نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

برای ارزیابی عملکرد سامانه­های آبیاری بارانی ثابت با آبپاش متحرک، تعداد 10 سامانه تحت مدیریت زارعین با کشت­های گندم (یک مزرعه)، سیب­زمینی (شش مزرعه) و یونجه (سه مزرعه) انتخاب شدند. میانگین شاخص­های ضریب یکنواختی کریستیانسن، یکنواختی توزیع، راندمان پتانسیلکاربرد آب و راندمانواقعیآب، برای تمامی مزارع به­ترتیب 26/75%، 76/56%، 4/45% و 65/34 درصدبه­دستآمدند. دامنه تغییرات راندمان پتانسیل کاربرد آب بین 47/23-19/74 درصد، راندامان واقعی آب بین 52/28%-21/48، %یکنواختی توزیع بین 1/38% - 79/72% و ضریب یکنواختی کریستیانسن بین 49/65 - 13/85 درصد بودند. میانگین تلفات تبخیر و بادبردگی در سامانه­های آبیاری 9/28 درصد، میانگین تلفات عمقی آب آبیاری 31 درصد و میانگین درصد کفایت آبیاری 5/90 درصد محاسبه شدند.مقدار دو شاخص ضریب یکنواختی پخشکریستیانسن و یکنواختی توزیع در 90 درصد از سامانه­ها، کمتر از مقادیر توصیه شده بودند. در 30 درصد از سامانه­ها به­علت آبیاری کمتر از نیاز آبی واقعی گیاه، راندمان واقعی با راندمان پتانسیل کاربرد برابر بود. طراحی نامناسب سامانه­ها، استفاده هم­زمان بیش از یک آبپاش، ضعف مدیریت بهره­برداران و استفاده از لوازم فرسوده و غیراستاندارد، از مهم­ترین دلایل پایین بودن یکنواختی توزیع آب و راندمان پتانسیل کاربرد آب است. نتایج بررسی­ها نشان داد که در اکثر طرح­های مورد مطالعه، راندمان عملکرد سامانه­ها کمتر از حد انتظار است. نتایج این پژوهش نشان داد طراحی و اجرای صحیح سامانه­های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت زمانی مفید است که بهره­برداری از این سامانه­ها نیز مناسب و کارآمد باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Solidset Sprinkler Irrigation Systems in Asadabad Plain of Hamedan Province

نویسندگان [English]

  • Hamid Zare Abyaneh 1
  • sajad zivari 2

1 Water Science and Engineering Department, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran

2 Ms.C. Graduated Student in Irrigation and Drainage, Bu-Ali Sina University, Hamedan.

چکیده [English]

The objective of this study was to evaluate the design and the management of the solidest sprinkler irrigation systems in Asadabad plain of Hamedan province. For this purpose, 10 solid-set sprinkler irrigation systems of Asadabad plain were selected and some performance indicators such as Christiansen’s coefficient of uniformity (CU), distribution uniformity (DU), potential application efficiency of low-quarter (PELQ), actual application efficiency of low-quarter (AELQ), wind drift and evaporation losses (WDEL), deep percolation losses (DP) and adequacy of irrigation (ADirr) were used for evaluation. The mean values of these parameters were obtained as 75.26%, 56.76%, 45.4%, 34.65%, 28.92%, 31%, and 90.46 %, respectively. All of the systems had low PELQ values and also their water distribution uniformity was lower than the values recommended by Merriam and Keller. On the other hand, due to deficit irrigation, in all but seven systems, the AELQ values were equal to PELQ. Unsuitable design and implementation of the systems were recognized as the most important reason of low PELQ. One of these most important factors was unsuitable pressure. Simaltaneous use of many sprinklers was also an important reason for low DU. The results of the study showed that, in many cases, operation of the system was very weak. Generally, the results showed that the proper design and implementation of the solid set sprinkler irrigation systems will be useful when the management of those systems were convenient and efficient.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Application efficiency of low-quarter
  • Actual efficiency
  • Distribution Uniformity
  • Application efficiency
  1. ابراهیمی، ح. 1385. ارزیابی عملکرد روش­های آبیاری تحت­ فشار در استان خراسان. مجله علمی پژوهشی علوم کشاورزی، 12 (3): 577-589.
  2. اشرف، ن.، میرزایی اصلی شیرکوهی، ف. و آ.، محمد بیگی. 1394. ارزیابی هیدرولیکی سیستم­های آبیاری بارانی دورانی و کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک (مطالعه موردی مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران). مجله تحقیقات آب و خاک ایران. 46 (2): 41-31.
  3. برادران هزاوه، ف. 1384. ارزیابی فنی سیستم­های آبیاری تحت­فشار اجرا شده در شهرستان اراک. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  4. بیرانوند، ز. برومندنسب، س.، ایزدپناه، ز. و ملکی. ع.. 1393. بررسی بازده آبیاری سیستم­های آبیاری بارانی در منطقه خرم­آباد. مجله مدیریت آب و آبیاری. 4 (2): 191-202.
  5. مجدسلیمی ک. صلواتیان، س. ب. و امیری، ا. 1394. ارزیابی فنی سامانه­های آبیاری بارانی کلاسیک اجرا شده در باغ­های چای استان گیلان. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 29 (2): 349-336.
  6. رضوانی، س. جعفری، ع. و 1383. بررسی عملکرد سیستم­های آبیاری بارانی اجرا شده در مزارع سیب‌زمینی استان همدان تحت مدیریت زارعین. مجموعه مقالات کارگاه فنی آبیاری بارانی توانمندی­های و چالش­ها، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ٩٧: 21–30.
  7. فاریابی، ا. 1388. بررسی وارزیابی فنی سیستم­های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت اجرا شده در دشت دهگلان. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان، 146 ص.
  8. قاسم­زاده مجاوری، ف. 1377. ارزیابی سیستم­های آبیاری مزرعه. انتشارات آستان قدس رضوی. 329 صفحه.
  9. عیوضی حسن آبادی، م. س برومند نسب، ا سلطانی محمدی، ز ایزد پناه. 1392. تعیین ضرایب اصلاحی روابط ضریب یکنواختی (CU) و یکنواختی توزیع (DU) برای منطقه اهواز، دومین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم.
  10. سی­سه­مرده، م. و بایزیدی، م. 1390. ارزیابی فنی سامانه های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت در مطالعه موردی استان آذربایجان غربی – مهاباد. مجله مهندسی منابع آب. 4 (8): 63-76.
  11. Bavi, A., Kashkuli, H.A., Broomand, S., Naseri, A. and Albaji, M. 2009. Evaporation losses from sprinkler irrigation systems under various operating conditions. Journal of Applied Sciences 9(3): 597-600.
  12. Dechmi, F., Playa´n, E., Cavero, J., Faci. and Martinez, A. 2003a. Wind effect on solid set sprinkler irrigation depth and yield of maize (Zea mays). Irrigation science, 22: 67-77.
  13. Lemeister, C., Pochop, L., Kerr, G., Wulff, Sh.S. and Johnson, Drew. 2007. Evaluating the Catch-Can test for measuring lawn sprinkler application rates. Journal of the American Water Resources Association. Vol. 43, No. 4: 938-946.
  14. Lorenzini G., and De Wrachien D. 2005. Performance assessment of sprinkler irrigation systems: A new indicator for sprsy evaporation losses. Irrigation and Drainage, 54: 295–305.
  15. Merriam, J.L. and J. Keller. 1978. Farm irrigation system evaluation: A guide for management. Dept. of Agric. and Irrig. Eng. Utah State Univ., Logan, Utah.
  16. Pereira L.S., Oweis T, Zairi A, 2002b. Irrigation management under water scarcity. Agric. Water Manag. 57: 175-206.
  17. Playa ́n E. and Mateos L., 2006. Modernization and optimization of irrigation systems to increase water productivity. Agricultural Water Management. 80 (1-3): 100-116.
  18. Tarjuelo, J.M., Ortega, J.F., Montero, J. and De Juan, J.A. Modeling evaporations and drift losses in irrigation with medium size impact sprinklers under semi-arid condition. Agric Water Management, pp 263-284.