بررسی و مقایسه تجمع فلزات سنگین در سبزیجات آبیاری شده با آب چاه و رودخانه قره‌سو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه رازی

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی تجمع فلزات مس، آهن، روی، کادمیوم و منگنز در سبزیجاتی نظیر اسفناج (Spinaciaoleracea)، شنبلیله (Trigonella foenum-graceum) و شوید (Anethum graveolens) تحت آبیاری با آب آلوده روخانه قره­سو با دو تیمار آب آلوده و آب چاه (شاهد) انجام شد. مطالعه بر روی ریشه و اندام هوایی این سبزیجات در سه تکرار به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که آب آلوده باعث افزایش معنی‌دار  غلظت‌ مس،آهن، روی و منگنز در اسفناج شد (05/0 و 01/0>P)، ولی روی تجمع کادمیوم اثر معنی‌داری نداشت. هم‌چنین تیمار آب آلوده اثر افزایشی معنی‌داری (01/0>P) بر غلظت آهن و کادمیوم در شنبلیله داشت  ولی اثر معنی‌داری روی غلظت مس، روی و منگنز نگذاشت. در شوید، آب آلوده باعث افزایش معنی‌دار (05/0 و 01/0>P) تمام فلزات شد . برای سه نوع سبزی اسفناج، شنبلیله و شوید بیشترین تجمع آهن، روی و کادمیوم در ریشه گیاهان و برای مس و منگنز در اندام هوایی به­دست آمد. ترتیب میزان تجمع پنج فلز در اسفناج، شنبلیله و شوید به صورت آهن>منگنز>روی>مس>کادمیوم بود. آهن بیشترین و کادمیوم کمترین تجمع را در گیاهان داشت. غلظت مس و آهن در اندام هوایی و ریشه اسفناج، شنبلیله و شوید بر اساس استاندارد WHOبیشتر از حد مجاز بود. مقدار روی و منگنز در اندام هوایی و ریشه اسفناج، شنبلیله و شوید بر اساس برخی استانداردها کمتر از حد مجاز و از نظر بعضی بیشتر از حد مجاز بود. مقدار کادمیوم در اندام هوایی و ریشه سبزیجات مورد بررسی از نظر تمام استانداردها بیشتر از حد مجاز بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation and Comparison of Heavy Metals Accumulation in Vegetables Irrigated with Well Water and Ghareso River

نویسندگان [English]

  • Hossein Mirzaei-Takhtgahi 1
  • hooshang ghamarnia 2
1 Department of Water Engineering, Campus of Agriculture and Natural Resources, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Professor, Department of Water Engineering, Razi University of Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

This study was conducted to investigate accumulation of Cu, Fe, Zn, Cd, and Mn in different vegetables such as spinach (Spinacia oleracea), fenugreek (Trigonella foenum-graceum) and dill (Anethum graveolens) under irrigation with contaminated water of Ghareso River and well water (control), as two treatments. This study was carried out on root and shoot of three vegetables with three replications as split-plot in a randomized complete block design. The results showed that contaminated water significantly increased the concentration of Cu, Fe, Zn, and Mn in spinach (P Mn > Zn > Cu > Cd. Fe had the highest and Cd had the lowest accumulation in plants. The concentration of Cu and Fe in the shoot and root of spinach, fenugreek, and dill was higher than the WHO standard. The contents of Zn and Mn in the shoot and root of spinach, fenugreek, and dill were below the permissible limit of some standards, but more than the other standards. The amount of Cd in the shoot and root of the examined vegetables was higher than the permissible limit of all standards.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contaminated water
  • Spinach
  • Fenugreek
  • Dill

مراجع

  1. افیونی، م.، رضایی‌نژاد، ی. و خیامباشی، بابک. 1377. اثر لجن فاضلاب بر عملکرد و جذب فلزات سنگین به وسیله کاهو و اسفناج. 2(1): 29-19.
  2. رضایی کهخا، م.ر.، کیخوایی، م. و رضایی، ه. 1390. بررسی میزان فلزات سنگین در خاک کشاورزی و گیاهان آبیاری شده با فاضلاب شهری. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل. 3(2):26-19.
  3. فیضی، م. و راست‌قلم، ز. 1391. اثر آبیاری با فاضلاب تصفیه شده روی تجمع فلزات سنگین در گیاهان انتخابی. اولین کنفرانس بین المللی و چهارمین کنفرانس ملی بازیافت مواد آلی در کشاورزی. 6 و 7 اردیبهشت، اصفهان، ایران.
  4. قاجار سپانلو، م.، بهمنیار، م.ع. و شهابی، م. 1386. همبستگی بین عناصر سنگین موجود در خاک متاثر از فاضلاب شهری و صنعتی و تاثیر آن در تجمع و جذب توسط گیاه. دهمین کنگره علوم خاک ایران. 4 تا 6 شهریور، کرج، ایران.
  5. کاظم‌زاده خویی، ج.، سادات نوری، ا.، پورنگ، ن.، علیزاده، م.، قریشی، ح. و پاداش، ا. 1391. بررسی و اندازه‌گیری فلزات سنگین نیکل، سرب، مس، منگنز، روی، کادمیوم و وانادیوم در سبزی‌های خوراکی جنوب پالایشگاه تهران. پژوهش‌های محیط زیست. 3(6): 74-65.
  6. مظفری، ح.، شیرانی­راد، ا.ح. و دانشیان، ج. 1391. ارزیابی مقدار برخی از عناصر معدنی و فلزات سنگین در کلزا، یونجه و اسفناج پس از آبیاری با درجات مختلف فاضلاب خانگی. علوم غذایی و تغذیه. 10(4): 54-45.
  7. ناظمی، س.، عسگری، ع. و راعی، م. 1389. بررسی مقدار فلزات سنگین در سبزیجات پرورشی حومه شهر شاهرود . مجله سلامت و محیط. 3(2): 202-195.
  8. نظری، م.ع.، شریعتمداری، ح.، افیونی، م.، میلی، م. و رحیلی، ش. 1385. اثر کاربرد پساب و لجن فاضلاب صنعتی بر غلظت برخی عناصر و عملکرد گندم، جو و ذرت. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 10(3): 110-97.
    1. Afzal, S., Abdul, N., Nazeef, U., Ali, R., Muhamma,d A., Muhammad, Z., et al. 2013. Comparative Study of Heavy Metals in Soil and Selected Medicinal Plants. Journal of Chemistry. 5: 36-40.
    2. Almas, H., Hira, R., Sana, A. and Sajad, R. 2016. Heavy Metal contamination in Vegetables, Soil and Water Potential Health Risk Assessment. American-Eurasian Agricultural and Environmental Sciences. 16 (4): 786-794.
    3. Bahemuka, T.E. and Mubofu, E.B. 1999. Heavy metals in edible green vegetables grown along the sites of the Sinza and Msimbazi rivers in Dares Salaam, Tanzania. Food Chemistry. 66(1): 63-66.
    4. Bigdeli, M. and Seilsepour, M. 2008. Investigation of Metals Accumulation in Some Vegetables Irrigated with Waste Water in Shahre Rey-Iran and Toxicological Implications. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 4(1): 86-92.   
    5. Brar, M.S., Mahli, S.S., Singh, A.P., Arora, C.L. and Gill, K.S. 2000. Sewer water irrigation effects on some potentially toxic trace elements in soil and potato plants in north western India. Journal of Soil Science. 80: 465-471.
    6. Chojnacka, K., Chojnacki, A., Gorecka, H. and Gorecki, H. 2005. “Bioavailability of heavy metals from polluted soils to plants. The Science of the Total Environment. 337: 175-182. 
    7. Codex Alimentarius Commission. 2007. Joint FAO/WHO food standards program, Codex committee on methods of analysis and sampling, twenty-eighth session, Budapest, Hungary. 5-9.
    8. Ewers, U. 1991. Standards, guidelines and legislative regulations concerning metals and their compounds, In: Metals and their compounds in the Environment. Ed, E, Merian, VCH, Weinheim, New York, Basel, Cambridge. 687-711.
    9. Golia, E.E., Dimirkou, A. and Mitsios, I.K. 2008. Influence of some soil parameters on heavy metals accumulation by vegetables grown in Agricultural Soils of Different Soil Order. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology. 81: 80-84.
    10. Habib, M.N., Sarmin, S., Nashir, U.M., Rebeca, G. and Shamsun, N. 2011. Heavy metal levels in vegetables with Growth stage and plant species variation. Bangladesh Journal of Agricultural Research. 36(4): 563-574. 
    11. Hassan, N., Mahmood, Q., Waseem, A., Irshad, M., Faridullahi and Pervez, A. 2013. Assessment of heavy metals in irrigation water, soil, and wheat plants irrigated with contaminated wastewater. Pol. J. Environ. Stud. 22(1): 115-123.
    12. Howard, H. 2002. Human health and heavy metals exposure, In, Life Support. Environment and Human Health, Michael McCally (ed), MIT press.
    13. Kilic, E. 2011. http://www.tip2000.com/health/waterpollution.asp.
    14. Liu, W.X., Li, H.H., Li, R. and Wang, Y.W. 2006. Heavy Metal Accumulation of Edible Vegetables Cultivated in Agricultural Soil in the Suburb of Zhengzhou City, People's Republic of China. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology. 76: 163- 70.
    15. Lone, M., Saleem, S., Khan, K.S., Mahmood, T. and Hussain, G. 2003. Heavy metal contents of vegetables irrigated by Sewage/Tubewell water. International Journal of Agriculture and Biology. 15(4): 533-535. 
    16. Lu, Y., Yao, H., Shan, D., Jiang, Y., Zhang, S. and Yang, J. 2015. Heavy metal residues in soil and accumulation in maize at long-term wastewater irrigation area in Tongliao, China. Journal of Chemistry. 1-9.
    17. Maleki, A. and Alasvand Zarasvand, M. 2008. Heavy metals in selected edible vegetables and estimation of their daily intake in Sanandaj Iran. Southern Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health. 39(2): 335-340.
    18. Marshall, F.M., Agarwal, R., Lintelo, D. Te Bhupal, D.S., Rana Singh, P.B., Mukherjee, N., et al. 2003. Heavy Metal Contamination of Vegetables in Delhi, Executive summary of technical report. pp: 10. http://www.dfid.gov.uk
    19. Moseholm, L., Larsen, E.H., Andersen, B. and Nielsen, M.M. 1992. Atmospheric deposition of trace elements around point sources and human health risk assessment, I: Impact zones near a source of lead emission. The Science of the Total Environment. 126: 243-262.
    20. Noor-ul, A., Anwar, H., Sidra, A. and Shumaila, B. 2013. Accumulation of heavy metals in edible parts of vegetables irrigated with waste water and their daily intake to adults and children, District Mardan, Pakistan. Food Chemistry. 136: 1515–1523.
    21. Omale, J. and Emmanul, U.C. 2011. Comparative studies on the protein and mineral composition of some selected Negerian vegetables. African Journal of Food Science. 5(1): 22-25.
    22. Sharma, R.K., Agrawal, M., and Marshall, F.M. 2006. Heavy metals contamination in vegetables grown in waste water irrigated areas of Varanasi, India. Bull. Environ. Contamin. Toxicol. 77: 312-318.
    23. Staven, L.H., Rhoads, B.A., Napier and Strenge, D.L. 2003. A compendium of transfer factors for agricultural and animal products. Pacific Northwest National Laboratory, Richard, Washington, pp 31.
    24. Tokalioglu, S. and Kartal, S. 2006. Statistical evaluation of the bioavailability of heavy metals from contaminated soils to vegetables. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology. 76: 311-9.
    25. Verloo, M. and Eeckhout, M. 1990. Metals species transportation in soil: an analytical approach. International Journal of Environmental and Analytical Chemistry. 39: 179-186.
    26. Zaigham, H., Zubair, A., Khalid, U.K., Mazhar, I., Rizwan, U.K. and Jabar, Z.K.K. 2012. Civic Pollution and Its Effect on Water Quality of River Toi at District Kohat, NWFP. Environmental and Earth Sciences. Vol 4, 5.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 32، شماره 3
مهر 1397
صفحه 473-483

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار