologies that significantly reduce water use is highly recommended, due to drought conditions in the agricultural sector which has the country's highest rate of water use. Since the most important issue in technology development is the adoption of these technologies by the stakeholders, this study attempted to examine the factors influencing the farmers’ adoption of pressurized irrigation. The research was done in four villages, namely, Ghochtapeh, Ahutapeh, Chenare Sofla, and Chenare Olya in Asadabad County. The research population was 90 farmers who were cultivating their farms under pressurized irrigation technology. Data of this study were collected through a questionnaire tool. Data processing was done through SPSS and AMOS software. The research findings showed that the variables including “perceived usefulness”, “perceived ease of use”, and “attitude to use” had a significant and positive impact on the decision to accept the use of pressurized irrigation systems. Finally, based on the research findings, it is recommended that more information should be prepared and awareness disseminated among farmers about pressurized irrigation systems through magazines, brochures, and other social media. Also, to promote adoption of the pressurized irrigation, some infrastructure and the required facilities for adoption should be provided for the farmers.
کلیدواژه‌ها [English]
- Technology Adoption
- Water Productivity
- Sustainable agriculture
- اردکانی، م. و زمانی، غ. ح. 1382. مشکلات و موانع بهرهگیری از آبیاری تحت فشار در استان کهگیلویه و بویر احمد، مجله علوم خاک و آب. جلد17، شماره2، صص230- 242.
- ارغوانی، ح.،1382. مدیریت آب و انرژی، سومین همایش ملی انرژی ایران، صص 47- 59.
- اخوان، ک.، 1385. بررسی آبیاری تحت فشار .فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 12، صص 29- 42.
- اعظمی، ا.، زرافشانی، ک.، دهقانی سان، ح. و گرجی، ع.، 1390. واکاوی نیازهای آموزشی بهره برداران سیستمهای آبیاری تحت فشار در استان کرمانشاه (مطالعه موردی شهرستان سنقر)، نشریه آب و خاک، جلد25، شماره 5، صص1119- 1127.
- جهاننما، ف..، 1380. عوامل اجتماعی ـ اقتصادی مرثر در پذیرش سیستمهای آبیاری تحت فشار: مطالعه موردی استان تهران. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 36، 237- 258.
- حسینی، ف.، سید جواد و ده یوری، سحر، 1391. بررسی عوامل تأثیرگذار بر استفاده از اعتبارات بانکی در طرحهای آبیاری تحت فشار در استان اصفهان، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی،شماره1، صص 15- 27.
- حمدی، ک. و غفوری، م. 1392. بررسی و تعیین عوامل محیطی در پذیرش تکنولوژی جدید در معلمان مقطع متوسطه در آموزش و پرورش ناحیه هشت تهران. مجله مدیریت فرهنگی، (21) 7، 130 – 117.
- حمیدپور، م. و سعیدنیا، ح. ر. 1394. نگرش دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تهران نسبت به خرید اینترنتی بر اساس توسعه مدل پذیرش تکنولوژی و تعیین تاثیر جنسیت بر آن. مدیریت بازاریابی، (29) 10، 117 – 101.
- حیدریه، س. ع.؛ سیدحسینی، س. م. و شهابی، ع. 1392. شبیهسازی مدل پذیرش فناوری در بانکداری ایران با تاکید بر پویایی سیستم. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری 1: 67-98.
- خواجه پور، م.، 1386. اصول و مبانی زراعت. جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، ، مرکز انتشارات.
- راجرز، ا. و شومیگر، ف. 1379. رسانش نوآوریها: رهیافتی میان فرهنگی. مترجم: کرمی، ع. و فنایی، ا. دانشگاه شیراز، شیراز.
- رحیمی، ا. و رضایی، و.، 1387. اصول و عملیات آبیاری عمومی، تهران علم کشاورزی ایران.
- پناهی، ف.، 1391. تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه آب در نظام کشاورزی ایران، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، شماره1، صص101- 117.
- تقوایی، م.، بسحاق، م. و سالاروند، ا.، 1389. تحلیلی بر عوامل مؤثر در عدم استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار در روستاهای ایران (مطالعه موردی:مناطق روستایی شهرستان ازنا)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شماره دوم، صص11- 23.
- توکلی، ن.، شاهین، آ.، جهانبخش، م.، مختاری، ح. و رفیعی، م. 1393.عوامل موثر بر پذیرش و استفاده از سیستم پرونده پزشکی الکترونیک (EMR) در پلی کلینیک مرکزی صنعت نفت اصفهان با استفاده از مدل پذیرش تکنولوژی(TAM). نشریه بیمارستان، ویژهنامه، 11- 1.
- عبدالملکی، م. و چیذری، م.، 1387. تأثیر ویژگیهای اقتصادی ـ اجتماعی بر نگرش و اطلاعیابی کشاورزان جهت پذیرش و به کارگیری سیستمهای آبیاری تحت فشار در استان لرستان ، مجله دانش نوینکشاورزی. شماره 15، صص77- 87.
- عطائی، پ. و ایزدی، ن. 1393. بررسی سازههای مؤثر بر قصد استفاده از شبکه مدرن آبیاری توسط کشاورزان (مورد مطالعه: شبکه آبرسانی بند فیض‌آباد استان فارس). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. (4)45، 682-673.
- سرخوش سلطانی، م. 1387. گسترش آبیاری تحت فشار، افزایش بهینه آب کشاورزی (بررسی گسترش روند آبیاری تحت فشار در برنامه های توسعه)، مرکز تحقیقات کامپیوتر علوم اسلامی، هفته نامه برنامه، شماره 29، .صص18- 22.
- شاهرودی، ع. و چیذری، م.، 1387. تحلیل حیطههای رفتاری کشاورزان استان خراسان رضوی در زمینه مشارکت بهینه آب کشاورزی: مقایسه مشارکت کنندگان و غیر مشارکت کنندگان در تعاونی مصرف آب. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد چهارم، شماره 2، صص81- 98.
- شعبانعلی فمی، ح.، 1383. اصول ترویج و آموزش کشاورزی. تهران: دانشگاه پیام نور.
- کریمیان، م.، 1389. تکنولوژی و فرهنگ، دانشگاه جامع علمی کاربردی.
- کلانتری، خ.، 1387. پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی ـ اقتصادی. چاپ سوم.تهران انتشارات ارسباران.
- فانی، غ. ر.، حسین زاده تبریزی، س.ع. ر. و فریان، م.، 1388، چالشهای مدیریت بهرهبرداری و نگهداری شبکههای آبیاری و زهکشی، همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی در ایران، شماره دوازدهم، صص217- 232.
- قلیخانیفراهانی، ن.، حسینی، س. م، و امیدی نجف آبادی، م. 1392. بررسی عوامل مؤثر در پذیرش نوآوریهای مربوط به سیستمهای آبیاری پیشرفته توسط کشاورزان شهرستان کرج. مجله پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، (2) 6، 37-48.
- مومنی، م. و فعال قیومی، ع.، 1386، تحلیلهای آماری با استفاده ازSPSS. تهران: انتشارات کتاب نو.
- موسوی، ح.، خلیلیان، ص. و وکیل پور، م.، 1386. اثر استفاده از سیستمهای آبیاری تحت فشار بر کارایی فنی تولیدکنندگان سیب زمینی (مطالعه موردی شهرستان شهرکرد)، پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره76،ص 171- 178 .
- نوروزی، ا. و چیذری، م.، 1385. سازههای فرهنگی و اجتماعی مؤثر در نگرش گندمکاران شهرستان نهاوند پیرامون توسعه آبیاری بارانی، مجله اقتصاد کشاورزی، شماره 54، صص61- 84.
- وزارت کشور: استانداری همدان، 1392. سالنامه آماری استان همدان. دفتر آمار و اطلاعات.
- وزارت نیرو، 1392. خلاصه اطلاعات وضعیت منابع آب، اراضی و ظرفیت نیروگاه های تولید برق کشور. شرکت منابع آب ایران.
30. Friedlander, L, Alon, Tal, Naftali Lazarovitch. (2013). Technical considerations affecting adoption of drip irrigation in sub-Saharan Africa. Agricultural Water Management, 126, 125-132.
31. Gabriele, D., Luca G. and Severini, S. (2010). Pricing of irrigation water under alternative charging methods: Possible shortcomings of a volumetric approach, Agricultural Water Management, 97, 1795- 1805.
32. Ghorbani, R., Mondani, F., Amirmoradi, S., Feizi, H., Khorramdel, S., Teimouri, M., et al. (2011). A case study of energy use and economical analysis of irrigated and dryland wheat production systems. Appl. Energ. 88, 283-288.
33. Henning, B. and Lorraine N. (2009). The adoption of improved irrigation technology and management practices—A study of two irrigation districts in Alberta, Canada, agricultural water management, 96, 121- 131.
34. Long, T.B., Blok, V., Coninx, I. (2016).Barriers to the adoption and diffusion of technological innovations for climate-smart agriculture in Europe: Evidence from the Netherlands, France, Switzerland and Italy. Journal of Cleaner Production, 112, pp. 9-21.
35. Mackinnon, D., Mallawaarachchi, T., Ashton, D. (2009). Irrigation in the Murray-Darling Basin: Investment in On-farm Irrigation Infrastructure, 2006-07. Australian Bureau of Agricultural and Resource Economics and Sciences (ABARES), Canberra ACT.
36. Mushtaq, S, T.N. Maraseni, K. Reardon-Smith, J. Bundschuh, and T. Jackson. (2014). Integrated assessment of watereenergyeGHG emissions tradeoffs in an irrigated lucerne production system in eastern Australia. Journal of Cleaner Production, in press.
37. Playan, E., Mateos, L. (2006). Modernization and optimization of irrigation systems to increase water productivity. Agriculture Water Management. 80, 100-116.
38. Regassa E, Namara, Lesley, Hopeb and Eric OwusuSarpongc. (2014). Adoption patterns and constraints pertaining to small-scale waterlifting technologies in Ghana. Agricultural Water Management, 131, 194- 203.
39. Riesgo, L. and Gomes, L. (2006). Multi- Criteria policy scenario analysis for public regulation of irrigated agriculture, Journal of Agricultural System, 91, 1-28.
40. Shahzadi, E. (2013). Investigating Factors Influencing Adoption of Pressurized Irrigation Systems by Farmers Case Study: Garmsar County, Iran. American-Eurasian, 13, 115- 120.
)