نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رضا سعیدی ¹
• هادی رمضانی اعتدالی ²
• عباس ستوده نیا ³
• عباس کاویانی ⁴
• بیژن نظری ⁵

¹ دانشجوی دکتری در رشته مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

² استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) ، قزوین

³ دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

⁴ استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

⁵ گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) ، قزوین، ایران

چکیده

در این پژوهش، عملکرد و تبخیر- تعرق ذرت علوفه‌ای با رقم سینگل کراس 704، تحت تنش‌های شوری و محدودیت نیتروژن، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش، به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آب شور با هدایت‌الکتریکی؛ 5/0، 1/2، 5/3 و 7/5 دسی‌زیمنس برمتر، با انحلال نمک صنعتی در آب شیرین تهیه شد. تیمارهای محدودیت نیتروژن در چهار سطح؛ 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز کود نیتروژن، بر اساس آزمون کودی بود. تیمارها، در سه تکرار و در کرت‌هایی به‌مساحت 9 مترمربع به‌اجرا درآمد. در تیمارهای مختلف تبخیر-تعرق ذرت، بین 220 تا 349 میلی‌متر و عملکرد ماده خشک، بین 4/9 تا 2/15 تن بر هکتار اندازه‌گیری شد. شیب تابع عملکرد نسبت به تبخیر-تعرق ذرت، با افزایش شوری در سطوح ، ،  و ، به‌ترتیب؛ 2/0، 207/0، 218/0 و 231/0 و با کاهش نیتروژن در سطوح ، ،  و  به‌ترتیب؛ 175/0، 182/0، 194/0 و 221/0 برآورد شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش‌ها، عملکرد ذرت بیشتر از تبخیر-تعرق، کاهش یافت. ضریب عملکرد  با رابطه دورنبوس-کسام محاسبه شد. مقادیر  با کاهش نیتروژن در سطوح ، ،  و  به‌ترتیب؛ 01/1، 048/1، 119/1 و 272/1 و با افزایش شوری در سطوح ، ،  و ، به‌ترتیب؛ 15/1، 19/1، 258/1 و 328/1 برآورد شد. به‌طور متوسط، عدد 27/1 به‌عنوان ضریب  محاسبه‌شد. در بیشترین تنش ، کارایی مصرف آب و نیتروژن به‌ترتیب؛ 38% و 5/34% نسبت به تیمار شاهد  کاهش یافت. ‌روابط به‌دست آمده در پژوهش نشان داد که نیاز آبی و عملکرد ذرت تحت تنش‌های مذکور، کم‌تر از پتانسیل منطقه می‌باشد. در این شرایط، جبران کمبود نیتروژن خاک و کاهش مصرف آب، موجب افزایش عملکرد محصول و استفاده بهینه از منابع آبی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

• رابطه دورنبوس-کسام
• ضریب تابع عملکرد
• کارایی مصرف آب و ازت

عنوان مقاله [English]

Determination of the Relationships between Yield and Evapotranspiration of Maize under Salinity Stress and Nitrogen Deficiency Conditions

نویسندگان [English]

• reza saeidi ¹
• Hadi Ramezani Etedali ²
• Abbas Sotoodehnia ³
• abbas kaviani ⁴
• Bijan Nazari ⁵

¹ Ph.D candidate of irrigation and drainage Engineering, Imam Khomeini International University

² Assistant professor, Dept. of Water Sciences and Engineering, Imam Khomeini International University

³ Associate professor, Dept of Water Engineering, Imam Khomeini International University

⁴ Assistant professor, Dept of Water Engineering, Imam Khomeini International University

⁵ Science and engineering water of engineering department IKIU, Qazvin, Iran

چکیده [English]

In this study, yield and evapotranspiration of maize (cv. SC 704) were investigated under salinity stress and nitrogen deficiency. The experiment was carried out in a randomized complete block design. Electrical conductivities of saline water treatments were 0.5( 15S0"> ), 2.1( 15S1)"> , 3.5( 15S2) "> , and 5.7( 15S3) "> dS. 15m-1"> . Nitrogen deficiency treatments were 100% ( 15F0"> ), 75% ( 15F1"> ), 50% ( 15F2"> ), and 25% ( 15F3"> ) of nitrogen fertilizer requirement based on soil testing. The treatments were carried out in three replications and in plots with area of 9 m². In different treatments, evapotranspiration of maize was between 220 to 349 mm and dry matter yield between 9.4 to 15.2 ton.ha^-1. With increase in the salinity levels in , , , and  treatments, the slopes of yield function were estimated as 0.2, 0.207, 0.218, and 0.231, respectively. Also, with reduction of nitrogen at salinity levels of , ,  and , the slopes were estimated as 0.175, 0.182, 0.194 and 0.221, respectively. The results showed that, with increasing stresses, yield of maize decreased more than evapotranspiration. The coefficient of  was calculated using the Doorenbos-Kassam relationship. With reduction of nitrogen at salinity levels of , ,  and , values of  coefficient were estimated as 1.01, 1.048, 1.119, and 1.272, respectively. Also, with increase in the salinity at nitrogen levels of , ,  and , K_y values were estimated as 1.15, 1.19, 1.258, and 1.328, respectively. On the average, K_y was calculated as 1.27. Under the highest stress 15 S3F3"> , water and nitrogen use efficiency decreased by: 38% and 34.5%, respectively, compared to the control treatment (S₀F₀). The results showed that the water requirement and yield of maize under the mentioned stresses were less than the region’s potential. Under these conditions, by supplying soil nitrogen and reducing water use, water resources will be used optimally and yield will increase.

کلیدواژه‌ها [English]

• Coefficient of yield function
• Doorenbos-Kassam relationship
• Water and nitrogen use efficiency