شناسنامه علمی شماره
مقاله پژوهشی
مهدی مکاری؛ میثم عابدین پور؛ هادی دهقان
چکیده
در شرایط حاضر، مهمترین چالش بخش کشاورزی، افزایش کارایی مصرف آب است. این پژوهش با هدف بررسی اثر کمآبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، کارایی مصرف آب و اجزای عملکرد گندم رقم پیشگام، بهصورت کرتهای یک بار خرد شده بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کاشمر به اجرا درآمد. آبیاری در ...
بیشتر
در شرایط حاضر، مهمترین چالش بخش کشاورزی، افزایش کارایی مصرف آب است. این پژوهش با هدف بررسی اثر کمآبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، کارایی مصرف آب و اجزای عملکرد گندم رقم پیشگام، بهصورت کرتهای یک بار خرد شده بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98-1397 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کاشمر به اجرا درآمد. آبیاری در چهار سطح شامل: آبیاری بر اساس 100%، 80%، 60% و 40% نیاز آبی گیاه به عنوان عامل اصلی و سه تاریخ کاشت شامل یک مهر، یک آبان و یک آذر به عنوان عامل فرعی، تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش بودند. نتایج نشان داد که کمآبیاری بر عملکرد دانه، کارایی مصرف آب و شاخص برداشت در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود بهطوری که با افزایش تنش رطوبتی عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب کاهش یافت. نتایج همچنین نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب بهترتیب با مقادیر 33/7227 کیلوگرم در هکتار، 77/32% و 51/2 کیلوگرم بر مترمکعب متعلق به تاریخ کاشت یک آبان و تیمار 100% نیاز آبی و کمترین آنها بهترتیب با مقادیر 2000 کیلوگرم در هکتار، 3/15% و 14/1 کیلوگرم بر مترمکعب متعلق به تاریخ کاشت یک آذر و تیمار 40% نیاز آبی بود. اثر متقابل تنش رطوبتی و تاریخ کاشت نیز بر تمام صفات زراعی گندم به جز تعداد دانه در سنبله و کارایی مصرف آب معنیدار بود. بر اساس یافتههای این پژوهش میتوان تیمار آبیاری 100% نیاز آبی و تاریخ کاشت یک آبان را برای کاشت گندم پاییزه رقم پیشگام در منطقه خشک و نیمهخشک کاشمر مناسب دانست.
عطیه بزرگی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر ...
بیشتر
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر است. از این رو، تحقیق حاضر برای نخستین بار اقدام به توسعه مدل تحلیل ریسک خطر خشکسالی در سامانه تأمین آب کشاورزی با کمک شبکه بیزین نموده است. ساختار این مدل، که متشکل از گرهها و ارتباط بین آنها است، بهگونهای طراحی شده که با استفاده از اطلاعات دبی رودخانه، آب رهاسازی شده از سامانه انحراف آب بالادست شبکه، حجم آب زیرزمینی برداشت شده و تقاضای شبکه آبیاری، مقدار ریسک سامانه تأمین را ارزیابی کند. بهمنظور بررسی توانایی مدل توسعه داده شده، تحلیل ریسک سامانه تأمین آب کشاورزی شبکه آبیاری مدرن رودشت اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.مقادیر ریسک سامانه تأمین آب شبکه رودشت در بازه صفر تا 11/58 % و بهطور متوسط برابر 82/39%(برای 78 رویداد مختلف)برآورد شد. نتایج نشان داد که این مدل در دو بخش آموزش و آزمایش به ترتیب با مقدار جذر میانگین مربعات خطا 09/0 و 1/0، ضریب تبیین 85/0 و 75/0 و شاخص کل عملکرد 74/0 و 82/0 دارای دقت و عملکرد مناسبی در برآورد ریسک است. نتایج این تحقیق و مدل ارایه شده به بهرهبرداران و تصمیمگیرندگان کمک میکند تا برنامهریزی بهتری برای تخصیص آب آبیاری بر اساس ریسکهای پیشبینی شده در شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی ارائه نمایند.
درسا نامداریان؛ عبدالعلی ناصری؛ سعید برومند نسب؛ مسعود پرویزی آلمانی
چکیده
در این مطالعه اثر مدیریت آبیاری قطرهای زیرسطحی روی شاخص سطح برگ، توزیع ریشه، کیفیت و عملکرد محصول نیشکر، برای بازرویی اول مورد بررسی قرار گرفت. بههمین منظور در مزرعهای با مدیریت آبیاری قطرهای زیرسطحی سه ایستگاه اندازهگیری پارامترهای رشد انتخاب شد. مقدار کل آب مصرفی برای این مزرعه در سال زراعی 97- 1396، 1/1953 میلیمتر اندازهگیری ...
بیشتر
در این مطالعه اثر مدیریت آبیاری قطرهای زیرسطحی روی شاخص سطح برگ، توزیع ریشه، کیفیت و عملکرد محصول نیشکر، برای بازرویی اول مورد بررسی قرار گرفت. بههمین منظور در مزرعهای با مدیریت آبیاری قطرهای زیرسطحی سه ایستگاه اندازهگیری پارامترهای رشد انتخاب شد. مقدار کل آب مصرفی برای این مزرعه در سال زراعی 97- 1396، 1/1953 میلیمتر اندازهگیری شد. در این سال زراعی، 117 میلیمتر بارندگی نیز اتفاق افتاد. تعداد ساقهها، تعداد برگهای سبز، طول و عرض برگ در طول یک متر از ردیف کاشت، در شش نوبت بهترتیب 91، 99، 105، 112، 119 و 128 روز پس از برداشت شمارش و اندازهگیری شد. تعداد، طول و عرض برگها بهصورت میانگین و بهترتیب 2/7، 101 و 9/2 سانتیمتر بود. مقدار شاخص سطح برگ، تحت تاثیر تعداد ساقهها قرار داشت. وزن 20 ساقه 8/15 کیلوگرم، بریکس %2/22، پل %8/19، خلوص شربت %1/89، نسبت کیفیت شربت 7/6، عملکرد شکر زرد 3/21 و عملکرد شکر سفید 9/14 تن در هکتار اندازهگیری شد. همچنین ویژگیهای مختلف ریشه اندازهگیری شد. وزن، طول، سطح، حجم و قطر ریشه بهترتیب 5/79 گرم، 55/707 سانتیمتر، 3/793 سانتیمتر مربع، 8/70 میلیلیتر و 05/1 میلیمتر تعیین شد. نسبت شاخه به ریشه نیز 73/5 گرم بر گرم بود. علاوهبر آن %20 افزایش قطر ریشه در لایههای عمیقتر خاک نسبت به لایههای سطحی خاک مشاهده شد.
مینا طاهری؛ وحید رضاوردی نژاد؛ جواد بهمنش؛ فریبرز عباسی؛ جواد باغانی
چکیده
محدودیت منابع آب از یک سو و لزوم حفظ تولید در اراضی فاریاب از سوی دیگر، امروزه باعث جذب نگرش به بهرهوری آب شده است. در این راستا، تحلیل، برآورد و تهیه نقشه بهرهوری آب به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شناسایی پتانسیل زراعی اراضی کشاورزی، ضروری است. هدف از انجام این پژوهش، انتخاب روش مناسب میانیابی برای برآورد بهرهوری آب و ...
بیشتر
محدودیت منابع آب از یک سو و لزوم حفظ تولید در اراضی فاریاب از سوی دیگر، امروزه باعث جذب نگرش به بهرهوری آب شده است. در این راستا، تحلیل، برآورد و تهیه نقشه بهرهوری آب به عنوان یکی از عوامل مؤثر در شناسایی پتانسیل زراعی اراضی کشاورزی، ضروری است. هدف از انجام این پژوهش، انتخاب روش مناسب میانیابی برای برآورد بهرهوری آب و بررسی تغییرات مکانی آن در قطبهای تولید گندم است. در این پژوهش، از دادههای میدانی 241 مزرعه در قطبهای تولید گندم ایران در سال زراعی 96-1395 استفاده شد که دامنه دادههای بهرهوری آب (آب آبیاری+ بارش مؤثر) بین 30/0 تا 58/2 کیلوگرم بر مترمکعب با میانگین 79/0 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شد. روشهای میانیابی استفاده شده شامل کریجینگ معمولی ، درونیابی عکس فاصله وزندار (IDW) و تابع پایه شعاعی (RBF) بود. برای ارزیابی روشها، از فن ارزیابی متقاطع با معیارهای آماری مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین انحراف خطا (MBE) و خطای نسبی (MARE)، استفاده شد. بررسی روشهای درونیابی نشان داد که در بین روشهای بکار گرفته شده، روش کریجینگ معمولی با مدل نیمتغییرنمای نمایی، شرایطمناسبی را برای تهیه نقشه پهنهبندی بهرهوری آب گندم داشت. برآیند ارزیابی تحلیل مکانی شاخص بهرهوری آب گندم مؤید این مطلب بود که زمینآمار توانسته بود با دقت قابل قبولی (005/0 = MBE) در تهیه نقشه پهنهبندی شاخص بهرهوری آب گندم مورد استفاده قرار گیرد. بر پایه نتایج تجزیه خوشه ای (کلاستر) عوامل تأثیرگذار (شوری آب آبیاری، شوری خاک و نوع رقم) در شاخص بهرهوری آب گندم، مناطق مستعد کشت گندم به 13 گروه مستقل در سطح پنج درصد در محدوده مطالعاتی تفکیک شد به نحوی که بیشترین و کمترین میانگین بهرهوری آب گندم به ترتیب در گروه 5 (کیلوگرم بر مترمکعب 84/0 = میانگین) و گروه 10 (کیلوگرم بر مترمکعب 41/0 = میانگین) مشاهده شد.
فاطمه مسکینی ویشکایی؛ علیرضا جعفرنژادی؛ ناصر دوات گر
چکیده
کمبود آب آبیاری یکی از عمدهترین عوامل محدودکننده در تولید محصولات کشاورزی است. این پژوهش با هدف بررسی اثر شدتهای مختلف تنش کمآبی بر شاخصهای عملکرد گندم رقم چمران 2 در یک خاک با بافت متوسط در استان خوزستان انجام شد. در این پژوهش 10 تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل و آبیاری با اعمال تنش کمآبی در سه سطح تنش (کم، متوسط و شدید) در ...
بیشتر
کمبود آب آبیاری یکی از عمدهترین عوامل محدودکننده در تولید محصولات کشاورزی است. این پژوهش با هدف بررسی اثر شدتهای مختلف تنش کمآبی بر شاخصهای عملکرد گندم رقم چمران 2 در یک خاک با بافت متوسط در استان خوزستان انجام شد. در این پژوهش 10 تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل و آبیاری با اعمال تنش کمآبی در سه سطح تنش (کم، متوسط و شدید) در دوحالت در تمام فصل رشد و یا در مرحلهای از رشد گیاه اعمال شدند. این پژوهش بهصورت کشت گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. شوری خاک مورد مطالعه dS m-195/2 و بافت خاک لوم رسی سیلتی بود. میانگین مقدار کل آب مصرفی در تیمارهای مختلف تحت تنش کمآبی از 17% (تنش کمآبی با شدت متوسط در مرحله سوم رشد گندم) تا 43% (تنش کمآبی با شدت زیاد در تمام فصل رشد) کمتر از آبیاری کامل بود. عملکرد دانه گندم با اعمال شدتهای مختلف تنش موجب 13 % (تنش کمآبی با شدت کم در تمام فصل رشد) تا 76 % (تنش کمآبی با شدت زیاد در تمام فصل رشد) کاهش شد. نتایج این پژوهش نشان داد که تنش کمآبی در مراحل ساقهدهی و پر شدن دانه گندم بیش از تنش کمآبی در مرحله گلدهی و خمیری شدن موجب کاهش عملکرد دانه گردید. کمترین میانگین وزن هزار دانه (g 28) در تیمار تنش کمآبی اعمال شده در مرحله پایانی رشد گندم مشاهده شد که مؤید اهمیت اثر آبیاری در مرحله پرشدن دانه بر کیفیت دانه گندم است. کارآیی مصرف آب در تیمار اعمال تنش کمآبی با شدت کم ( g L-1 78/0) نسبت به تیمار آبیاری کامل (g L-1 62/0) بیشتر بود و علت آن احتمالا کاهش تلفات آب آبیاری در اثر زهکشی و تبخیر در آن تیمار بود.
عباس خاشعی سیوکی؛ علی شهیدی؛ مهدی دستورانی؛ حمیدرضا فلاحی؛ فاطمه شیرزادی
چکیده
به منظور بررسی تأثیرمواد اصلاح کننده خاک، زئولیت و پلیمر سوپرجاذب، بر عملکرد کمی و کیفی گیاه کنجد در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهر بیرجند انجام گرفت. تیمارها شامل آبیاری در دو سطح 50% و 100% نیاز آبی و بهسازها در شش سطح Z0، ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیرمواد اصلاح کننده خاک، زئولیت و پلیمر سوپرجاذب، بر عملکرد کمی و کیفی گیاه کنجد در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهر بیرجند انجام گرفت. تیمارها شامل آبیاری در دو سطح 50% و 100% نیاز آبی و بهسازها در شش سطح Z0، Z1، Z2، Z3، Z4و Z5(شاهد=Z0، پلیمرسوپرجاذب (125 کیلوگرم در هکتار) =Z1، 2/11 تن بر هکتار زئولیتZ2=و2/6 تن بر هکتار زئولیتZ3=، زئولیت 2/11 تن بر هکتار زئولیت + 125 کیلوگرم در هکتار پلیمرسوپرجاذب =Z4، 2/6 تن بر هکتار زئولیت + 125 کیلوگرم در هکتار پلیمرسوپرجاذب =Z5) [H1] بود. در این پژوهش، وزن هزار دانه، درصد روغن خام دانه، پروتئین خام دانه، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که وزن هزار دانه، درصد روغن، پروتئین دانه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه کنجد در سطح احتمال 1% تحت تاثیر سطوح مختلف آبیاری و ماده بهساز قرار گرفته بود. همچنین سطوح مختلف مواد بهساز بر شاخص برداشت و کارایی مصرف آب در سطح احتمال 1% تأثیر گذاشت. نیز، درصد روغن، عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت تأثیر اثر متقابل دوگانه سطوح آبیاری و ماده بهساز در سطح احتمال 1% قرار گرفت. بیشترین وزن هزار دانه، درصد روغن خام دانه، پروتئین خام دانه، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب در تیمارZ4مشاهده شد. بر اساس نتایج، با تغییر سطح آبیاری از 100% به 50% عملکرد گیاه با کاهش معنیداری همراه بود. بیشترین مقدار وزن هزار دانه کنجد در اثر سطوح مختلف بهساز معادل 12/4 گرم در تیمار Z4 و کمترین مقدار معادل 89/2 گرم در تیمار Z0مشاهده شد. همچنین، بیشترین مقدار روغن خام دانه در تأثیر آبیاری و سطوح مختلف بهساز برابر 6/56% و کمترین مقدار برابر 3/40% بود. بیشترین و کمترین مقدار پروتئین خام دانه در تأثیر سطوح مختلف بهساز بهترتیب معادل 2/15% و 1/13% بود.. نتایج نشان داد که اعمال تنش خشکی بر رشد گیاه اثر منفی دارد اما استفاده از زئولیت و پلیمر سوپرجاذب تا حدی این اثر را جبران میکند.
رستم یزدانی بیوکی؛ محمدحسن رحیمیان؛ غلامحسن رنجبر؛ محمدهادی راد؛ حسین بیرامی؛ حیدر مفتاحی زاده
چکیده
شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی و محدودکننده تولیدات کشاورزی است. به منظور بررسی تنش شوری بر آب مصرفی، عملکرد و کارایی مصرف آب گل محمدی (Rosa damascene Mill)، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار سطح شوری 8/2، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر در گلخانه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات شوری در سال زراعی 98-1397 انجام شد. در این بررسی، حجم آب آبیاری، ...
بیشتر
شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی و محدودکننده تولیدات کشاورزی است. به منظور بررسی تنش شوری بر آب مصرفی، عملکرد و کارایی مصرف آب گل محمدی (Rosa damascene Mill)، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار سطح شوری 8/2، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر در گلخانه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات شوری در سال زراعی 98-1397 انجام شد. در این بررسی، حجم آب آبیاری، حجم آب زهکشی، تبخیر و تعرق، عملکرد گل، عملکرد اسانس و کارائی مصرف آب (بر اساس عملکرد گل) تعیین شدند. نتایج نشان داد که میانگین حجم آب آبیاری، تبخیر و تعرق و حجم آب زهکشی شده گلدانها در هر نوبت آبیاری به ترتیب برابر با 3/14 ، 4/8 و 9/5 لیتر در بوته برای تمامی تیمارها بوده است. همچنین، مجموع حجم آب مصرفی، تبخیر و تعرق و حجم آب زهکشی شده در طول دوره آزمایش (اول مهرماه تا پایان شهریورماه) به ترتیب برابر با 616، 363 و 253 لیتر بهازای هر بوته بوده است. مجموع حجم آب آبیاری در تیمارهای 8/2، 5، 8 و 11 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر با 619، 625، 610 و 610 لیتر بهازای هر بوته بود. عملکرد گل در تیمارهای شوری آب آبیاری 8/2، 5 و 8 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر با 3/60، 8/55 و 1/57 گرم در بوته بود و اختلاف معنیداری با یکدیگر نداشتند، بهطوریکه گیاهان تیمار شوری پنج و هشت دسی زیمنس بر متر نسبت به تیمار 8/2 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 46/7 و 25/5 درصد کاهش عملکرد داشتند، اما تیمار شوری 11 دسیزیمنس بر متر با کاهش 4/62 درصدی نسبت به تیمار 8/2 دسیزیمنس بر متر، پایینترین مقدار عملکرد گل را (66/22 گرم در بوته) داشت. نتایج نشان داد که بالاترین کارائی مصرف آب عملکرد گل محمدی در تیمارهای 8/2، 5 و 8 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر 09/0، 08/0 و 09/0 کیلوگرم گل بر متر مکعب و کمترین آن در شوری 11 دسیزیمنس بر متر برابر با 03/0 بود. سطوح تنش شوری 8 و 11 دسیزیمنس بر متر سبب تولید بیشترین درصد اسانس (به ترتیب برابر با 25 % و 27%) و شوری 8/2 و 5 دسیزیمنس بر متر سبب تولید کمترین درصد اسانس (به ترتیب برابر با 22%و 21%) شدند.
اعظم رضایی؛ رامتین جولایی؛ علی کرامتزاده
چکیده
مدیریت تقاضای آب یکی از مهمترین موضوعات برای رسیدن به توسعه پایدار بالاخص در کشورهای خشک و نیمهخشک میباشد. این مطالعه با هدف ارزیابی پایداری منابع آب ناشی از سیاستهای مدیریت تقاضا (افزایش قیمت آب به میزان 50% و 100% و سهمیهبندی آب 10% و 20%) در بخش کشاورزی استان گلستان با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی مثبتو شاخصهای ...
بیشتر
مدیریت تقاضای آب یکی از مهمترین موضوعات برای رسیدن به توسعه پایدار بالاخص در کشورهای خشک و نیمهخشک میباشد. این مطالعه با هدف ارزیابی پایداری منابع آب ناشی از سیاستهای مدیریت تقاضا (افزایش قیمت آب به میزان 50% و 100% و سهمیهبندی آب 10% و 20%) در بخش کشاورزی استان گلستان با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی مثبتو شاخصهای پایداری منابع آبی انجام گرفت. دادههای لازم از آب منطقهای و سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان و تکمیل پرسشنامه و مصاحبه رودررو با 280 کشاورز در استان گلستان در سال زراعی 98-1397 جمعآوری گردید. بر اساس نتایج، اعمال سناریوی افزایش 50% و 100% قیمت آب به ترتیب منجر به کاهش72/2% و 44/5% مصرف آب و همچنین 06/5% و 99/9% سودناخالص (بازده برنامهای) خواهد شد. همچنین اعمال سناریوی 10% و 20% سهمیهبندی منابع آبی به ترتیب منجر به کاهش 9/8% و 56/11% مصرف آب و کاهش 54/0% و 75/1% سودناخالص خواهد شد. به علاوه سود ناخالص به ازای واحد حجم آب در بخش زراعی با اعمال سناریوی افزایش 50% و 100%قیمت آب به ترتیب 41/2%و 81/4% کاهش و با اعمال سناریوی 10%و 20% سهمیهبندی منابع آبی به ترتیب 17/9%و 09/11% افزایش مییابد. همچنین، کارایی اشتغال مصرف آب، با اعمال سناریوهای افزایش 50%و 100% قیمت آب به ترتیب به میزان 78/0% و 6/1% افزایش و بر اساس سناریوهای 10% و 20% کاهش منابع آبی به ترتیب 6/2%و 8/5% افزایش خواهد یافت. بنابراین، توصیه می شود از سیاستهای سهمیهبندی آب مانند توزیع نوبتی آب بین کشاورزان یا تحویل حجمی آب بر اساس نیاز آبی و راندمان آبیاری، با توجه به الگوی کشت در منطقه استفاده کنند و برای جبران کاهش سود کشاورزان، از پرداختهای مستقیم به کشاورزان حمایت شود. همچنین پیشنهاد میگردد از روشهایی در آبیاری استفاده کنند که بهرهوری آب را افزایش می دهد.
زهرا تارمحمدی قورچی؛ غلامحسین عبداله زاده؛ محمد شریف شریفزاده؛ عبدالوهاب قزل
چکیده
امروزه مدیریت مشارکتی آب به عنوان یکی از عناصر اصلی مدیریت پایدار منابع آب به طور گستردهای مورد توجه قرار گرفته است. امکانپذیری حکمروایی خوب در فرآیند مشارکت ذینفعان در بهرهبرداری از منابع آب میتواند منافع کلیه بهرهبرداران را به شیوهای عادلانه تأمین کند. هدف از این تحقیق بررسی امکانپذیری حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت ...
بیشتر
امروزه مدیریت مشارکتی آب به عنوان یکی از عناصر اصلی مدیریت پایدار منابع آب به طور گستردهای مورد توجه قرار گرفته است. امکانپذیری حکمروایی خوب در فرآیند مشارکت ذینفعان در بهرهبرداری از منابع آب میتواند منافع کلیه بهرهبرداران را به شیوهای عادلانه تأمین کند. هدف از این تحقیق بررسی امکانپذیری حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب است که به صورت موردی در تعاونی تولید پیوند شهرستان آققلا انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی بود و از ابزار پرسشنامه برای جمعآوری دادههای مورد نیاز استفاده شد. جامعه آماری شامل 400 نفر از کشاورزان عضو تعاونی تولید پیوند شهرستان آققلا است که خدمات مرتبط با مدیریت مشارکتی آب را دریافت کردهاند. دادهها از 196 نفر از کشاورزان از هفت روستای هدف گردآوری شد. روایی پرسشنامه تحقیق بر مبنای دیدگاه متخصصان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ در دو قسمت میزان اهمیت و قابلیت تحقق متغیرهای حکمروایی خوب تأیید شد. نتایج بررسی وضعیت تحقق مؤلفههای حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب نشان داد که، بیشتر پاسخگویان اعتقاد داشتند که مؤلفههای حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب در منطقه مورد مطالعه در سطح قابل قبولی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین نتایج آزمون t تک نمونهای هم نشان داد که فرآیند مدیریت مشارکتی آب در منطقه مورد مطالعه از نظر توجه به هر پنج مؤلفه حکمروایی خوب یعنی مشارکتمردمی و توافقجمعی، مسئولیتپذیری و قانونمحوری، پاسخگویی و شفافیت، انصاف و کارایی و اثر بخشی موفق بوده است. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که گروهی که دارای شغل اصلی کشاورزی هستند (در مقایسه با آنهایی که شغل اصلی آنها کشاورزی نیست) و افرادی که نحوه دریافت آب آنها به صورت گروهی است (در مقایسه با افرادی که به صورت فردی آب دریافت میکنند)، امکانپذیری مؤلفههای حکمروایی خوب را در سطحی بالاتر ارزیابی کردهاند.
مقاله پژوهشی
محمد حسن لی؛ پیمان افراسیاب؛ محمود صبوحی صابونی؛ حامد ابراهیمیان
چکیده
ارزش اقتصادی آب بهعنوان یکی از عوامل مهم تخصیص این عامل بین مصارف گوناگون و همچنین، تحریک کاربران برای اجرای اقدامات موردنیاز به منظور افزایش سرمایهگذاریهای مرتبط با ارتقاء بهرهوری آب است. روشهای متعددی برای ارزشگذاری اقتصادی آب وجود دارد که با توجه به نقش تولیدی آب زیرزمینی در آبیاری محصولات کشاورزی، در این تحقیق از ...
بیشتر
ارزش اقتصادی آب بهعنوان یکی از عوامل مهم تخصیص این عامل بین مصارف گوناگون و همچنین، تحریک کاربران برای اجرای اقدامات موردنیاز به منظور افزایش سرمایهگذاریهای مرتبط با ارتقاء بهرهوری آب است. روشهای متعددی برای ارزشگذاری اقتصادی آب وجود دارد که با توجه به نقش تولیدی آب زیرزمینی در آبیاری محصولات کشاورزی، در این تحقیق از روش ارزشگذاری باقیمانده برای ارزشگذاری اقتصادی آب در چاههای کشاورزی شهرستان ورامین با طیف گستردهای از شوری آب استفاده شد. میانگین ارزش اقتصادی آب در صیفیجات، گندم، جو و یونجه به ترتیب برابر با 1/2513، 5/5334، 0/1933 و 6/5647 ریال بر مترمکعب بود.قیمت مبادلهای فروش آب در میان کشاورزان منطقه مورد مطالعه 8/5231 ریال در متر مکعب محاسبه شد که نزدیک به ارزش باقیمانده آب در محصولات گندم و یونجه بود. ضریب تبیین رابطه ارزش اقتصادی و شوری آب آبیاری برای محصولات فوق به ترتیب برابر 806/0، 878/0، 865/0 و 702/0 به دست آمد که نشاندهنده توضیح بخش قابلتوجه تغییرات ارزش اقتصادی آب نسبت به شوری آب بود. با توجه به رابطه به دست آمده میان شوری و ارزش آب آبیاری در منطقه مورد مطالعه برای محصولات صیفی، گندم، جو و یونجه به ترتیب در شوریهای3/61، 7/30، 5/20 و 8/24 دسیزیمنس بر متر، ارزش باقیمانده آب به مقدار صفر میرسد. در نتیجه سیاست نرخگذاری آب در منطقه باید بهگونهای باشد که در شوریهای بیشتر از مقادیر ذکر شده برای محصولات، متناسب با آن شوری، قیمت فروش آب کمتر از مقادیر فعلی باشد تا زیانی برای کشاورزان حاصل نشود و یا انتخاب محصول بر اساس مقاومت بیشتر به شوری و ارزش اقتصادی آن در نظر گرفته شود.