نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• راضیه سرابادانی ¹
• محمدرضا بی همتا ²
• زهرا سادات شبر ³
• مریم شهبازی ⁴
• امین کرمی ⁵
• محمدرضا نقوی ²
• حمیدرضا نیکخواه ⁶
• حسین دهقانی سانیج ⁷

¹ دانشجوی سابق دکترای اصلاح نباتات گرایش مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی دانشگاه تهران

² استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

³ استادیار بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران.

⁴ استادیار بخش فیزیولوژی مولکولی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران

⁵ کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تهران

⁶ کارشتاس ارشد بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر و نهال

⁷ دانشیار بخش آبیاری مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی

چکیده

به منظور بررسی اثرات تنش خشکی انتهای فصل بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی جو، چهار رقم نصرت، فجر30 ، یوسف و موروکو و دو لاین پیشرفته 67 و 17 در شرایط قطع آبیاری در شروع گلدهی مورد مقایسه قرار گرفتند. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در بسترگلخانه (به عنوان محیط بسته کنترل شده) واقع در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران به اجرا در آمد. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش معنی دار زیست توده، عملکرد دانه و تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، محتوی نسبی آب برگ، پتانسیل آبی برگ، هدایت روزنه ای، محتوای کلروفیل   a و b و کاروتنوئیدها و افزایش میزان تلفات نسبی آب برگ، دمای پوشش گیاهی، نشت الکترولیتی و پوکی دانه ها شد. نتایج به دست آمده بر بالاترین میزان تحمل به خشکی در رقم یوسف و بیشترین حساسیت در رقم موروکو دلالت دارد که به ترتیب عملکرد دانه آن ها در شرایط تنش (575 و 142 گرم در متر مربع)، محتوای نسبی آب برگ (78/2 و 69 درصد) و میزان کاهش هدایت روزنه ای (63 و 93 درصد) بود.  نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات محتوی نسبی آب برگ، دمای پوشش گیاهی و هدایت روزنه ای تحت شرایط تنش، از اجزای مولفه اصلی اول محسوب می شوند، از این رو این صفات می توانند در غربالگری ژنوتیپ ها ی جو تحت شرایط تنش خشکی انتهای فصل بکار روند.

کلیدواژه‌ها

• دمای پوشش گیاهی
• عملکرد دانه
• محتوی نسبی آب برگ

عنوان مقاله [English]

Effect of Terminal Drought Stress on Yield and Physiological Traits of Some Barley Lines and Cultivars

نویسندگان [English]

• Razieh Sarabadabani ¹
• Mohammadreza Bihamta ²
• Zahra Shobar ³
• Maryam Shahbazi ⁴
• Amin Karami ⁵
• Mohammadreza Naghavi ²
• Hamidreza Nikkhah ⁶
• Hossein Dehghanisanij ⁷

⁷ AERI, AREEO, Karaj, Alborz, Iran

چکیده [English]

To study the effects of terminal drought stress on yield and some physiological traits of barley (Hordeum vulgare L.), four cultivars, namely, Nosrat, Fajr 30, Yousef, and Moroco, and 2 advanced lines i.e. 17 and 67 were evaluated under terminal drought stress condition in Agriculture Biotechnology Research Institute of Iran, in 2011. The glasshouse experiment was arranged as a split-plot in a randomized complete block design with three replications. The results of the experiment revealed that total biomass, grain yield, yield components, harvest index (HI), relative water content (RWC), leaf water potential (WP), stomatal conductance, and chlorophyll content significantly decreased while relative water loss (RWL), unfilled grains per spike, canopy temperature and electrolyte leakage significantly increased in drought condition. Yousef and Moroco could be considered as, respectively, drought-tolerant and drought-sensitive genotypes, with grain yield (575 and 142 g.m^-2), relative water content (78.2% and 69 %) and decrease in rate of stomatal conductance (63% and 93 %) in drought stress, respectively. The results of principal component analysis suggested that some of the physiological traits such as RWC, stomatal conductance, and canopy temperature, as the first important component, could be used for genotype screening under terminal drought stress.

کلیدواژه‌ها [English]

• Canopy temperature
• Grain yield
• Relative water content