بررسی امکان‌پذیری حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب در شهرستان آق‌قلا

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده مدیریت کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده مدیریت کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

3 کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان، گرگان، ایران.

چکیده

امروزه مدیریت مشارکتی آب به عنوان یکی از عناصر اصلی مدیریت پایدار منابع آب به طور گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. امکان­پذیری حکمروایی خوب در فرآیند مشارکت ذینفعان در بهره­برداری از منابع آب می­تواند منافع کلیه بهره‌برداران را به شیوه‌ای عادلانه تأمین کند. هدف از این تحقیق بررسی امکان‌پذیری حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب است که به صورت موردی در تعاونی تولید پیوند شهرستان آق‌قلا انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی بود و از ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز استفاده شد.  جامعه آماری شامل 400 نفر از کشاورزان عضو تعاونی تولید پیوند شهرستان آق‌قلا است که خدمات مرتبط با مدیریت مشارکتی آب را دریافت کرده­اند. داده­ها از 196 نفر از کشاورزان از هفت روستای هدف گردآوری شد. روایی پرسشنامه تحقیق بر مبنای دیدگاه متخصصان و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ در دو قسمت میزان اهمیت و قابلیت تحقق متغیرهای حکمروایی خوب تأیید شد. نتایج بررسی وضعیت تحقق مؤلفه­های حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب نشان داد که، بیشتر پاسخگویان اعتقاد داشتند که مؤلفه­های حکمروایی خوب در فرآیند مدیریت مشارکتی آب در منطقه مورد مطالعه در سطح قابل قبولی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین نتایج آزمون t تک نمونه‌ای هم نشان داد که فرآیند مدیریت مشارکتی آب در منطقه مورد مطالعه از نظر توجه به هر پنج مؤلفه حکمروایی خوب یعنی مشارکت‌مردمی و توافق‌جمعی، مسئولیت‌پذیری و قانون‌محوری، پاسخگویی و شفافیت، انصاف و کارایی و اثر بخشی موفق بوده است. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که گروهی که دارای شغل اصلی کشاورزی هستند (در مقایسه با آنهایی که شغل اصلی آنها کشاورزی نیست) و افرادی که نحوه دریافت آب آنها به صورت گروهی است (در مقایسه با افرادی که به صورت فردی آب دریافت می­کنند)، امکان‌پذیری مؤلفه‌های حکمروایی خوب را در سطحی بالاتر ارزیابی کرده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility Investigation of Good Governance in the Participatory Water Management in Aqqal County

نویسندگان [English]

  • Zahra Tarmohammadi Ghorchi 1
  • Gholamhossin Abdollahzadeh 2
  • Mohammad Sharif Sharifzadeh 2
  • vahab ghezel 3
1 Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
3 MSc., Agricultural Jihad Organization of Golestan Province, Gorgan, Iran.
چکیده [English]

Nowadays, participatory water management receives much attention as one of the key elements of sustainable water resources management. The feasibility of good governance in the process of participation of stakeholders in water exploitation can meet the interests of all users in a fair way. The purpose of this research was to investigate the feasibility of good governance in the process of participatory water management. The study was conducted in Payvand Production Cooperative (PPC), Aqqala County. Research method was survey and questionnaire tool was used for collecting the required data. Target population included 400 farmers who were members of PPC and received services related to participatory water management. The data was collected from 196 farmers from 7 targeted villages. Reliability of research questionnaire was approved based on opinion of experts, and its validity was confirmed by Cronbach`s Alpha coefficient in two parts: importance and feasibility of good governance components. Results of evaluating the feasibly of good governance components showed that the majority of respondents believed that the components of good governance in the process of participatory water management in the study area had been considered at an acceptable level. Also, the results of one sample t-test showed that the process of participatory water management in the study area was successful in terms of attention to all five components of good governance, namely, public participation and collective agreement, responsibility and law enforcement, accountability and transparency, fairness and efficiency and effectiveness. Results of independent sample t-test indicated that respondents whose main job was farming (compared to those whose main job was not agriculture) and respondents who received water share in a group manner (compared to those who received water individually) evaluated the feasibility of good governance components at high level.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Good governance components
  • Golestan province
  • Payvand Production Cooperative

مراجع

  1. آدینه‌وند، ع. ا.، حاجی‌زاده، م. و قدمی م. 1392. بررسی عملکرد شهرداری در چهارچوب حکمرانی خوب شهری (نمونه مورد مطالعه: شهر بابلسر). مجله مدیریت شهری، 31: 41-64
  2. ازکیا، م. و رستمعلی­زاده، و. 1393. جنبه­های اجتماعی نظام آبیاری در ایران. انسان‌شناسی، 12(21): 11-43
  3. تاتار، م.، پاپ زن، ع.، و احمدوند، م. 1394. حکمروایی خوب کلید بحران مدیریت آب کشاورزی: الگوی مفهومی برمبنای مدیریت تضاد. اولین کنگره سالیانه جهان و بحران انرژی(705-699). مؤسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز، اردیبهشت 1394
  4. تارمحمدی قورچی، ز.، عبدالله­زاده، غ. ح.، شریف­زاده، م. ش.، و قزل، ع. 1397. بررسی رابطه حکمروایی خوب در مدیریت مشارکتی آب. هفتمین کنگره ملی علمی ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و محیط زیست پایدار. (1-10). دانشگاه بو علی سینا، همدان، شهریور 1397
  5. حسین‌پور، ز.، منهاج، م. ح. و کاوسی کلاشمی، م. 1394. ارزیابی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب‌بران در مدیریت منابع آب کشاورزی شهرستان اسفراین. پایان نامه کارشناسی‌ارشد. 73 ص
  6. حیدریان، ا.1382. انتقال مدیریت (روش‌ها، موانع و راهکارها). سومین کارگاه فنی مشارکت آب‌بران در مدیریت شبکه‌های آبیاری. تهران: کرج. ص 81-25.
  7. رکن­الدین افتخاری، ع.، عظیمی آملی، ج.، پورطاهری، م.، و احمدی­پور، ز. 1391. ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران. فصلنامه ژئوپلیتیک، 8 (20): 28-1
  8. جایکا. 1392. مجموعه آموزشی الگوی مدیریت مشارکتی آب پروژه استقرار سامانه مدیریت مشارکتی آب در استان گلستان. جایکا و سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان، گرگان.
  9. سجادی، ژ.، یارمرادی، ک.، کانونی، ر. و حیدری، م. 1394. نقش حکمروایی شایسته در ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری از دیدگاه ساکنان، مطالعه موردی: محله باغ فردوس منطقه یک شهر تهران. پژوهش‌های بوم شناسی شهری 8 (1): 95-108.
  10. شریف‌زاده، م. ش.، عبدالله زاده، غ.ح.، صالحی تالشی، ف. و خواجه شاهکوشی، ع.ر. 1394. حکمروایی شایسته مبتنی بر سرمایه اجتماعی در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار. مجله آمایش جغرافیا فضا. 7 (23): 105-122.
  11. شعبانعلی فمی، ح.، ایروانی، ه. و مختاری، ا. 1385. چالش‌ها و ضرورت‌ها استفاده از روش‌ها و مکانیزم‌های مشارکتی آب کشاورزی. مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس منطقه‌ای آسیایی و دهمین سمینار بین المللی مدیریت آبیاری مشارکتی. تهران
  12. عبدالله­زاده، غلامحسین.، جهانگیر، لیلا.، محبوبی، محمد رضا.، قزل، عبدالوهاب. 1397. تأثیر الگوی مدیریت مشارکتی در بهره‌برداری بهینه آب در شهرستان آق‌قلا. پژوهش آب در کشاورزی، 32 (1): 146-131.
  13. عربشاهی، ز. 1383. قانون برنامه چهـارم زیـر ذره‌بـین حکمروایـی خـوب شـهری. ماهنامـه پژوهشـی- آموزشـی، اطلاع‌رسانی شهرداری‌ها، 6 (69): 12-6.
  14. عمرانیان خراسانی، ح. 1394. حکمرانی خوب و مدیریت آب. نشریه آب و توسعه پایدار، 1(3): 94-95
  15. غنیان، م.، و جابری، س. 1395. شاخص­ها و نشانگر­های حکمرانی خوب در مدیریت منابع آب کشاورزی. ماهنامه دانش غذا و کشاورزی، 14 (149): 24-20
  16. محمدی، ج.، و کمالی باغراهی، ا. 1395. تحلیل شاخص­های حکمروایی خوبشهری درراستای استراتژی توسعه شهری مورد شناسی: محدوده بافت فرسوده شهر کرمان. جغرافیا و آمایش شهری و منطقه­ای، 21: 153-170.
    1. Biswas, A. K. & Tortajada, C. 2005. Appraising Sustainable Development: Water Management and Environmental Challenges (Delhi: Oxford University Press)
    2. Biswas, A. K., Tortajada, C. 2010. Future water governance: problems and perspectives. International Journal of Water Resources Development, 26(2): 129-139.‏
    3. Biswas, A. K., Varis, O. & Tortajada, C. 2005. Integrated Water Resources Management in South andSouth-East Asia. Delhi: Oxford University Press.
    4. Bosa, M. 2015. Water Institutions and Management in Cape Verde. Water, 7(6): 2641-2655.‏
    5. Chandran, K. M., & Chackacherry, G. 2006. Factors influencing farmer participation in irrigation management. Journal of tropical agriculture, 42: 77-79.‏
    6. Ncube, C. 2005. Good governance-participatory development and poverty reduction: an appraisal of the NGO Bill in Zimbabwe. Unpublished masters' dissertation, International Development Department, University of Birmingham.‏
    7. Overseas Development Institute. 2009. World Governance Assessment. Available atwww.odi.org.uk/projects/00–07-world-governance-assessment.
    8. Rogers, P. & Hall, A. W. 2003. Effective Water Governance, TEC Background Paper, Stockholm, Global WaterPartnership
    9. Tortajada, C. 2010. Water governance: Some critical issues. International Journal of Water Resources Development, 26(2): 297-307.‏
    10. UNDP. 2004. Water Governance for Poverty Reduction: Key Issues and the UNDP Response to Millennium Development Goals. New York, NY: UNDP.
    11. World Bank. 2000. Reforming Public Institutions and Strengthening Governance: A World Bank Strategy. Public Sector Group PREM Project Network, Washington D.C.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 34، شماره 2
جلد 34 شماره 2 سال 1399
تیر 1399
صفحه 287-300

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار