مقاله پژوهشی
فرانک برادران هزاوه؛ حسین بابازاده؛ ابراهیم امیری؛ حسین ابراهیمی
چکیده
حبوبات بعد از گندم و برنج سهم عمدهای در رژیم غذایی در کشور دارند. رشد این گیاهان خیلی سریع بوده و تنش خشکی نقش مهمی در عملکرد آن دارد. هدف از این بررسی، ارزیابی مدل DSSAT در شبیهسازی رشد و عملکرد لوبیای چشم بلبلی در شرایط سطوح مختلف آب کاربردی است. بدین منظور، طرح آزمایشی اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان ...
بیشتر
حبوبات بعد از گندم و برنج سهم عمدهای در رژیم غذایی در کشور دارند. رشد این گیاهان خیلی سریع بوده و تنش خشکی نقش مهمی در عملکرد آن دارد. هدف از این بررسی، ارزیابی مدل DSSAT در شبیهسازی رشد و عملکرد لوبیای چشم بلبلی در شرایط سطوح مختلف آب کاربردی است. بدین منظور، طرح آزمایشی اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان کیاشهر و در دو سال 1396 و 1397 انجام شد. تیمارهای اصلی شامل آبیاری با سطوح کاربردی 40% ،60% ،80%، 100% و120% نیاز آبی گیاه و تیمار فرعی شامل آبیاری در مرحله رویشی، آبیاری در مرحله زایشی و آبیاری کامل بود. مقادیر شبیهسازی و اندازهگیری شده عملکرد دانه با استفاده از آمارههای ضریب تبیین، آزمون t، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده(nRMSE)، ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تفاوت عملکرد دانه برآورد شده با عملکرد مشاهده شده (RMSE = 92 و nRMSE = 12.62%) قابل قبول بود. در مورد زیستتوده نیز با توجه به شاخصهای آماری ارزیابی، تفاوت مزبور در حد خوبی تبیین گردید. (RMSE = 130 وnRMSE = 5.91%). با استفاده از عملکرد دانه اندازهگیری شده و اجزای بیلان آب شبیهسازی شده از مدل DSSAT، مقدار بهرهوری آب مبتنی بر تبخیر و تعرق (WPET) حدود 33% کمتر از بهرهوری مبتنی بر تعرق (WPT) محاسبه شد. با توجه به نتایج تحقیق، تیمار آبیاری در هر دو مرحله رویشی و زایشی برابر 100% نیاز آبی بیشترین میزان تعرق (383 میلیمتر) را داشت و به عنوان مدیریت بهینه آبیاری در مراحل رشد انتخاب شد.
مقاله پژوهشی
سیده طیبه حسینی؛ حسین شریفان؛ علیرضا کیانی؛ نورمحمد آبیار؛ محمدتقی فیض بخش
چکیده
کارآیی استفاده از انرژی یکی از مهمترین عوامل برای کشاورزی پایدار است. در این پژوهش، در شهرستان گرگان استان گلستان، میزان ورودی و خروجی انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی [1](GWP) در روشهای تولیدی کشت نشایی و کشت مستقیم برنج در سامانه های آبیاری بارانی، غرقابی و قطرهای بررسی شد. با توجه به نتایج، میانگین انرژی ورودی و خروجی برای سامانه ...
بیشتر
کارآیی استفاده از انرژی یکی از مهمترین عوامل برای کشاورزی پایدار است. در این پژوهش، در شهرستان گرگان استان گلستان، میزان ورودی و خروجی انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی [1](GWP) در روشهای تولیدی کشت نشایی و کشت مستقیم برنج در سامانه های آبیاری بارانی، غرقابی و قطرهای بررسی شد. با توجه به نتایج، میانگین انرژی ورودی و خروجی برای سامانه های مختلف آبیاری در تیمار نشا گلخراب بیشتر از تیمارهای دیگر بود و بیشترین میزان انرژی ورودی و خروجی مربوط به سامانه آبیاری قطرهای بهترتیب برابر36366 و 249971 مگاژول در هکتار بود. بیشترین سهم انرژی مصرفی در سامانههای مختلف آبیاری و کشت متعلق به نهاده آب آبیاری و کودهای شیمیایی بود. همچنین، نتایج نشان داد که شاخص کارایی انرژی برای تیمارهای مختلف بین7/35-5/05 کیلوگرم برمگاژول بود. کارایی انرژی برای سامانههای آبیاری تحتفشار در روش نشا غیرگلخراب و برای سامانههای آبیاری غرقابی در روش نشا گلخراب بیشتر بود. همچنین، بهرهوری انرژی تیمارهای مختلف بین 0/24-0/1 کیلوگرم بر مگاژول بود. با توجه به نتایج مقایسه میانگین، بهرهوری انرژی تیمارهای نشا گلخراب و نشا غیرگلخراب با هم اختلاف معنیداری نداشته و بیشتر از تیمارهای خشکهبذری بود. مقادیر انرژی ویژه و خالص انرژی برای تیمارهای مختلف بهترتیب بین 10/2-4/29 مگاژول بر کیلوگرم و 213825-112785 مگاژول بر هکتار بود. تیمار نشا گلخراب برای تمام سامانه های آبیاری بیشترین پتانسیل گرمایش جهانی را داشت. در کشت برنج، بیشترین سهم در پتانسیل گرمایش جهانی مربوط به استفاده از کود نیتروژن، سوخت و ادوات و ماشین آلات بود. نتایج مقایسه میانگین پتانسیل گرمایش جهانی در واحد سطح، وزن، انرژی ورودی و انرژی خروجی نشان داد که سامانه های آبیاری تحتفشار با شیوه کشت نشا غیرگلخراب (به دلیل مصرف نهاده کمتر و عملکرد مشابه با کشت نشا گلخراب) میتوانند روش مناسبی برای کشت برنج و کاهش مصرف انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی آن باشند.
[1] - Global warming potential
مقاله پژوهشی
حسن اصولی؛ احمد کریمی؛ حسین شیرانی
چکیده
افزودن بقایای آلی به صورت بیوچار به خاک با هدف بهسازی آن، رهیافت جدیدی در مدیریت بقایای آلی است. در پژوهشهای قبلی، بیشترین تمرکز محققان به مقدار بیوچار اضافهشده به خاک بوده است. این تحقیق با هدف بررسی ویژگیهای بیوچارهای تهیهشده از منابع مختلف (کاه گندم، ورمی کمپوست و چوب درخت زردآلو) و اثرات مقادیر و اندازه ذرات آن بیوچارها ...
بیشتر
افزودن بقایای آلی به صورت بیوچار به خاک با هدف بهسازی آن، رهیافت جدیدی در مدیریت بقایای آلی است. در پژوهشهای قبلی، بیشترین تمرکز محققان به مقدار بیوچار اضافهشده به خاک بوده است. این تحقیق با هدف بررسی ویژگیهای بیوچارهای تهیهشده از منابع مختلف (کاه گندم، ورمی کمپوست و چوب درخت زردآلو) و اثرات مقادیر و اندازه ذرات آن بیوچارها بر عملکرد و کارایی مصرف آب (WUE) گندم انجام شد. در آزمایشی فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، اثر سه بیوچار مذکور در مقادیر 0/5٪ (R1)، 1/5% (R2) و 3% (R3) وزنی با اندازه ذرات 0/5≥ (S1)، 1-0/5 (S2) و 2-1 (S3) میلیمتر در دو سال زراعی متوالی بررسی شد. بیوچارهای مورد مطالعه فقط در سال اول تا عمق 15-0 سانتیمتر به خاک اضافه شدند. در هر تکرار یک کرت شاهد هم در نظر گرفته شد. اثرات متقابل فاکتورهای آزمایش (بهجز اثر سال در مقدار بیوچار) بر عملکرد و کارایی مصرف آب معنیدار بود. مقایسه میانگین عملکرد و کارایی مصرف آب در هر نوع بیوچار نشان داد که در سال اول و دوم، تیمار بیوچار کاه گندم در مقدار R3و اندازه ذرات S2، بیشترین عملکرد به ترتیب 5200 و 6664 کیلوگرم در هکتار و کارایی مصرف آب به ترتیب 1/6 و 2/1 کیلوگرم بر مترمکعب را داشت. در سال اول، در تیمارهای بیوچار ورمی کمپوست، بیشترین عملکرد (4517 کیلوگرم در هکتار) و کارآیی مصرف آب (1/4 کیلوگرم در مترمکعب) در مقدار R2 با اندازه ذرات S3 مشاهده گردید. در همان سال، در بین تیمارهای بیوچار چوب درخت زردآلو، تیمار با مقدارR3 با اندازه ذرات S3بیشترین عملکرد (3871 کیلوگرم در هکتار) و کارایی مصرف آب (1/2 کیلوگرم بر مترمکعب) را داشت. در سال دوم، در تیمار بیوچار ورمی کمپوست، بیشترین عملکرد (6615 کیلوگرم در هکتار) و کارایی مصرف آب ( 2/04 کیلوگرم بر مترمکعب) در مقدار R3 با اندازه ذرات S2 و در بیوچار چوب درخت زردآلو، بیشترین عملکرد (5263 کیلوگرم در هکتار) و کارایی مصرف آب ( 1/6 کیلوگرم بر مترمکعب) در مقدار R2 با اندازه ذرات S3 آن بیوچار مشاهده شد. در بین تمام تیمارهای مورد مطالعه، بیشترین عملکرد و کارایی مصرف آب (در هر دو سال) در بیوچار گندم با مقدار R3و با اندازه ذرات بیوچار S2 مشاهده شد. نتایج نشان داد که علاوه بر نوع بیوچار، اثر متقابل مقدار و اندازه ذرات بیوچار، اثر تعیین کنندهای در افزایش میزان عملکرد و کارایی مصرف آب داشت.
مقاله پژوهشی
امیر حسین یداللهی؛ مجتبی خوش روش؛ محمد علی غلامی سفیدکوهی
چکیده
هدف از این پژوهش تاثیر کمآبیاری تنظیمشده با آب مغناطیسی بر خصوصیات کمی و کیفی نخودفرنگی (Pisum sativum L.) میباشد. پژوهش حاضر در مزرعهای واقع در روستای آغوزبن شهرستان بابل استان مازندران انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار شاهد شامل آبیاری کامل در تمام مراحل رشد گیاه ...
بیشتر
هدف از این پژوهش تاثیر کمآبیاری تنظیمشده با آب مغناطیسی بر خصوصیات کمی و کیفی نخودفرنگی (Pisum sativum L.) میباشد. پژوهش حاضر در مزرعهای واقع در روستای آغوزبن شهرستان بابل استان مازندران انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار شاهد شامل آبیاری کامل در تمام مراحل رشد گیاه و با آب معمولی (غیر مغناطیسی) بود. فاکتور اصلی شامل نوع آب (آب غیر مغناطیسی (W1) و آب مغناطیسی (W2)) و فاکتور فرعی شامل سطح آبیاری (100% =I1)، (80%=I2) و (60%=I3) آب موردنیاز گیاه) بود. برای آبیاری از سیستم آبیاری قطرهای با لولههای تیپ استفاده شد. نتایج نشان داد که اثر نوع آب آبیاری و سطح آبیاری و همچنین اثر متقابل آنها بر پارامترهای غلاف در بوته، دانه در غلاف، عملکرد دانه و بهرهوری مصرف آب در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. بیشترین میزان غلاف در بوته، دانه در غلاف و عملکرد دانه در تیمار W2I1 بهترتیب به میزان 13/2 عدد، 7/5 عدد و 8/472 تن در هکتار و بیشترین میزان بهرهوری مصرف آب در تیمار W2I3 به میزان 3/7 کیلوگرم بر متر مکعب مشاهده شد. آبیاری با آب مغناطیسی بهطور متوسط باعث افزایش عملکرد دانه و بهرهوری مصرف آب بهترتیب بهمیزان 8/6% و 8/7% نسبت به تیمار آب غیرمغناطیسی شد. همچنین اثر نوع آب آبیاری و سطح آبیاری تاثیر معنیداری در سطح احتمال 1% بر روغن، عملکرد روغن، پروتئین، عملکرد پروتئین و زمان جوانهزنی داشت اما بر روی زمان رسیدن اثر معنیداری نداشت. افزایش 20% سطح آبیاری از I3 به I2 و از I2 به I1 در تیمار آب غیر مغناطیسی بهترتیب باعث افزایش 14/5% و 18% و در تیمار آب مغناطیسی باعث افزایش 14/2% و 13/6% عملکرد دانه شد. سریعترین زمان جوانهزنی نیز مربوط به تیمار W2I2 با 10/3 روز بعد از کاشت رخ داد. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت که آبیاری با آب مغناطیسی میتواند یک راهکار مناسب برای افزایش عملکرد، بهبود خصوصیات کیفی و افزایش بهرهوری مصرف آب گیاه نخودفرنگی باشد.
مقاله پژوهشی
مهسا رحیمی پول؛ داود اکبری نودهی؛ رضا اسدی؛ علی باقری؛ فضل شیردل شهمیری
چکیده
با توجه به اهمیت کشت برنج، به ویژه در استان مازندران، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان در بخش کشاورزی صورت گیرد تا تقاضای آب برای تولید برنج کاهش یابد. به این منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار (روی رقم طارم هاشمی) طی سال زراعی 1399 در معاونت موسسه تحقیقات ...
بیشتر
با توجه به اهمیت کشت برنج، به ویژه در استان مازندران، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان در بخش کشاورزی صورت گیرد تا تقاضای آب برای تولید برنج کاهش یابد. به این منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار (روی رقم طارم هاشمی) طی سال زراعی 1399 در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور-در آمل اجرا شد. تیمارها شامل کشت رایج با آبیاری غرقابی (T1)، کشت رایج با آبیاری قطرهای (T2)، کشت نشایی در بستر گلخراب نشده با آبیاری قطرهای (T3) و کشت مستقیم بذر در بستر خشک با آبیاری قطرهای (T4) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد اثر روشهای کشت و آبیاری بر ارتفاع بوته، عملکرد، آب مصرفی، آب آبیاری، بهرهوری آب مصرفی و بهرهوری آب آبیاری موثر بوده و از نظر آماری در سطح %1 و %5 معنیدار بود. بیشترین و کمترین مقدار عملکرد بهترتیب متعلق به تیمارهای T1 و T4 با 4079 و 2876 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین بهرهوری آب مصرفی متعلق به تیمار T2 با 0/61 کیلوگرم در مترمکعب بود که با کشت رایج با آبیاری غرقابی (T1) اختلاف معنیداری نداشت. کمترین مقدار بهرهوری آب مصرفی نیز با 0/45 کیلوگرم در مترمکعب متعلق به تیمار T4 بود. بیشترین و کمترین مقدار بهرهوری آب آبیاری بهترتیب متعلق به تیمارهای T2 و T1 با 0/67 و 0/52 کیلوگرم در مترمکعب بود. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش، تیمار کشت رایج با آبیاری قطرهای کاهش عملکرد قابل توجهای نسبت به تیمار کشت رایج با آبیاری غرقابی نداشت و با صرفهجویی در مصرف آب میزان بهرهوری آب را افزایش داد؛ ازین رو تیمار کشت رایج با آبیاری قطرهای بهعنوان بهترین تیمار در این پژوهش شناخته شد.
مقاله پژوهشی
زهرا رستمیان؛ بهمن خسروی پور؛ منصور غنیان
چکیده
هدف این تحقیق کمّی شناسایی عوامل پیشبرنده و بازدارنده موجود در شکل گیری، فعالیت و توسعه تشکلهای آببران در شبکه های آبیاری استان خوزستان بود. روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی– همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کارشناسان شرکتهای بهره برداری سازمان آب و برق استان خوزستان بود (200=N) که تعداد 130 نفر از آنان ...
بیشتر
هدف این تحقیق کمّی شناسایی عوامل پیشبرنده و بازدارنده موجود در شکل گیری، فعالیت و توسعه تشکلهای آببران در شبکه های آبیاری استان خوزستان بود. روش پژوهش پیمایشی و از نوع توصیفی– همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی کارشناسان شرکتهای بهره برداری سازمان آب و برق استان خوزستان بود (200=N) که تعداد 130 نفر از آنان (130=n) به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساختهای بود که اعتبار(روایی) و پایایی آن توسط متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان و استفاده از آزمون کرونباخ آلفا تأیید گردید. دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS16 تحلیل شدند. بر پایه نتایج حاصل از تحلیل عاملی، عوامل پیشبرنده تشکل های آب بران در پنج گروه تولیدی، سرمایه اجتماعی، حقوقی، اقتصادی و اجرایی قرار گرفتند. عوامل مذکور در مجموع 68/6% از کل واریانس عوامل پیشبرنده در شکلگیری، فعالیت و توسعه تشکلهای آببران استان خوزستان را تبیین میکنند. در تحلیل عاملی، عوامل بازدارنده تشکل های آببران نیز پنج گروه حمایتی، حقوقی، مدیریتی، برون سازمانی و ترویجی شناسایی شدند که این پنج گروه عامل 47/3% کل واریانس عوامل بازدارنده در شکل گیری، فعالیت و توسعه تشکلهای آببران استان خوزستان را تبیین میکنند. با استناد به یافته ها، سهم عوامل پیشبرنده شکل گیری، فعالیت و توسعه تشکل های آببران استان خوزستان، بیشتر از عوامل بازدارنده میباشد.
مقاله پژوهشی
نادر حیدری
چکیده
گندم در کشور و حتی در جهان محصولی استراتژیک محسوب شده و سطح زیر کشت زیادی (تقریبا 50% اراضی تحت کشت کشور) را به خود اختصاص میدهد. هدف اصلی از این بررسی، مرور و تحلیلی بر وضعیت بهرهوری آب گندم کشور و مقایسه مقادیر آن با مقادیر جهانی بود. برای این منظور با گردآوری و مرور منابع علمی کشوری و بینالمللی مقادیر گزارش شده برای بهرهوری ...
بیشتر
گندم در کشور و حتی در جهان محصولی استراتژیک محسوب شده و سطح زیر کشت زیادی (تقریبا 50% اراضی تحت کشت کشور) را به خود اختصاص میدهد. هدف اصلی از این بررسی، مرور و تحلیلی بر وضعیت بهرهوری آب گندم کشور و مقایسه مقادیر آن با مقادیر جهانی بود. برای این منظور با گردآوری و مرور منابع علمی کشوری و بینالمللی مقادیر گزارش شده برای بهرهوری آب گندم (در سطوح کلان کشور، حوضه آبریز و استانی)، جمع بندیها، محاسبات، تجزیه و تحلیلها، و نتیجه گیری های لازم به عمل آمد. بر اساس نتایج، دامنه تغییرات بهرهوری آب گندم در سطح کشور و جهان بسیار وسیع بوده (به ترتیب 2/2-0/25 و 3/9-0/3 کیلوگرم بر مترمکعب) و بسته به شرایطی نظیر مناطق جغرافیایی، آب و خاک، سیستم های مختلف آبیاری، اقلیم و غیره تغییرات زیادی دارد. بهره وری آب گندم آبی کشور (در مقیاس ملی) برابر 0/87 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد میگردد که در مقایسه با اعداد جهانی در دامنه متوسط قرار میگیرد. همچنین، بر اساس مقادیر بهره وری آب گزارش شده در مقیاس استانی، متوسط بهره وری آب گندم در کشور برابر 0/75 کیلوگرم بر مترمکعب بوده که مجدداً در مقایسه با اعداد جهانی در حد وسط (رو به پائین) قرار دارد. با مقایسه میانگین بهرهوری آب گندم در کشور (75/0 کیلوگرم بر مترمکعب و مقایسه آن با میانگین بهره وری آب گندم 10 کشور عمده تولیدکننده گندم جهان (0/93 کیلوگرم بر مترمکعب)، بهره وری آب گندم کشور حدود 25% کمتر از متوسط این کشورها میباشد. همچنین متوسط مقیاس ملی (برای کشور ایران) و جهانی این شاخص به ترتیب 0/93 و 1/1 کیلوگرم بر مترمکعب است. لذا مقدار شاخص بهره وری آب گندم کشور نسبت به متوسط جهانی خیلی وضعیت نامساعدی ندارد و فاصله نسبتا کمی (22%) برای افزایش آن تا حد متوسط جهانی وجود دارد. ولی فاصله آن تا کشورهای پیشرو و با مقادیر بالای بهرهوری آب گندم (صرفنظر از اهمیت و وسعت کشت گندم در آنها) (نظیر اکثر کشورهای اروپای غربی، آفریقای جنوبی، و مصر در خاورمیانه) ( که تقریبا 1/4 کیلوگرم بر مترمکعب است)، فاصله نسبتا زیاد (50% کمتر) است. نتیجهگیری این است که دامنه تغییرات بهره وری آب گندم در استانها و مناطق مختلف کشور زیاد است، همچنین امکان زیادی برای افزایش آن در مناطق مستعد حتی تا دو برابر مقدار فعلی وجود دارد، که با برنامه ریزیها و سرمایه گذاری های لازم درمیان مدت قابل حصول خواهد بود.