بررسی برخی سازوکارهای مؤثر بر توسعه پایدار تعاونی آب‌بران شبکه آبیاری و زهکشی دشت سطر در کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته توسعه روستایی، موسسه‎ ‎‏ آموزش عالی عمران و توسعه، همدان، ایران، و کارشناس ‏طرح و برنامه

2 دانش‌آموخته دکتری توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

3 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

خشکسالی و سیل از پیامدهای تغییر اقلیم بوده و بسترسازی مشارکت مردمی از طریق تعاونی‌های آب‌بران از مهم‌ترین تمهیدات اخیر در مواجهه با تغییر اقلیم است. هدف تحقیق حاضر، تحلیل برخی سازوکارهای مؤثر بر توسعه پایدار تعاونی‌های آب‌بران مطالعه موردی دهستان سطر شهرستان سنقروکلیایی بود. ابزار تحقیق، پرسشنامه­ای محقق ساخته است که بر اساس مطالعه ادبیات تحقیق تدوین شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه و اعضای هیات مدیره تعاونی­های آب­بران و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده ­ها، از مدل­سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم­ افزار Smart PLS3 استفاده شد. اعضای تعاونی‌های آب‌بران در دهستان سطر در شهرستان سنقر و کلیایی جامعه آماری تحقیق را تشکیل داد که جمعیت کل آنان 472 نفر بود، افراد نمونه با استفاده از روش نمونه ­گیری طبقه­ ای و فرمول کوکران به تعداد 211 نفر انتخاب شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که سازوکارهای قانونی با ضریب مسیر (0/257=β) بر توسعه پایدار تعاونی­ های آب­بران دهستان مزبور تأثیر مثبت و معناداری داشت. همچنین سازوکارهای آموزشی (0/233=β)، سازوکارهای حمایتی (0/214=β)، سازوکارهای رابط ه­ایی (0/203=β) و سازوکارهای سیاست‌گذاری (0/147=β) تأثیر مثبت و معناداری بر توسعه پایدار تعاونی آب­بران دهستان سطر نشان داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Some Effective Mechanisms on the Sustainable Development of Water Users Cooperative of Satar Plain Irrigation and Drainage Network in Kermanshah

نویسندگان [English]

  • Leila Vahedi 1
  • Leila Zolikhaei sayyar 2
  • Mehrdad Pouya 3
1 Master degree in Rural Development, The University College of Omran-Tosseeh, Hamedan, Iran; ‎and Plan and Program expert, Kermanshah Jihad of Agriculture, Iran ‎
2 PhD in Agricultural Development, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
3 Assistant Professor, Agricultural Extension and Education Dept., Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran Mob: 00989188108680
چکیده [English]

Drought and flood are the consequences of climate change. However, establishing public participation through water cooperatives is one of the most important recent measures in the face of climate change. The purpose of this research was to analyze some mechanisms affecting the sustainable development of water cooperatives thru a case study of Dehestan-e Satar, Songhor and Kolyayi County. This quantitative applied research was a survey in terms of method. The research tool was a researcher-made questionnaire based on the theoretical framework and a review of the related literature. The reliability of the questionnaire was checked and confirmed by Cronbach's alpha coefficient, after using the opinions of the experts of the Kermanshah Province Jihad-e Agriculture Organization plus the board members of water users cooperatives to secure its validity. Structural Equation Modeling was used to test the hypotheses and analyze the data. For this purpose, Smart PLS3 and SPSS23 software were used. The statistical population of the research were all the members of the water users cooperatives in Satar Plain whose total population was 472 people. The sample participants (n=211) were selected through stratified sampling method and using the Cochran's formula. According to the results of the path analysis and research hypothesis testing, legal mechanisms with the path coefficient of (β=0.257) had a positive and significant effect on the sustainable development of the cooperatives. Also, the results showed that educational mechanisms (β=0.233), support mechanisms (β=0.214), relational mechanisms (β=0.203), and policy-making mechanisms (β = 0.147) had a positive and significant effect on the sustainable development of Dehestan-e Satar Water Users Cooperative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water users participation
  • Water management
  • Legal mechanisms
  • Sustainable development of cooperatives

مراجع

  1. ادهم ملکی، م.، خسروی­پور، ب و سلطانی ف، 1400. عوامل بازدارنده و پیش برنده مدیریت مشارکتی منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی (مطالعه مرودی: دشت مرغاب، استان خوزستان). جغرافیا و روابط انسانی، دوره 3، شماره 1، صفحه­های 419 تا 423.
  2. اکبری، ع.، و محمودی کرمجوان، ج.، 1401. طراحی الگوی ترویجی بهبود مدیریت آبیاری برای مقابله با بحران کم‌آبی در استان آذربایجان شرقی. نشریه آب و توسعه پایدار، دوره 9، شماره 1، صفحه­های 95 تا 104.
  3. پارسافر، م.، الهیاری، م ص.، پیکانی، غ.، و کاووسی کلاشمی م، 1394. امکان­سنجی استقرار تعاونی‌های آب‌بران در استان گیلان. تعاون و کشاورزی (تعاون)، دوره 4 شماره 15، صفحه­های 65 تا 89.
  4. حسین پور، ز.، منهاج، م ح.، و کاووسی کلاشمی م، 1394. ارزیابی عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی آب بران در مدیریت منابع آب کشاورزی، رشد و توسعه اقتصاد روستایی و کشاورزی، ویژه‌نامه فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 1 شماره 2، صفحه­های 91 تا 104.
  5. رشوند، ا.، میردامادی، م.، و لشگرآرا ف، 1397. بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکل‌های آب‌بران شبکه آبیاری دشت قزوین. فصلنامه پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 11، شماره 3، 21 تا 28.
  6. زلیخایی سیار، ل.، نادری­مهدیی ک.، و موحدی، ر.، 1398. راهکارهای مدیریت پایدار آب کشاورزی (مورد مطالعه استان همدان). فصلنامه پژوهش­های روستایی، دوره 10، شماره 1، صفحه­های 64 تا 77.
  7. عیدی، ا.، کاظمیه، ف.، و ظریفیان، ش.، 1399. شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت پایدار منابع کشاورزی از دیدگاه کشاورزان (مطالعه موردی: گندم کاران روستاهای شهرستان مراغه). نشریه علمی پژوهشی دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 3، شماره 4، صفحه­های 311 تا 326.
  8. فلکی، م.، 1399. تحلیل سازوکارهای بهبود و پایداری تعاونی آب‌بران سد تبارک در شهرستان قوچان. مجله روستا و توسعه پایدار فضا. دوره 1، شماره 4، صفحه­های 69 تا 86.
  9. کرمی، غ.، عزیزی، م.، و آگهی، ح.، 1396. ارزیابی مشارکتی عملکرد تعاونی‌های آب بران در مدیریت آبیاری طرح توسعه باغ‌ها مورد مطالعه تعاونی‌های تفین و پالنگان استان کردستان. مجله مهندسی منابع آب، دوره 10، شماره 1، صفحه­های 1 تا 16.
  10. مرتضی‌نژاد، م.، یعقوبی، ج.، داغستانی، م.، و ستوده­نیا، ع.، 1391. بررسی راهکارهای بهینه‌سازی مدیریت منابع آب از دیدگاه آب‌بران (مطالعه موردی: شبکه آبیاری دشت قزوین). اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، تهران، صفحه­های 311 تا 318.
  11. مولان­نژاد، ل.، و یعقوبی، ج.، 1398. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت منابع آب مورد مطالعه شهرستان میاندوآب. فصلنامه منابع آب، دوره 36، شماره 1، صفحه­های 11 تا 20.
  12. نجفی، ن.، غنیان، م.، خسروی­پور، ب.، برادران، م.، و دحیماوی، ع.، 1393. شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکل‌های آب‌بران: دیدگاه بهره‌برداران حوزه‌های کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 10، شماره 2، صفحه­های 105 تا 120.
  13. نصرآبادی، ح.، و حیاتی، د.، 1393. بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در حوضه رودخانه بوژان شهرستان نیشابور. پژوهش آب در کشاورزی، دوره 28، شماره 4، صفحه­های 725 تا 735.
  14. Afshari, S., Gholizdeh, H., and Sha’ban Ali Fami H, Analysis of Explanatory Factors Related to Sustainable Management of Agricultural Water Resources in Kamijan City. Journal of Agricultural Knowledge and Sustainable Production, 1 (28): 285-267.
  15. Agustini, D., and Iskandar, J., Overview of participatory water management to overcome drought towards agricultural sector. E3S Web of Conferences 249.
  16. Ahmadi, M., Abasi, F., and Soltani, M., 2016. Evaluation of Factors Affecting Sustainable Management of Agricultural Water Resources in Rural Areas Case Study: Upper Andabad Village, Zanjan County. Second National Conference on Conservation of Natural Resources and Environment, 13-14 March, 1-6.
  17. Antonio Zema, D., Nicoano, A., Mateos, L., and Zimbone, S., Improvement of the irrigation performance in Water Users Associations integrating data envelopment analysis and multi-regression models. Agricultural Water Management, 205(35): 38-49.
  18. Arunrat, N., and Pumijumnong, N., The preliminary study of climate change impact on rice production and economic in Thailand. Asian Social Science, 11(15): 275-289.
  19. Aydogdu, M., Karli, B., Yenigun, K., and Aydogdu, M., The farmers’ views and expectations to the Water Users Associations; GAP-Harran plain sampling, Turkey. Global Advanced Research, Journal of Agricultural Science 4(1):33-41.
  20. Chu Chen, Y., Evaluating greenhouse gas emissions and energy recovery from municipal and industrial solid waste using waste-to-energy technology. Journal of Cleaner Production, 29(1): 262-269.
  21. FAO, Climate change and food security: risk and responses. Available at: http://www.fao.org/3/a-i5188e.pdf
  22. Feng, Y., Wang, W., Oscar Suman, D., and Yu Sh, Water Cooperation Priorities in the Lancang-Mekong River Basin Based on Cooperative Events Since the Mekong River Commission Establishment. Chinese Geographical Science 29(1):58-69.
  23. Goli, I., Omidi Najafabadi, M., and Lashgarara, F., Where are We Standing and Where Should We Be Going? Gender and Climate Change Adaptation Behavior. Journal of Agricultural and Environmental Ethics. 33(11): 187-218.
  24. Iwanaga, T., Partington, D., Ticehurst, J., Croke, B., and Jakeman, A., A socio-environmental model for exploring sustainable water management futures: Participatory and collaborative modelling in the Lower Campaspe catchment. Journal of Hydrology: Regional Studies. 28(1): 1-34.
  25. Luber, G., and McGeehin, M., Climate change and extreme heat events. American Journal of Preventive Medicine, 35: 429–435.
  26. Madani, K., Water management in Iran: what is causing the looming crisis? Journal Environment Study Science, 4(2): 315-328.
  27. Omid, M H., Akbari, M., Zarafshani, K., Eskandari, G H., and Fami, H S, 2012. Factors influencing the success of water user associations in Iran: a case of Moqan, Tajan, and Varamin. Journal of Agricultural Science and Technology, 14 (1): 27-36.
  28. Shunglu, R., Kopke, S., Kanol, L., Nissanka, T., Gamage, D., and Dissanayake, H., Barriers in Participative Water Governance: A Critical Analysis of Community Development Approaches. Water, 14(2): 1-24.
  29. Suarez Bosa, S., Water Institutions and Management in Cape Verde. Water, 7: 2641-2655.
  30. Vafaei, E., Shahabi Ahangarkolaei, S., Lucas-Borja, M., Fami, H., and Antonio Zema, D. 2021. A framework to evaluate the factors influencing groundwater management in Water User Associations: The case study of Tafresh County (Iran). Agricultural Water management, 255(21): 1-14.
  31. World Bank, Water resources sector strategy. Strategic directions for World Bank engagement. World Bank, Washington, DC.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 37، شماره 3
آذر 1402
صفحه 285-304

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار