مقاله پژوهشی
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
علی مختاران؛ پیمان ورجاوند؛ حسین دهقانی سانیج؛ شکراله آبسالان؛ آذرخش عزیزی؛ علیرضا جعفرنژادی
چکیده
این تحقیق بهمنظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطره‌ای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسیزیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوکهای کامل ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطره‌ای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسیزیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارها و مبنای بلوک‌بندی در کشت ذرت، رژیم آبیاری دو و چهار روزه و در کشت گندم، فواصل 60،40 و 75 سانتی‌متری بین نوارهای قطره‌ای بود. نتایج نشان داد که حجم آب کاربردی در سامانه قطره‌ای برای کشت‌های ذرت و گندم بهترتیب %24 و %32 نسبت به سامانه سطحی کمتر بود. همچنین بهرهوری آب در سامانه قطره‌ای برای کشت ذرت در عملکرد علوفه‌ای و دانه‌ای بهترتیب 16% و 21% و برای کشت گندم به میزان %35 نسبت به سامانه آبیاری سطحی بیشتر بود. در کشت گندم میزان بهرهوری آب برای فواصل مختلف نوارهای قطره‌ای از همدیگر نیز اختلاف معنیداری نداشت بنابراین میتوان در خاک‌هایی با بافت سنگین، از نوارهای آبیاری قطره‌ای با فواصل 75 سانتی‌متری برای کشت گندم بهره‌برداری کرد. در تحلیل پایش خاک، سامانه قطره‌ای موجب کاهش کیفیت خاک شد. به‌نحوی‌که خاک غیرشور- غیرسدیمی (ECe=3.09dS/m, ESP=6.18%) ابتدای تحقیق، بعد از سه فصل کاشت با این سامانه، شور شد (ECe=7.63dS/m, ESP=12.63%). اما، با وجود انباشت نمک ها در پیرامون خاک خیس شده زیر قطره‌چکان‌ها، رشد و عملکرد گیاهان در سامانه قطره‌ای نسبت به سامانه آبیاری سطحی بهتر بود و دلیل آن بالا نگه‌داشتن پتانسیل آب خاک در محیط اطراف ریشه و در زیر قطره‌چکان‌ها بود که تجمع نمک را کاهش داده و رشد بهتر گیاه را با وجود آب‌شور محقق ساخت. نتایج این پژوهش نشان داد که در صورت استفاده از سامانه قطره‌ای برای اقلیم مشابه مناطق مرکزی و جنوبی خوزستان، زهکشی اراضی و عملیات آبشویی در انتهای فصل کشت برای حفاظت خاک ضرورت دارد.
مقاله پژوهشی
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
نوراله جلالی کوتنایی؛ علی شاهنظری؛ میرخالق ضیاء تباراحمدی؛ مجتبی خوش روش؛ مجتبی رضایی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ضریب‌گیاهی این دو رقم در دو سامانه کشت سنتی غرقابی و مدیریت کشت فشرده برنج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در کشت نخست، مقدار میانگین دوساله آب مورد نیاز مزرعه برای رقم های کوهسار و هاشمی در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج به ترتیب 534 و 556 و برای سامانهی سنتی غرقابی 623 و 632 میلیمتر بود. مقدار آب مورد نیاز مزرعه در کشت سنتی غرقابی نیز به میزان 13/1% در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج کاهش یافت. مقادیر ضریب‌گیاهی بر پایهی تبخیر- تعرق مرجع از روش تشتک تبخیر برای فازهای سه‌گانهی رویشی، زایشی و رسیدن، برای سامانهی سنتی غرقاب در کشت اول برای رقم کوهسار به ترتیب از راست به چپ برابر با (1/14-1/129 -0/92) و هاشمی (1/18-1/32-0/92) بهدست آمد. طبق نتایج بهدست آمده میتوان دریافت که به‌کارگیری سامانهی کشت فشردهی برنج باعث صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در مصرف آب شالیزار میشود. لذا با توجه به کمبود آب در کشور، میتوان از این روش به عنوان یکی از راهکارهای سازگاری با کمآبی در مناطق برنج‌خیز بهره برد.
مقاله پژوهشی
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
محمد عامریان؛ سید ابراهیم هاشمی گرم دره؛ عذرا کرمی
چکیده
کمبود منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی یکی از معضلات متداول در توسعه پایدار محسوب میشود. به این منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کمآبیاری در روش آبیاری قطره‌ای بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت سینگل کراس 704، در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت اجرا شد. آزمایش ...
بیشتر
کمبود منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی یکی از معضلات متداول در توسعه پایدار محسوب میشود. به این منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کمآبیاری در روش آبیاری قطره‌ای بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت سینگل کراس 704، در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت اجرا شد. آزمایش به صورت بلوک کامل تصادفی با سه سطح %100 (ِD1)، %75 (D2) و %55 (D3) نیاز آبی گیاه ذرت در سه تکرار انجام شد. بیشترین عملکرد زیست توده در بین سطوح مختلف آبیاری در تیمار %100 مشاهده شد و با اعمال کم آبیاری%75 و %55 ، عملکرد محصول %25 و %50 کاهش نشان داد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه برابر 14805 کیلوگرم در هکتار در تیمار %100 آبیاری و کمترین آن با مقدار 10227 کیلوگرم در هکتار در تیمار %55 نیاز آبی بود. بیشترین کارآیی مصرف آب زیست توده برای تیمار %75 آبیاری قطره‌ای و برابر با 55/3 کیلوگرم بر مترمکعب آب مصرفی به دست آمد. بنابراین میتوان گفت که سامانه آبیاری قطره ای با %75 نیاز آبی، سامانه بهینه است و استفاده از آن توصیه میشود.
مقاله پژوهشی
اقتصاد، ارزش آب
حسین ابراهیم نژاد؛ علی کرامت زاده؛ فرشید اشراقی؛ اعظم رضایی
چکیده
یکی از مهم‌ترین مسائل بخش کشاورزی پایین بودن بهره وری نهاده‌ها به‌ویژه آب است. در این مطالعه علاوه بر تعیین بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب، عوامل مؤثر بر بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب در تولید پرتقال در شهرستان قائم‌شهر استان مازندران نیز بررسی شد. در راستای اهداف تحقیق، از شاخص‌های عملکرد به ازای مترمکعب آب آبیاری (CPD)، درآمد ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین مسائل بخش کشاورزی پایین بودن بهره وری نهاده‌ها به‌ویژه آب است. در این مطالعه علاوه بر تعیین بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب، عوامل مؤثر بر بهرهوری فیزیکی و اقتصادی آب در تولید پرتقال در شهرستان قائم‌شهر استان مازندران نیز بررسی شد. در راستای اهداف تحقیق، از شاخص‌های عملکرد به ازای مترمکعب آب آبیاری (CPD)، درآمد ناخالص به ازای مترمکعب آب آبیاری (BPD) و درآمد خالص (سود) به ازای مترمکعب آب آبیاری (NBPD) استفاده شد. همچنین برای بررسی عوامل مؤثر بر بهرهوری آب از تحلیل‌های رگرسیونی بهره گرفته شد، اطلاعات لازم در این پژوهش نیز از طریق تکمیل 162 پرسشنامه از باغداران شهرستان قائم‌شهر در استان مازندران در سال زراعی 98-1397 گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار Eviews7 انجام پذیرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که برای پرتقال شهرستان قائم‌شهر، شاخص CPD معادل 6/9 کیلوگرم بر مترمکعب، شاخص BPD معادل 47500 ریال بر مترمکعب و شاخص NBPD در سه نرخ بهره 10، 12 و 15 درصد بهترتیب معادل 29000، 28000 و 26600 ریال بر مترمکعب است. دبی چاه، روزهای استفاده از چاه، مدت‌زمان صرف شده برای آبیاری، تعداد دفعات آبیاری، سن درختان، فاصله درختان، سن باروری درختان، هزینه سم و هزینه کود از عوامل مؤثر بر بهرهوری آب میباشند. در بین متغیرهای مذکور متغیر مدت زمان صرف شده برای آبیاری از طریق تأثیر بر میزان آب آبیاری، بیشترین تأثیر را بر بهرهوری فیزیکی آب داشته است. با توجه به تأثیر منفی متغیرهای دبی چاه، تعداد دفعات آبیاری و مدت زمان صرف شده برای آبیاری بر بهرهوری اقتصادی آب، پیشنهاد میگردد آبیاری متناسب با نیاز درختان و با روشی صورت گیرد که حجم آب کمتری مصرف شود.
مقاله پژوهشی
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
الیاس استادی؛ عباس خاشعی سیوکی؛ امیر سالاری
چکیده
ضرورت افزایش بهرهوری اقتصادی کشاورزی و افزایش تقاضای جهانی برای مصرف گیاهان دارویی و همچنین کم بودن نیاز آبی این گیاهان باعث تغییر الگوی کشت به نفع گیاهان دارویی شده است. با توجه به مشخص نبودن نیاز آبی گیاه دارویی سیاهدانه در منطقه خشک بیرجند، این تحقیق با هدف تعیین ضرایب گیاهی (Kc) مراحل مختلف رشد و همچنین تعیین نیاز آبی (ETc) این ...
بیشتر
ضرورت افزایش بهرهوری اقتصادی کشاورزی و افزایش تقاضای جهانی برای مصرف گیاهان دارویی و همچنین کم بودن نیاز آبی این گیاهان باعث تغییر الگوی کشت به نفع گیاهان دارویی شده است. با توجه به مشخص نبودن نیاز آبی گیاه دارویی سیاهدانه در منطقه خشک بیرجند، این تحقیق با هدف تعیین ضرایب گیاهی (Kc) مراحل مختلف رشد و همچنین تعیین نیاز آبی (ETc) این گیاه در سال 1397 اجرا شد. بهمنظور اجرای طرح از سه عدد میکرولایسیمتر وزنی با قطر 20 و ارتفاع 16 سانتیمتر در سه تکرار استفاده شد. تبخیر و تعرق روزانه واقعی به روش بیلان آب در میکرولایسیمترها برآورد شد و تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از گیاه چمن 12 سانتی‌متری (گیاه مرجع) محاسبه گردید .نتایج نشان داد که در مرحله ابتدایی میزان تبخیر و تعرق پایین بود، در مراحل توسعه روند افزایشی داشت، در مرحله میانی به حداکثر مقدار خود رسید و در مرحله انتهایی رشد گیاه بهعلت فرآیند پیری میزان تبخیر و تعرق به حداقل مقدار کاهش یافت. مقدار تبخیر و تعرق مرجع برابر با ۱۴۳۹ میلیمتر، میانگین نیاز آبی سیاهدانه برابر با 670 میلیمتر و مقدار ضرایب گیاهی در مراحل مختلف اولیه، توسعه، میانی و انتهایی بهترتیب برابر با 0/39، 0/53، 0/59 و 0/28 بدست آمد. نتیجهگیری کلی تحقیق این است که با استفاده از مقادیر ضرایب گیاهی و نیاز آبی بدست آمده میتوان نسبت به کشت برنامهریزی شده این محصول با حداکثر بهرهوری آب در منطقه خشک بیرجند اقدام نمود.
مقاله پژوهشی
آبهای نامتعارف، آلودگی،آب شور
محسن سیلسپور
چکیده
به منظور بررسی تنش شوری آب بر ویژگیهای جوانه زنی بذر کینوا، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار در سال 1397 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران اجرا شد. عامل شوری آب در پنج سطح (آبمقطر، 5، 10، 15 و 20 دسیزیمنس بر متر) و عامل رقم در دو سطح (تیتیکاکا و ردکاردینا) در نظر گرفته ...
بیشتر
به منظور بررسی تنش شوری آب بر ویژگیهای جوانه زنی بذر کینوا، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار در سال 1397 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران اجرا شد. عامل شوری آب در پنج سطح (آبمقطر، 5، 10، 15 و 20 دسیزیمنس بر متر) و عامل رقم در دو سطح (تیتیکاکا و ردکاردینا) در نظر گرفته شد. اثر شوری آب و رقم و اثر متقابل آنها بر صفات درصد و سرعت جوانهزنی، طول ساقه چه، ریشه چه و گیاهچه، شاخص بنیه و شاخص تحمل ساقه چه و ریشه چه معنیدار بود. تنش شوری کلیه صفات اندازهگیری شده را بهطور معنیداری کاهش داد که این کاهش در رقم ردکاردینا بیشتر از رقم تیتیکاکا بود. تنش شوری آب تا سطح پنج دسیزیمنس بر متر تاثیر معنیداری بر درصد جوانهزنی بذر رقم تیتیکاکا نداشت، درحالی که در مورد رقم ردکاردینا تفاوت درصد جوانهزنی بین سطوح شاهد آب مقطر و شوری پنج دسیزیمنس بر متر معنیدار بود. بیشترین درصد جوانهزنی به میزان 100% از تیمار بدون تنش شوری (تیمار شاهد) در هر دو رقم تیتیکاکا و ردکاردینا بهدست آمد، درحالی که درصد جوانهزنی در تنش شوری آب 5، 10، 15 و 20 دسیزیمنس بر متر در رقم تیتیکاکا 1/4%، 4/9%، 14/3% و 21% و در رقم ردکاردینا به ترتیب2/6%، 6/6%، 18/3% و 29/7% نسبت به شاهد کاهش یافت. طول ساقهچه ارقام در سطح شوری 5، 10، 15 و 20 دسیزیمنس بر متر نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 6/8%، 14/0%، 27/6% و 39/6% برای رقم تیتیکاکا و 7/3%، 19/9%، 43/7% و 53/8% برای ردکاردینا نسبت به شاهد کاهش نشان داد که این درصد کاهش برای طول ریشهچه رقم تیتیکاکا، 2/1%، 12/6%، 32/6% و 44/2% و در رقم ردکاردینا 6/4%، 21/2%، 38/2% و 57/9% بود. تنش شوری آب 5، 10، 15 و 20 دسیزیمنس بر متر موجب شد تا وزن خشک گیاهچه رقم تیتیکاکا 12/7%، 27/1%، 36/8% و 46/6% و در رقم ردکاردینا 11/4%، 27/8%، 45/0% و 57/1% کاهش یابد. نتایج بهدست آمده حاکی از حساسیت بیشتر رقم ردکاردینا به تنش شوری آب در مرحله جوانهزنی در مقایسه با رقم تیتیکاکا بود.
مقاله پژوهشی
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
یاسر حسینی
چکیده
خیار (Cucumis sativus L) یکی از مهم‌ترین تولیدات گلخانه‌ای در ایران و جهان محسوب میشود. خیار محصول فصل گرم معتدل بوده و به تغییرات رطوبت خاک بسیار حساس است. بهمنظور مدل‌سازی تأثیر اختلاط خاک با خاک‌اره بر عملکرد خیار گلخانه‌ای در شرایط تیمارهای رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل ...
بیشتر
خیار (Cucumis sativus L) یکی از مهم‌ترین تولیدات گلخانه‌ای در ایران و جهان محسوب میشود. خیار محصول فصل گرم معتدل بوده و به تغییرات رطوبت خاک بسیار حساس است. بهمنظور مدل‌سازی تأثیر اختلاط خاک با خاک‌اره بر عملکرد خیار گلخانه‌ای در شرایط تیمارهای رطوبتی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل نمونه بدون خاک اره (شاهد) و ترکیب 5%، 10%، 20% و 40% خاک اره بود و رژیم‌های رطوبتی در دو سطح 45% و 65% ظرفیت زراعی و سطح بدون تنش منظور گردید. با استفاده از روش سطح پاسخ، نتایج نشان داد که بهترین مدل عملکرد بر‌اساس متغیرهای درصد خاک‌اره و میزان رطوبت، مدل درجه دو با ضریب تبیین 0/85 است. همچنین تأثیر میزان سطوح رطوبت در دسترس بر عملکرد به صورت خطی بوده و در مقابل تأثیر عامل درصد خاک‌اره بر عملکرد به صورت تابع درجه دو است. نیز، بیشترین عملکرد با فرض کمترین رطوبت در دسترس و کمترین درصد اختلاط خاک‌اره، برابر 86/6 (تن بر هکتار) با درجه مقبولیت[1] برابر 0/6، در تیمار 13/7% خاک‌اره و 43/6% تخلیه رطوبتی بهدست آمد. بیشترین عملکرد با فرض کمترین رطوبت در دسترس و تغییر میزان خاک‌اره بین صفر تا 40%، برابر 93/6 (تن بر هکتار) با درجه مقبولیت 0/8، در تیمار 27/6% خاک‌اره و 47% تخلیه رطوبتی بهدست آمد. نتایج نشان داد که با کاهش رطوبت در دسترس و همچنین در یک رژیم رطوبتی مشخص با افزایش میزان خاک‌اره، شاخص‌های ریشه، به غیر از طول ریشه اصلی، روندی افزایشی داشت. همچنین در هر یک از تیمارهای رطوبتی، روند افزایشی عملکرد با افزایش میزان خاک‌اره مشاهده گردید. بنابراین، با توجه به تأثیر غیرخطی متغیرهای رژیم رطوبتی و میزان اختلاط خاک‌اره بر عملکرد خیار گلخانه‌ای، برای رسیدن به بهترین عملکرد، می‌بایست نسبت مناسب اختلاط آن برای هر خاک تعیین شود.
[1] -Desirability