آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
محمد رضا یزدانی؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ اصغر رحمانی؛ ناصر دوات گر؛ بهاره دلسوز خاکی
چکیده
محاسبه نیاز آبی برنج به‌عنوان مبنایی برای برآورد آب موردنیاز آن در زمان استقرار این گیاه در شالیزار و تصمیم‌گیری در خصوص میزان تخصیص زمانی-مکانی منابع آب بسیار مهم و ضروری است. با این وجود شاخص مدونی در مورد آب ناخالص موردنیاز خاک‌ورزی شالیزار، قبل از استقرار نشا در مزرعه وجود ندارد. در‌این‌راستا، به‌منظور تحلیل تغییرات زمانی ...
بیشتر
محاسبه نیاز آبی برنج به‌عنوان مبنایی برای برآورد آب موردنیاز آن در زمان استقرار این گیاه در شالیزار و تصمیم‌گیری در خصوص میزان تخصیص زمانی-مکانی منابع آب بسیار مهم و ضروری است. با این وجود شاخص مدونی در مورد آب ناخالص موردنیاز خاک‌ورزی شالیزار، قبل از استقرار نشا در مزرعه وجود ندارد. در‌این‌راستا، به‌منظور تحلیل تغییرات زمانی و مکانی مقدار آب موردنیاز خاک‌ورزی در سطح اراضی شبکه سپیدرود، دادههای روزانه رطوبت خاک ماهواره SMAP اخذ و در دوره هفت ساله (2015 تا 2021) استفاده شد و مرحله خاک‌ورزی اراضی شالیزار از 20 فروردین تا 10 خرداد پس‌از دسته‌بندی بر‌اساس سطوح مختلف احتمال وقوع (1، 10، 25، 50، 75، 90 و 99 درصد) مورد بررسی و با استفاده از محاسبات رستری مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین به‌منظور صحت‌سنجی محاسبات، مقادیر پیش‌بینی‌شده با استفاده از آماره‌های ارزیابی میانگین خطای مطلق (MAE)، میانگین اریب خطا (MBE) و ریشه میانگین نرمال شده مربعات خطا (NRMSE)، با مقادیر رطوبت اشباع 321 نمونه خاک با مختصات جغرافیایی معین، که توسط موسسه تحقیقات برنج کشور اندازه‌گیری شده بود، مقایسه شد. نتایج نشان داد که در تمام سناریوهای رطوبتی (از مرطوب‌ترین تا خشک‌ترین)، مناطق کوهپایه‌ای، رطوبت کمتری نسبت به اراضی جلگه‌ای و خصوصا پست دارند و رطوبت خاک در طول دوره رشد روند کاهشی را نشان‌داده‌است. سرعت این کاهش به‌تدریج بیشتر شده و در مناطقی مشاهده شد که در انتهای فصل (دهه اول خرداد) به دو درصد در روز رسید. حجم آب ناخالص موردنیاز گلخرابی از مرطوب‌ترین به خشک‌ترین سال روند افزایشی داشته و در میانه فصل (13 تا 15 اردیبهشت) به‌ترتیب از 1693 تا 2983 مترمکعب در هکتار و در انتهای فصل (دهه اول خرداد) به‌ترتیب از 2496 تا 3602 مترمکعب در هکتار به‌دست آمد. نتایج صحت‌سنجی نشان داد که مقادیر MAE، MBE و NRMSE به‌ترتیب 26/4، 59/1،و 15% بودند که گویای برآورد مناسب مقادیر می‌باشد. یافته‌ها نشان داد که تاخیر زمانی در مرحله گلخرابی، میزان آب مصرفی موردنیاز گلخرابی را افزایش می‌دهد (1/34 متر مکعب بر هکتار به‌ازای هر روز تاخیر در سال نرمال). بنابراین در اراضی این شبکه، در تمامی شرایط به‌ویژه در سالهای خشک در صورت نبودن منبع آبی دیگر (آب‌بندان و چاه)، بهتر است رهاسازی و تامین آب موردنیاز از سد سپیدرود برای عملیات گلخرابی در اوایل اردیبهشت انجام شود.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
محمد رضا یزدانی؛ حدیث صادقی؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ سعیده کوزه گران؛ بهاره دلسوز خاکی
چکیده
در این پژوهش، تغییرات مقادیر تبخیر و تعرق گیاه برنج در مناطقی غیر از شمال کشور در سه تاریخ کشت متفاوت (زود، به موقع و دیر کاشت) و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75%، 50%، 25% و 10% (به ترتیب معرف سالهای کم تبخیر و تعرق، متوسط، پرتبخیر و تعرق و بسیار پر تبخیر و تعرق)، با استفاده از معادله پنمن-مانتیث و دادههای هواشناسی 15 ایستگاه با دوره آماری ...
بیشتر
در این پژوهش، تغییرات مقادیر تبخیر و تعرق گیاه برنج در مناطقی غیر از شمال کشور در سه تاریخ کشت متفاوت (زود، به موقع و دیر کاشت) و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75%، 50%، 25% و 10% (به ترتیب معرف سالهای کم تبخیر و تعرق، متوسط، پرتبخیر و تعرق و بسیار پر تبخیر و تعرق)، با استفاده از معادله پنمن-مانتیث و دادههای هواشناسی 15 ایستگاه با دوره آماری 30 ساله (2020-1990) بررسی شد. برای احتساب ضریب گیاهی برنج در مراحل مختلف رشد، دورههای 10 روزه به صورت میانگین بر اساس مدل احتمالات ویبول برآورد و محاسبه شد. نتایج نشان داد که در تمام این مناطق اقلیمی اتخاذ رویکرد زودکاشت موجب کاهش نیاز آبی در تمام سناریوهای تبخیر و تعرق میشود. اتخاذ رویکرد زودکاشت در سالهای بسیار پر تبخیر و تعرق موجب کاهش نیاز آبی برنج مناطق گرم، سرد و معتدل به ترتیب به میزان 125/9، 113/5 و 115 میلیمتر در طول فصل رشد (به طور متوسط 0/7 تا 0/9 میلیمتر در روز) نسبت به وضعیت دیرکاشت میشود. با این وجود در اقلیمهای سرد و معتدل تفاوت زیادی بین زود کشت و کشت به موقع و حتی دیر کشت مشاهده نشد. ازاینرو، در این مناطق برای فرار از احتمال سرمازدگی دیررس بهتر است از تقویمهای دیر کشت استفاده شود. مقایسه نتایج میزان تبخیر و تعرق گیاه برنج در تمام تاریخهای کاشت و سطوح احتمالاتی مختلف در مناطق اقلیمی سرد، معتدل، گرم و بسیار گرم، نشان داد که بیشترین میزان تبخیر و تعرق مربوط به منطقه گرم به میزان 1021/3 میلیمتر بوده و مناطق معتدل و سرد به ترتیب با میزان تبخیر 784/8 و 729 میلیمتر به مراتب میزان تبخیر و تعرق کمتری را نسبت به مناطق گرم دارا میباشند. ازاینرو به علت کمبود منابع آبی و اثرات منفی تغییرات آب و هوایی در مناطق خشک یا نیمه خشک ایران بهتر است از کشت برنج در مناطق گرم به ویژه در سالهای پر تبخیر و تعرق اجتناب شود. همچنین بهتر است که در مناطق سرد و معتدل نیز نوع مدیریت آبیاری و طراحی سازهها و سامانه های آبی با محاسبات سالهای پر تبخیر و تعرق متناسب شود.