مقاله پژوهشی
رضا سعیدی؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد در مینی لایسیمتر و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. به این منظور، شوری خاک در چهار سطح (S1)1/7، (S2)3، (S3)5 و (S4)7 دسی‌زیمنس بر متر بهعنوان فاکتور اصلی و فاکتورهای ...
بیشتر
این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد در مینی لایسیمتر و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. به این منظور، شوری خاک در چهار سطح (S1)1/7، (S2)3، (S3)5 و (S4)7 دسی‌زیمنس بر متر بهعنوان فاکتور اصلی و فاکتورهای فرعی شامل مراحل مختلف رشد به‌صورت یک مرحله‌ای در مراحل (C1) شش برگی، (C2) گل‌دهی، (C3) شیری شدن دانه‌ها و دو مرحله‌ای شامل (C1C2) شش برگی-گل‌دهی، (C1C3) شش برگی-شیری شدن دانه‌ها و (C2C3) گل‌دهی- شیری شدن دانه‌ها، به کار برده شد. آب شور مطابق تیمارها از ترکیب آب شور یک زهکش شوره‌زار با آب چاه (شوری dS.m-1 0/5) تهیه شد. سپس در مرحله رشد مورد نظر، خاک با آب شور به طوری آبیاری شد که شوری آب ورودی و خروجی از مینی لایسیمتر، با هم برابر بود. تیمار شاهد با آب چاه آبیاری شد. در فرایند مدل‌سازی از ترکیب توابع کاهش جذب آب، مدل‌های اشتقاقی برای شبیه‌سازی ضرایب کاهش عملکرد محصول ( a) تهیه شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. از داده‌های تیمارهای یک مرحله‌ای رشد برای واسنجی مدل‌ها و از داده‌های تیمارهای دو مرحله‌ای رشد برای صحت‌سنجی مدل‌ها استفاده شد. بر اساس نتایج، کاربرد بالاترین سطح شوری منجر به کاهش عملکرد ماده خشک تولیدی از 157/2 گرم برای هر بوته (در تیمار S1) تا 115/9، 53/2، 77/7، 86/1، 97 و46/5 گرم در تیمارهای C1، C2، C3، C1C2، C1C3 و C2C3 گردید. نتایج نشان داد که حساسیت گیاه به دو حالت اعمال تنش یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای رشد متفاوت بوده و کاربرد تنش شوری در مراحل حساس رشد (گل‌دهی: C2 و شیری شدن دانه: C3)، تأثیر منفی بیشتری نسبت به تیمارهای C1C2 و C1C3 را به همراه داشت که دلیل آن، سازگاری فیزیولوژیکی گیاه در مراحل اولیه رشد نسبت به تنش شوری است. در این پژوهش مدل‌های جمع‌پذیر ون‌گنوختن و ضرب‌پذیر دیرکسن و ماس-هافمن با مقادیر خطای کمتر و همبستگی بالاتر بهعنوان مدل‌های بهینه برای شبیه‌سازی عملکرد محصول قابل توصیه میباشد. همچنین، اعمال تنش شوری دو مرحله‌ای (تا سطح dS.m-1 7) در تیمارهای C1C2 و C1C3، عملکرد بیشتری نسبت به اعمال تنش یک مرحله‌ای در مراحل رشد C2 و C3 داشت.
مقاله پژوهشی
حسین پرویزی؛ امیر پرنیان؛ حدیث حاتمی؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطره‌چکان انتخابی بر عملکرد سامانه‌های آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطره‌چکان‌های مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین ...
بیشتر
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطره‌چکان انتخابی بر عملکرد سامانه‌های آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطره‌چکان‌های مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین مقدار فشار کارکرد در پشت قطره‌چکان‌ها نیز به ترتیب 0/1 و 1/8 بار بود. باغ شماره چهار دارای کمترین (3/3%) و شماره 13 دارای بیشترین (21%) ضریب تغییرات بودند. علاوه بر این، کمترین (0/6%) و بیشترین (26%) مقادیر انحراف آبدهی میانگین نسبت به آبدهی اسمی نیز به ترتیب در طرح‌های شماره 3 و 18 مشاهده گردید. میزان ضریب تغییرات در طرح‌های شماره 3، 4، 10، 11، 12، 19 و 21 کمتر از ده درصد و عالی بودند. طرح‌های شماره 2، 13، 14 و 15 با ضریب تغییرات تقریبا 20% در حد فاصل خوب و بسیار خوب و سایر طرح‌ها نیز دارای ضریب تغییرات بسیار خوب در عمل بودند. نتایج نشان داد که در باغ‌هایی که درآنها تامین، یا توزیع فشار کارکرد مناسب بود (0/5 تا 4 بار)، قطره‌چکان‌ها، فارغ از برند و نوع، دارای ضریب تغییرات پایین و یکنواختی پخش بالا بود. با این حال، دو نمونه یوروپلاست کینگ و یورودریپ با آبدهی هشت لیتر در ساعت برای نفوذپذیری کم خاک و برای جاهایی که آبدهی بالا با تامین فشار بین 0/5 تا 1 بار مدنظر است، نمونه یورودریپ با آبدهی اسمی26/2 لیتر در ساعت را می‌توان توصیه کرد. نتایج نشان داد که اغلب باغها نیاز به اصلاح برنامه آبیاری (دور و یا مدت) دارند. به نظر می‌رسد که شوری آب های بررسی شده روی گرفتگی قطره چکان ها و در نتیجه یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف باغ اثر چندانی نداشت.
مقاله پژوهشی
هانیه حمیدیان؛ حمید سودایی زاده؛ رستم یزدانی بیوکی؛ محمد علی حکیم زاده؛ مهدی سلطانی؛ ساره خواجه حسینی
چکیده
پژوهش گلدانی حاضر با هدف بررسی پاسخ گیاه شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.)به روش‌های مختلف کاشت و سطوح مختلف شوری آب به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مرکز ملی تحقیقات شوری در استان یزد انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح شوری آب (شوری 0/9 (شاهد)، 3، 6، 9 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اول ...
بیشتر
پژوهش گلدانی حاضر با هدف بررسی پاسخ گیاه شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.)به روش‌های مختلف کاشت و سطوح مختلف شوری آب به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مرکز ملی تحقیقات شوری در استان یزد انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح شوری آب (شوری 0/9 (شاهد)، 3، 6، 9 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اول و روش کاشت (نشاء و کاشت مستقیم بذر) به عنوان فاکتور دوم بودند. در این پژوهش صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، سطح برگ، وزن خشک کل، و صفات فیزیولوژیکی شامل میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید و همچنین میزان عناصر سدیم و پتاسیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان ارتفاع گیاه (62 سانتیمتر)، تعداد شاخه جانبی (70 عدد در بوته)، سطح برگ (1032 سانتیمتر مربع)، وزن خشک کل (2/68 گرم در بوته) در تیمار شوری شاهد و کاشت نشاء، کاروتنوئید (5/5 میلیگرم در گرم وزن تر) و کلروفیل کل در تیمار شاهد و کشت بذر (51/2 میلیگرم در گرم وزن تر)، سدیم در تیمار شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر و کشت نشاء (15/2 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک)، پتاسیم در تیمار شاهد و کشت بذر (14/8 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک) مشاهده شد. نیز، با افزایش شوری تا 12 دسی‌زیمنس بر متر، ارتفاع در هر دو روش کاشت کاهش یافت. همچنین افزایش شوری تا 12 دسی‌زیمنس بر متر، منجر به کاهش 84% تعداد شاخه جانبی و 88/5% سطح برگ شد. پارامترهای کلروفیل کل، کاروتنوئید و پتاسیم نیز به طور معنیداری کاهش نشان داد ولی میزان یون سدیم روند افزایشی داشت. کشت نشاء در بیشتر پارامترها به غیر از صفات کلروفیل کل و سدیم نتایج بهتری داشت. افزایش تنش شوری منجر به کاهش ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، سطح برگ و همچنین میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید گردید. بطور کلی روش کاشت نشا از کارایی بالاتری نسبت به کشت مستقیم بذر برخوردار بوده و با توجه به نتایج این تحقیق پیشنهاد میگردد که در شرایط با منابع آب شور و کمبود آب شیرین آبیاری نشاء با آب شیرین انجام شود و بعد از انتقال نشاء، آبیاری با آب شور صورت گیرد.
مقاله پژوهشی
باقر حسین پور؛ آناهیتا جباری؛ حسن علیپور
چکیده
هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش یا عدم پذیرش سیستم آبیاری قطره ای در باغات سیب شهرستان ارومیه بهعنوان کانون تولید سیب استان، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و مدل اشاعه نوآوری اورت راجرز بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که 57% پاسخگویان معتقدند که اجرای آبیاری قطرهای به علت استفاده از منابع آبی مشترک ...
بیشتر
هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش یا عدم پذیرش سیستم آبیاری قطره ای در باغات سیب شهرستان ارومیه بهعنوان کانون تولید سیب استان، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و مدل اشاعه نوآوری اورت راجرز بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که 57% پاسخگویان معتقدند که اجرای آبیاری قطرهای به علت استفاده از منابع آبی مشترک (چاه مشترک) مشکلات زیادی دارد، 63% نیز این سامانه را برای باغات مسن نامناسب می‌دانند. حدود 64% بر این باورند که در شرایط فعلی، فایده نسبی این سامانه برای باغات در حد متوسط یا کمتر است. به نظر 77% باغداران، سامانه‌های آبیاری قطرهای بنا به علل مختلف قابلیت اجرایی بالایی ندارند. همچنین، 81/5% معتقدند که در مقایسه با روش‌های سنتی، اجرای این سامانه‌ها از جهاتی چون ، بوروکراسی اداری، اخذ تسهیلات، و تعمیر و نگهداری پیچیدگی زیادی دارد. طبق آماره کاکس-نل (با ضریب احتیاط بالا)، متغیرهای وارد شده در مدل، در مجموع قادر به تبیین 0/50 از واریانس متغیر پذیرش آبیاری قطرهای و براساس آماره نیجل کرک، 0/68 از واریانس پذیرش آبیاری قطرهای می‌باشند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، مهم‌ترین توصیه‌های قابل اجرا در منطقه، عبارت‌اند از: استفاده از الگوهای موفق و گروه‌های مرجع برای ارائه آموزش‌های کاربردی، افزایش فایده نسبی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در آبیاری قطرهای، بازنگری بر روند طراحی و اجرای گردش‌کار و کیفیت تجهیزات در سامانه‌های آبیاری قطرهای، رفع مشکل مالکیت، و عدم کاربرد آبیاری قطرهای برای باغهای مسن.
مقاله پژوهشی
غلامرضا پورشعبان کتشالی؛ غلامعلی اکبری؛ ایرج اله دادی؛ الیاس سلطانی
چکیده
به منظور بررسی تغییرات اسانس و ترکیبات شیمیایی اسانس زنجبیل تحت تاثیر دورهای آبیاری و ترکیب عناصر پرمصرف NPK ، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات با نه تیمار و در سه تکرار در منطقه پاکدشت در سال 1400 اجرا گردید. تیمارها شامل دور آبیاری در سه سطح: 4=V1، 6=V2، 8=V3 روز بهعنوان عامل اصلی و عناصر پرمصرف NPK در سه ترکیب، (200، ...
بیشتر
به منظور بررسی تغییرات اسانس و ترکیبات شیمیایی اسانس زنجبیل تحت تاثیر دورهای آبیاری و ترکیب عناصر پرمصرف NPK ، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات با نه تیمار و در سه تکرار در منطقه پاکدشت در سال 1400 اجرا گردید. تیمارها شامل دور آبیاری در سه سطح: 4=V1، 6=V2، 8=V3 روز بهعنوان عامل اصلی و عناصر پرمصرف NPK در سه ترکیب، (200، 100، 300)=F1، (250، 150، 350)= F2، (150، 50، 250)= F3کیلوگرم در هکتار بهعنوان عامل فرعی بود. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب بود و تجزیه ترکیبات اسانس توسط دستگاه کروماتوگراف گازی انجام گرفت و 34 ترکیب شیمیایی شناسایی شد، اجزای اصلی اسانس برحسب درصد شامل (آلفا زینجیبرن=23/65)، (جرانیال=11/09)، (کامفن=9/58)، (بتا سسکویفلاندرن=8/43)، (بتا بیسابولن=3/75) و (آلفا کورکومن=2/6) بودند، که این شش ترکیب در مجموع 59/1% کل اسانس زنجبیل را شامل شدند و 28 ترکیب دیگر فقط 40/9% کل اسانس را تشکیل دادند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل آبیاری و کودهای مورد مطالعه بر اسانس و ترکیبات اصلی اسانس زنجبیل در سطح 1% معنیدار بودند. بهترین تیمارها برای صفات اسانس و کامفن V1F3، جرانیال V3F2 ، آلفا زینجیبرن V1F2 و برای سه صفت آلفا کورکومن، بتا بیسابولن و بتا سسکویفلاندرن V3F3 بودند. با آبیاری بهینه و تامین عناصر غذایی پرمصرف برای گیاه، برخی از ترکیبات موجود در اسانس زنجبیل افزایش یافت ولی برای برخی دیگر از ترکیبات، این افزایش در تنش آبی و کمبود عناصر NPK به دست آمد.
مقاله پژوهشی
جمال محمدی معله زاده؛ سعید حمزه؛ عبدعلی ناصری
چکیده
رطوبت خاک یکی از پارامترهای مهم در مدیریت منابع آب، خاک و گیاه میباشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی داده های سنجش از دور حرارتی و نوری به منظور تخمین رطوبت خاک و برنامه ریزی آبیاری در مزارع نیشکر خوزستان صورت گرفت. بدین منظور میزان رطوبت خاک برای نه گذر ماهواره های لندست 8 و سنتینل 2 با استفاده از روش های ذوزنقه حرارتی و نوری ...
بیشتر
رطوبت خاک یکی از پارامترهای مهم در مدیریت منابع آب، خاک و گیاه میباشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی کارایی داده های سنجش از دور حرارتی و نوری به منظور تخمین رطوبت خاک و برنامه ریزی آبیاری در مزارع نیشکر خوزستان صورت گرفت. بدین منظور میزان رطوبت خاک برای نه گذر ماهواره های لندست 8 و سنتینل 2 با استفاده از روش های ذوزنقه حرارتی و نوری از فروردین تا مهرماه 1399 در کشت و صنعت نیشکر امیرکبیر محاسبه گردید. برای صحت سنجی نتایج از داده های اندازهگیری شده رطوبت سطحی خاک 337 نقطه کنترل زمینی واقع در 18 مزرعه زیر کشت نیشکر که توسط دستگاه رطوبتسنج TDR350 همزمان با گذر ماهواره ها اندازه گیری شده بود استفاده گردید. نتایج نشان میدهد که مدل TOTRAM با میزان ضریب تبیین 0/82 و میزان خطای RMSE و NRMSE برابر با 4/45% و 12/9% ، و مدل OPTRAM با میزان ضریب تبیین 0/93 و میزان خطای RMSE و NRMSE برابر 3/14% و 12/1% قادر به تخمین مناسب رطوبت سطحی خاک در اراضی نیشکر می‌باشند. همچنین، بررسی کارایی نقشههای بدست آمده از رطوبت خاک برای برنامهریزی آبیاری مزارع نیشکر نشان میدهد، که می‌توان از این داده ها برای برنامهریزی آبیاری با میانگین خطای متوسط NRMSE برابر با 16% و 9% به نسبت داده های زمینی زمان آبیاری به ترتیب برای مدل‌های TOTRAM و OPTRAM استفاده نمود. در این خصوص داده های مدل OPTRAM به دلیل قدرت تفکیک مکانی بهتر داده های نوری نسبت به داده‌های حرارتی و از طرفی تأثیر پذیری کمتر نسبت به عوامل محیطی مانند دما و رطوبت نسبی هوا و همچنین اثر پیکسل های مجاور، از کارایی بالاتری برخوردار بود.
مقاله پژوهشی
راضیه بیانی؛ مجتبی خوش‌روش؛ عبدالمجید لیاقت؛ مسعود پورغلام آمیجی
چکیده
با توجه به خشک‌سالی، امنیت آبی و غذایی کشور با چالشهایی سخت روبه رو است و احیای آن نیازمند برنامهریزی دقیق اجرایی و استفاده از دانش علمی و فناوریهای روز مانند سامانه‌های نوین آبیاری بهعنوان ابزاری کارا برای مصرف بهینه آب میباشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هوندا در ...
بیشتر
با توجه به خشک‌سالی، امنیت آبی و غذایی کشور با چالشهایی سخت روبه رو است و احیای آن نیازمند برنامهریزی دقیق اجرایی و استفاده از دانش علمی و فناوریهای روز مانند سامانه‌های نوین آبیاری بهعنوان ابزاری کارا برای مصرف بهینه آب میباشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هوندا در دو سامانه آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی در مزرعه شالیزاری واقع در کیاسر در استان مازندران در بهار و تابستان سال 1401 انجام شد. این آزمایش به صورت کرتهای خردشده نواری در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار در سه تکرار در 18 کرت به ابعاد دو در سه متر انجام شد. تیمارها شامل آبیاری قطرهای نواری سطحی با فاصله نوار 25، 50 و 75 سانتیمتر و آبیاری قطرهای زیرسطحی در عمق 30 سانتیمتری از سطح خاک و با همان فواصل نوار. نتایج نشان داد که طول خوشه، تعداد پنجه، ارتفاع بوته و طول ریشه در تیمارهای آبیاری نواری سطحی بهترتیب 1/2 سانتیمتر (6/8%)، 8/19 (49/8%)، 6/9 سانتیمتر (8/2%) و 1 سانتیمتر (6/9%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطرهای زیرسطحی افزایش معنی دار داشت. عملکرد دانه، شاخص برداشت، بهره وری فیزیکی و به رهوری اقتصادی در تیمارهای آبیاری نواری سطحی بهترتیب 1664 کیلوگرم در هکتار (40/8%)، 4/7% (14/1%)، 0/27 کیلوگرم بر مترمکعب (38/5%) و242363 ریال بر مترمکعب (38/4%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطرهای زیرسطحی افزایش معنیدار داشت. حداکثر عملکرد دانه و شاخص برداشت برابر5834 کیلوگرم در هکتار و40% در فاصله نوار 25 سانتیمتر مشاهده شد. حداکثر بهرهوری فیزیکی برابر 0/93 کیلوگرم بر مترمکعب در فاصله نوار 50 سانتیمتر مشاهده شد. با افزایش فاصله نوار از 25 سانتیمتر به 50 سانتیمتر، بهرهوری فیزیکی 22% افزایش یافت. سپس با فاصله گرفتن بیشتر از نوار، مقدار بهرهوری فیزیکی کاهش یافت. حداکثر بهرهوری اقتصادی نیز برابر836951 ریال بر مترمکعب در فاصله نوار سطحی 50 سانتیمتر مشاهده شد.