علی مختاران؛ عبدالعلی گیلانی؛ سامی جلالی؛ لیلا بهبهانی؛ مجتبی رضایی؛ کبری تجدد طلب
چکیده
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطره‌ای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه ...
بیشتر
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطره‌ای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه زمین مجاور هم با طرح کرت خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه، عامل اصلی دور آبیاری بود شامل سه سطح آبیاری هر روزه، دو روزه و سه روزه و عامل فرعی شامل سه رقم (عنبوری قرمز، چمپا و دانیال) و یک لاین برنج متحمل به شوری (S2). در سال اول تحقیق به‌دلیل تخصیص آب خارج از تاریخ کشت، میزان عملکرد محصول بسیار پایین بود لذا تحلیل‌های زراعی براساس سال دوم انجام شد. میانگین حجم آب آبیاری در مزرعه با توجه به تکمیل دوره رشد ارقام، 14800، 15200، 15700 و 16100 مترمکعب در هکتار بهترتیب برای لاین S2 ، عنبوری قرمز، دانیال و چمپا اندازه‌گیری شد در دور آبیاری هر روزه، رقم محلی عنبوری قرمز با 3767 کیلوگرم در هکتار بیشترین و لاین متحمل به شوری S2 با 2541 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه سفید برنج را به خود اختصاص داد. همچنین دور آبیاری در مقایسه با رقم بیشترین اثر را در تعیین عملکرد دانه داشت به‌طوری‌که با تغییر دور از هر روزه به سه روزه، عملکرد به‌طور متوسط کاهشی 56% پیدا کرد. در این پژوهش بیشترین بهرهوری آب را رقم عنبوری قرمز، به‌میزان 0/25کیلوگرم بر مترمکعب در دور آبیاری هر روزه داشت. دلیل این مسئله را می‌توان در پایش شوری خاک نشان داد به‌طوری‌که با عملیات آبیاری هر روزه، تمامی لایه‌های خاک نسبت به قبل از زمان کشت، روندی کاهشی از 3/77 به 1/8 دسی‌زیمنس بر متر داشت. استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای با فاصله مناسب نوارهای آبیاری و روزنه‌های آبده از همدیگر در روش خشکه‌کاری با ارقام محلی، یک روش به‌زراعی است که حجم آب آبیاری را نسبت به عملیات کشت سنتی، به‌طور محسوس کاهش داد. این کار، راهبردی مؤثر است در کاهش تنش بر منابع آبی استان و ذخیره آب موجود برای حفظ زیست‌بوم ، هرچند که کاهش محسوس سطح کشت برنج در این استان مورد توصیه است.
علی مختاران؛ پیمان ورجاوند؛ حسین دهقانی سانیج؛ شکراله آبسالان؛ آذرخش عزیزی؛ علیرضا جعفرنژادی
چکیده
این تحقیق به‌منظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطره‌ای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسی‌زیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوک‌های کامل ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطره‌ای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسی‌زیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارها و مبنای بلوک‌بندی در کشت ذرت، رژیم آبیاری دو و چهار روزه و در کشت گندم، فواصل 60،40 و 75 سانتیمتری بین نوارهای قطره‌ای بود. نتایج نشان داد که حجم آب کاربردی در سامانه قطره‌ای برای کشت‌های ذرت و گندم بهترتیب %24 و %32 نسبت به سامانه سطحی کمتر بود. همچنین بهرهوری آب در سامانه قطره‌ای برای کشت ذرت در عملکرد علوفه‌ای و دانه‌ای بهترتیب 16% و 21% و برای کشت گندم به میزان %35 نسبت به سامانه آبیاری سطحی بیشتر بود. در کشت گندم میزان بهرهوری آب برای فواصل مختلف نوارهای قطره‌ای از همدیگر نیز اختلاف معنی‌داری نداشت بنابراین می‌توان در خاک‌هایی با بافت سنگین، از نوارهای آبیاری قطره‌ای با فواصل 75 سانتیمتری برای کشت گندم بهره‌برداری کرد. در تحلیل پایش خاک، سامانه قطره‌ای موجب کاهش کیفیت خاک شد. به‌نحوی‌که خاک غیرشور- غیرسدیمی (ECe=3.09dS/m, ESP=6.18%) ابتدای تحقیق، بعد از سه فصل کاشت با این سامانه، شور شد (ECe=7.63dS/m, ESP=12.63%). اما، با وجود انباشت نمک ها در پیرامون خاک خیس شده زیر قطره‌چکان‌ها، رشد و عملکرد گیاهان در سامانه قطره‌ای نسبت به سامانه آبیاری سطحی بهتر بود و دلیل آن بالا نگه‌داشتن پتانسیل آب خاک در محیط اطراف ریشه و در زیر قطره‌چکان‌ها بود که تجمع نمک را کاهش داده و رشد بهتر گیاه را با وجود آب‌شور محقق ساخت. نتایج این پژوهش نشان داد که در صورت استفاده از سامانه قطره‌ای برای اقلیم مشابه مناطق مرکزی و جنوبی خوزستان، زهکشی اراضی و عملیات آبشویی در انتهای فصل کشت برای حفاظت خاک ضرورت دارد.
زهرا غفاری مقدم؛ حمیدرضا فنایی
چکیده
به منظور تخمین توابع تولید کلزا و خردل هندی تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1392 و 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زهک واقع در استان سیستان و بلوچستان اجرا گردید. رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از50%، 70% و 90 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده گیاه در خاک)، ...
بیشتر
به منظور تخمین توابع تولید کلزا و خردل هندی تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1392 و 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زهک واقع در استان سیستان و بلوچستان اجرا گردید. رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از50%، 70% و 90 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده گیاه در خاک)، میزان پتاسیم در سه سطح کاربرد (صفر، 150 و 250 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار) بر دو گونه از جنس براسیکا شامل کلزا (هیبرید هایولا 401) و خردل (رقم بومی از هند)، فاکتورهای آزمایش بودند. در این پژوهش اثرات کم آبیاری بر توابع تولید، هزینه، سود و درآمد دو گیاه کلزا و خردل هندی مورد بررسی قرار گرفت. چهار نوع تابع تولید شامل درجه دوم، ترانسلوگ، لئونتیف و کاب داگلاس مورد بررسی قرار گرفتند و با استفاده از آزمون ها و معیارهای اقتصاد سنجی بهترین فرم تابع مشخص شد. بهترین شکل تابع از نظر مناسبی برازش در محصول کلزا و خردل تابع درجه دوم تشخیص داده شد. نتایج تحلیل اقتصادی مطالعه نشان داد که تیمار های 70 درصد تخلیه رطوبتی خاک و 90 درصد تخلیه رطوبت خاک به همراه کاربرد 250 کیلوگرم کود سولفات پتاسیم به ترتیب دارای بالاترین سود به ازای آب مصرفی و نسبت منفعت به هزینه می باشند. لذاّ مصرفی و نسبت منفعمن به عنوان تیمارهای برتر در محصول کلزا و خردل معرفی شدند.
نادر کوهی چله‌کران؛ امین علیزاده؛ کامران داوری
چکیده
عملکرد گیاه تابعی از توزیع ریشه و فعالیت آن می‌باشد. در شرایط محدودیت آب، رشد کافی و کارآیی ریشه برای بهره وری محصول ضروری هستند.برای مطالعه رابطه بین پویایی رشد ریشه ذرت (رقم سینگل کراس 704) و میزان جذب آب قابل دسترس خاک، با استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش ...
بیشتر
عملکرد گیاه تابعی از توزیع ریشه و فعالیت آن می‌باشد. در شرایط محدودیت آب، رشد کافی و کارآیی ریشه برای بهره وری محصول ضروری هستند.برای مطالعه رابطه بین پویایی رشد ریشه ذرت (رقم سینگل کراس 704) و میزان جذب آب قابل دسترس خاک، با استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه رژیم آبیاری: 100I1= %، 80%I2= و 60%I3= از نیاز واقعی گیاه بود که توسط فرمول پنمن – مونتیت با استفاده از داده‌های هواشناسی محاسبه گردید. نمونه برداری از ریشه‌ها از ابتدا تا اواخر فصل رشد در چهار مرحله یعنی 25 ، 55 ، 85 و 115 روز بعد از کاشت انجام گرفت. نمونه برداری‌ها از 5 عمق 10-0 ، 20-10 ، 30-20 ، 40 -30 و 50-40 انجام شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تیمارهای آبیاری بر تراکم طولی ریشه در عمق‌های مختلف اثر معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد داشته است. تقریبا 60 درصد تراکم طولی ریشه ذرت تا عمق 20 سانتیمتری بود. از طرفی لایه‌های سطحی ریشه تا این عمق خیلی سریع رطوبت خود را از دست داده و گیاه برای ادامه بقا نیاز به جذب آب از لایه‌های زیرین ( پایین‌تر از 20 سانتی‌متر) دارد. این در حالی است که در تیمار کم آبیاری ( 60 درصد نیاز آبی) به علت کمبود آب و جذب آن در لایه‌های ابتدایی، تا لایه 40 سانتی‌متر وضعیت رشد ریشه کم بوده و در نتیجه میزان جذب آب نیز در لایه‌های پایین کمتر بوده است. افزایش مقدار آبیاری تاثیر مثبتی بر میزان عملکرد داشت به طوری که تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبی با 7769 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار 60 درصد نیاز آبی با 2482 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد خشک دانه را داشت.
حامد حسن زاده خانکهدانی؛ سید عبدالحسین محمدی جهرمی؛ ابراهیم ذاکری فرد ملاحسنی؛ مریم السادات محمدی جهرمی
چکیده
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد 4 رقم پیاز در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. کرت‌های اصلی به چهار رژیم آبیاری شامل آبیاری پس از 3±35I1=، 3±50I2=، 3±65I3= و 3±80I4= میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و کرت‌های فرعی ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر رژیم‌های مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد 4 رقم پیاز در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. کرت‌های اصلی به چهار رژیم آبیاری شامل آبیاری پس از 3±35I1=، 3±50I2=، 3±65I3= و 3±80I4= میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A و کرت‌های فرعی به چهار رقم پیاز شامل وایت گرانو، آدمیرال، پریماورا و مینه‌روا اختصاص یافت. کشت بذر در خزانه انجام و نشاها پس از 2 ماه در زمین اصلی به فاصله 30×10 سانتی‌متر کشت شدند. پس از پوک شدن گردن سوخ‌ها، صفات تعداد برگ، ارتفاع بوته، طول سوخ، تعداد لایه در هر سوخ، درصد ماده خشک، عملکرد و کارایی مصرف آب مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای آبیاری از نظر طول سوخ، تعداد لایه و درصد ماده خشک تفاوت معنی‌داری با هم نداشتند. با کاهش آبیاری تا تیمار 65 میلی‌متر تبخیر از تشت، میزان عملکرد کاهش یافت، ولی در تیمار آبیاری پس از 80 میلی‌متر تبخیر، افزایش عملکرد معنی‌داری معادل 7 درصد مشاهده شد. با افزایش آبیاری، رشد رویشی افزایش یافت. بیشترین کارایی مصرف آب مربوط به رقم وایت گرانو و پریماورا در تیمار آبیاری 80 میلی‌متر تبخیر (به ترتیب 5/528 و 5/381 کیلوگرم در مترمکعب) و کمترین آن مربوط به رقم پریماورا در تیمار آبیاری پس از 35 میلی‌متر تبخیر (1/858 کیلوگرم در مترمکعب) بود. کارایی مصرف آب در همه ارقام با کاهش آبیاری افزایش نشان داد. برای ارقام وایت گرانو، آدمیرال و پریماورا توصیه می شود دور آبیاری بر اساس تیمار آبیاری پس از 80 میلی متر تبخیر، در دی ماه 19 روز یکبار، بهمن 20 روز یکبار، اسفند 15 روز یکبار و فروردین 12 روز یکبار انجام شود. در رقم مینه روا به دلیل عدم وجود اختلاف معنی دار بین بیشترین مقدار آبیاری با تیمار آبیاری پس از 65 میلی‌متر تبخیر، توصیه می‌شود دور آبیاری در دی ماه 15 روز یکبار، بهمن 17 روز یکبار، اسفند 12 روز یکبار و فروردین 10 روز یکبار اعمال گردد. در شرایط این آزمایش، ارقام وایت گرانو و آدمیرال از نظر صفات مورد بررسی وضعیت مناسبی داشتند.