مشارکت کشاورزان، ترویجی، نظرخواهی از تولیدکنندگان
رضا سعیدی؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
واکنش گیاهی نسبت به کاربرد جداگانه یا پیوسته تنش‌ها در مراحل مختلف رشد متفاوت می‌باشد. این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد، در فضای لایسیمتری و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. بدین منظور، ...
بیشتر
واکنش گیاهی نسبت به کاربرد جداگانه یا پیوسته تنش‌ها در مراحل مختلف رشد متفاوت می‌باشد. این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد، در فضای لایسیمتری و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. بدین منظور، شوری خاک در چهار سطح (S1)7/1، (S2)3، (S3)5 و (S4)7 دسی‌زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی و فاکتور های فرعی شامل مراحل مختلف رشد به صورت یک مرحله‌ای در مراحل (C1) 6 برگی، (C2) گل‌دهی، (C3) شیری شدن دانه‌ها و دو مرحله‌ای شامل (C1C2) 6 برگی-گل‌دهی، (C1C3) 6 برگی-شیری شدن دانه‌ها و (C2C3) گل‌دهی- شیری شدن دانه‌ها، تعریف و به کار برده شدند. همچنین از ترکیب توابع کاهش جذب آب، مدل‌های اشتقاقی برای شبیه‌سازی ضرایب کاهش عملکرد محصول (α) ارائه و مورد ارزیابی قرار گرفت. از داده‌های تیمارهای یک مرحله‌ای رشد برای واسنجی مدل‌ها و از داده‌های تیمارهای دو مرحله‌ای رشد برای صحت‌سنجی مدل‌ها استفاده شد. بر اساس نتایج، کاربرد بالاترین سطح شوری منجر به کاهش عملکرد ماده خشک تولیدی از 2/157 گرم برای هر بوته (در تیمار S1) تا 9/115، 2/53، 7/77، 1/86، 97 و 5/46 گرم در هر بوته برای تیمارهای C1، C2، C3، C1C2، C1C3 و C2C3 گردید. نتایج نشان داد که حساسیت گیاه به دو حالت اعمال تنش یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای رشد متفاوت بوده و کاربرد شوک‌گونه تنش شوری در مراحل حساس رشد (گل‌دهی: C2 و شیری شدن دانه: C3)، تأثیر منفی بیشتری نسبت به تیمارهای C1C2 و C1C3 را به همراه داشت. دلیل آن، سازگاری فیزیولوژیکی گیاه در مراحل اولیه رشد نسبت به تنش شوری می‌باشد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که مدل‌های جمع‌پذیر ون‌گنوختن (مدل 17) و ضرب‌پذیر دیرکسن و ماس-هافمن (مدل 23) با مقادیر خطای کم‌تر و همبستگی بالاتر به عنوان مدل‌های بهینه برای شبیه‌سازی عملکرد محصول قابل توصیه می‌باشند. همچنین کاربرد آب لب‌شور در مرحله اولیه رشد در تناوب با آب شیرین و کاربرد مجدد آن در مراحل حساس رشد، به عنوان مدیریت مناسب شوری خاک منطقه ریشه (در مقایسه با کاربرد یک مرحله‌ای تنش شوری در مراحل حساس رشد گیاه) پیشنهاد می‌گردد.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
رضا سعیدی
چکیده
در برنامه‌ریزی آبیاری، اجزاءِ تبخیر- تعرق شامل نیاز آبی واقعی گیاه (تعرق) و تلفات آب (تبخیر) نقش دارند. در این پژوهش، برای مدیریت کم‌آبیاری، مقادیر اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت در شرایط تنش آبی شبیه‌سازی شد. تنش آبی از طریق کاهش آب خاک نسبت به حد آب سهل‌الوصول اعمال شد. تیمارها شامل تخلیه مجاز آب خاک در چهار سطح (I0) 40%، (I1) 55%، (I2) 70% و (I3) 85% ...
بیشتر
در برنامه‌ریزی آبیاری، اجزاءِ تبخیر- تعرق شامل نیاز آبی واقعی گیاه (تعرق) و تلفات آب (تبخیر) نقش دارند. در این پژوهش، برای مدیریت کم‌آبیاری، مقادیر اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت در شرایط تنش آبی شبیه‌سازی شد. تنش آبی از طریق کاهش آب خاک نسبت به حد آب سهل‌الوصول اعمال شد. تیمارها شامل تخلیه مجاز آب خاک در چهار سطح (I0) 40%، (I1) 55%، (I2) 70% و (I3) 85% از کل آب قابل استفاده خاک بود. مقادیر تبخیر- تعرق ذرت و اجزاءِ آن (مقدار تبخیر و مقدار تعرق به‌طور جداگانه)، در بستر کشت مینی‌لایسیمتر اندازه‌گیری شد. جمع مقادیر تبخیر- تعرق، جزء تعرق و جزء تبخیر (در کل دوره رشد ذرت) بهترتیب برابر با 443، 319 و 124 میلی‌متر (I0)، 401، 282 و 119 میلی‌متر (I1)، 303، 211 و 92 میلی‌متر (I2) و 201، 127 و 74 میلی‌متر (I3) بود. کمبود آب خاک باعث کاهش مقدار تبخیر- تعرق و اجزاءِ آن نسبت به حالت رایج در منطقه (تیمار I0) شد. کاهش تلفات تبخیر از نکات مطلوب در این شیوه کم‌آبیاری (دور آبیاری بلند) بود. برای شبیه‌سازی مقادیر تعرق و تبخیر، از داده‌های تبخیر- تعرق (در تیمار I0)، ضرایب تنش تبخیر- تعرق (Ks) و حساسیت مرحله رشد گیاه (Kpi) و کاربرد توابع خطی، نمایی، لگاریتمی، درجه دوم و توانی، به‌عنوان مدل‌های رگرسیونی استفاده شد. با استفاده از داده‌های واقعی، ضرایب مجهول در توابع توسط نرم‌افزار SPSS برآورد شد و مدل‌های رگرسیونی ایجاد شد. آماره‌های ارزیابی مدل‌ها نشان دادند که تابع خطی با ضریب تبیین (R2) 0/91 و تابع درجه دوم با ضریب تبیین (R2) 0/874، بهترتیب، مدل‌های بهینه برای برآورد مقدار تعرق و تبخیر در شرایط تنش آبی بوده‌اند. از طریق برآورد جداگانه اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت، می‌توان نیاز آبی واقعی گیاه و تلفات تبخیر را دقیق‌تر برآورد کرد. در این‌صورت معیار مناسبی برای برنامه‌ریزی آبیاری و محاسبه راندمان مصرف آب در دست خواهد بود.
آبهای نامتعارف، آلودگی،آب شور
رضا سعیدی
چکیده
در این پژوهش، اثر تنش شوری بر مقدار اجزاءِ تبخیر-تعرق ذرت (در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد) و در مقیاس مینی‌لایسیمتر بررسی شد. تیمارهای شوری از طریق آب دارای هدایت الکتریکی (S0) 0/5، (S1) 2/1، (S2) 3/5 و (S3) 5/7 دسی زیمنس بر متر اِعمال شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در کل دوره رشد، از تیمار S0 تا S3، مقادیر ...
بیشتر
در این پژوهش، اثر تنش شوری بر مقدار اجزاءِ تبخیر-تعرق ذرت (در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد) و در مقیاس مینی‌لایسیمتر بررسی شد. تیمارهای شوری از طریق آب دارای هدایت الکتریکی (S0) 0/5، (S1) 2/1، (S2) 3/5 و (S3) 5/7 دسی زیمنس بر متر اِعمال شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در کل دوره رشد، از تیمار S0 تا S3، مقادیر تبخیر- تعرق در محدوده (420 -320)، تعرق(285-124) و تبخیر (196-135) میلی‌متر اندازه‌گیری شد. به‌طوری‌که در اثر شوری، سهم تعرق گیاه (T/ETc) 29% کاهش و سهم تبخیر (E/ETc) به همان نسبت افزایش یافت. در مراحل مختلف رشد ذرت نیز واکنش‌های مذکور مشاهده شد. از تیمار S0 تا S3، مقادیر تبخیر-تعرق، تعرق و تبخیر به ترتیب در محدوده 79-72، 19-10 و 61-62 میلی‌متر (در مرحله اولیه)، 202-150، 150-71 و 51-79 میلی‌متر (در مرحله توسعه)، 124-84، 110-39 و 14-45 میلی‌متر (در مرحله میانی) و 15-14، 6-4 و 9-10 میلی‌متر (در مرحله پایانی رشد) اندازه‌گیری شد. بیشترین تا کم‌ترین سهم تعرق گیاه به ترتیب متعلق به مراحل توسعه، میانی، اولیه و پایانی رشد بود و در مورد سهم تبخیر، مربوط به مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد بود. در اثر تنش شوری، مقدار عملکرد زیست‌توده خشک ذرت کاهش یافت و مقدار آن در تیمارهای S0، S1، S2 و S3 به ترتیب برابر با 12942، 12168، 10872 و 8928 کیلوگرم بر هکتار اندازه‌گیری شد. از سوی دیگر، ضرایب تنش تبخیر-تعرق (KS)، تعرق (KS-T) و تبخیر (KS-E) به ترتیب در بازه 1-0/76، 1-0/43 و 1-1/45 محاسبه شد. با استفاده از ضرایب مذکور می‌توان در شرایط تنش شوری، مقادیر واقعی تبخیر-تعرق، تعرق و تبخیر را (نسبت به شرایط استاندارد منطقه) برآورد نمود. نیز، با هر دسی زیمنس بر متر افزایش شوری آب، مقادیر تبخیر-تعرق نسبی و تعرق نسبی به ترتیب 4/7% و 11/1% کاهش و مقدار تبخیر نسبی 9% افزایش داشت. و جزءِ تعرق نسبت به تبخیر-تعرق، با شیب بیشتری کاهش یافت.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
رضا سعیدی
چکیده
تعیین حساسیت درون فصلی تبخیر-تعرق ذرت نسبت به تنش‌های محیطی، اثر مهمی بر مدلسازی دقیق‌تر عملکرد محصول می‌گذارد. در این پژوهش، اثر تنش‌های خشکی و شوری بر تبخیر-تعرق نسبی (در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد) و عملکرد نسبی ذرت در مزرعهای با خاک لومی شنی بررسی شد. تیمارهای شوری از طریق آب دارای هدایت الکتریکی 0/5، 2/1، 3/5 و ...
بیشتر
تعیین حساسیت درون فصلی تبخیر-تعرق ذرت نسبت به تنش‌های محیطی، اثر مهمی بر مدلسازی دقیق‌تر عملکرد محصول می‌گذارد. در این پژوهش، اثر تنش‌های خشکی و شوری بر تبخیر-تعرق نسبی (در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد) و عملکرد نسبی ذرت در مزرعهای با خاک لومی شنی بررسی شد. تیمارهای شوری از طریق آب دارای هدایت الکتریکی 0/5، 2/1، 3/5 و 5/7 دسی زیمنس بر متر اِعمال شد. تیمارهای خشکی نیز شامل چهار سطح آبیاری بر اساس (I0) 100%، (I1) 80%، (I2) 60% و (I3) 40% نیاز آبی گیاه ذرت در نظر گرفته شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. مقدار تبخیر-تعرق نسبی ذرت در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد به ترتیب بین 100- 63/5%، 100- 62/6%، 100- 55/2% و 100- 66/4% برآورد شد. مقدار عملکرد نسبی ذرت نیز در تیمارهای I0S0 تا I3S3 بین 100- 42/6% محاسبه شد. نتایج نشان داد تنش‌های شوری و خشکی باعث کاهش تبخیر-تعرق و عملکرد ذرت شد و همچنین در مراحل حساس رشد، تبخیر-تعرق با شیب بیشتری کاهش یافت. اعمال تنش‌های مذکور در مراحل حساس رشد باعث اختلال در گل‌دهی و میوه دهی ذرت شد. در این پژوهش با استفاده از مدل‌های جمع‌پذیر بلنک، استوارت، سینگ و مدل‌های ضرب‌پذیر جنسن، رائو و مینهاس، عملکرد نسبی ذرت مدلسازی شد. نتایج نشان داد، مدل استوارت با ضرایب حساسیت (در چهار مرحله رشد) برابر با 0/227، 0/416، 0/604، 0/14 و مدل جنسن با ضرایب حساسیت 0/301، 0/41، 0/608، 0/147 به‌عنوان مدل‌های بهینه انتخاب شدند. اما مدل‌های رائو، بلنک، سینگ و مینهاس در اولویت‌های بعدی قرار گرفتند. بنابراین در شرایط تنش‌های شوری و خشکی، عملکرد نسبی ذرت بر اساس مقدار تبخیر-تعرق آن در مراحل رشد مدلسازی شد.
رضا سعیدی؛ هادی رمضانی اعتدالی؛ عباس ستوده نیا؛ عباس کاویانی؛ بیژن نظری
چکیده
در این پژوهش، عملکرد و تبخیر- تعرق ذرت علوفه‌ای با رقم سینگل کراس 704، تحت تنش‌های شوری و محدودیت نیتروژن، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش، به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آب شور با هدایت‌الکتریکی؛ 5/0، 1/2، 5/3 و 7/5 دسی‌زیمنس برمتر، با انحلال نمک صنعتی در آب شیرین تهیه شد. تیمارهای محدودیت نیتروژن ...
بیشتر
در این پژوهش، عملکرد و تبخیر- تعرق ذرت علوفه‌ای با رقم سینگل کراس 704، تحت تنش‌های شوری و محدودیت نیتروژن، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش، به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آب شور با هدایت‌الکتریکی؛ 5/0، 1/2، 5/3 و 7/5 دسی‌زیمنس برمتر، با انحلال نمک صنعتی در آب شیرین تهیه شد. تیمارهای محدودیت نیتروژن در چهار سطح؛ 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز کود نیتروژن، بر اساس آزمون کودی بود. تیمارها، در سه تکرار و در کرت‌هایی به‌مساحت 9 مترمربع به‌اجرا درآمد. در تیمارهای مختلف تبخیر-تعرق ذرت، بین 220 تا 349 میلی‌متر و عملکرد ماده خشک، بین 4/9 تا 2/15 تن بر هکتار اندازه‌گیری شد. شیب تابع عملکرد نسبت به تبخیر-تعرق ذرت، با افزایش شوری در سطوح ، ، و ، بهترتیب؛ 2/0، 207/0، 218/0 و 231/0 و با کاهش نیتروژن در سطوح ، ، و بهترتیب؛ 175/0، 182/0، 194/0 و 221/0 برآورد شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش‌ها، عملکرد ذرت بیشتر از تبخیر-تعرق، کاهش یافت. ضریب عملکرد با رابطه دورنبوس-کسام محاسبه شد. مقادیر با کاهش نیتروژن در سطوح ، ، و بهترتیب؛ 01/1، 048/1، 119/1 و 272/1 و با افزایش شوری در سطوح ، ، و ، بهترتیب؛ 15/1، 19/1، 258/1 و 328/1 برآورد شد. به‌طور متوسط، عدد 27/1 به‌عنوان ضریب محاسبه‌شد. در بیشترین تنش ، کارایی مصرف آب و نیتروژن بهترتیب؛ 38% و 5/34% نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. روابط به‌دست آمده در پژوهش نشان داد که نیاز آبی و عملکرد ذرت تحت تنش‌های مذکور، کم‌تر از پتانسیل منطقه می‌باشد. در این شرایط، جبران کمبود نیتروژن خاک و کاهش مصرف آب، موجب افزایش عملکرد محصول و استفاده بهینه از منابع آبی می‌گردد.