تأثیر همزمان تنش شوری و خشکی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و عملکرد شلغم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و مهندسی آب- مرکز آموزش عالی کاشمر

2 گروه علوم و مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر

3 مدیر گروه علوم و مهندسی آب، مرکز آموزش عالی کاشمر، کاشمر، ایران

چکیده

تنش شوری و خشکی از مشکلات تولید فراورده­های کشاورزی در بسیاری از نقاط دنیا و به ویژه مناطق خشک و نیمه­خشک است. بر این اساس پژوهشی گلدانی به منظور بررسی اثر توأمان تنش شوری و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد شلغم (رقم پرپل تاپ وایت گلاب) در منطقه کاشمر اجرا شد. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار شامل دو فاکتور شوری و مقدار آب آبیاری اعمال شد. چهار سطح شوری آب آبیاری شامل (آب شرب) 7/0= S1، 4= S2، 8= S3و 12= S4دسی­زیمنس بر متر و سه سطح مقدار آب آبیاری شامل آبیاری کامل (100% نیاز آبی)= W1، W175%= W2و W1 50%= W3بود که در یک خاک با بافت لومی شنی اعمال شدند. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که شوری، کم­آبیاری و اثر متقابل آن­ها بر عملکرد بیولوژیک شلغم، وزن زیست توده تر اندام هوایی، وزن غده و وزن خشک برگ­ها در سطح یک درصد معنی­دار بود. تیمارهای W1S1و W2S1نسبت به سایر تیمارها عملکرد بیولوژیک بیش­تری داشتند. در تمام سطوح شوری مشخص گردید که بین عملکرد بیولوژیک شلغم در سطوح آبیاری W1و W2تفاوت معنی­داری وجود نداشت. با توجه به یافته­های این پژوهش می­توان گفت که حساسیت گیاه شلغم به تنش شوری بیش­تر از تنش خشکی است. از طرفی نتایج این پژوهش نشان داد که بهترین سطح شوری برای رسیدن به بیشینه عملکرد بیولوژیک در گیاه شلغم همان سطح شوری S1 است. لذا بهترین تیمار قابل توصیه برای کاشت شلغم در منطقه مورد مطالعه تیمار W2S1می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Simultaneous Effect of Salinity and Drought Stress on Morphological Characteristics and Yield of Turnip

نویسندگان [English]

  • mahdi mokari 1
  • hadi dehghan 2
  • Meysam Abedinpour 3
1 Assistant Prof. Water and Science Engineering- Kashmar Higher Education Institute
2 Water Engineering Department, Kashmar Higher Education Institute
3 Head of Water Eng., Department, Kashmar Higher Education Institute, Kashmar, Iran.
چکیده [English]

The simultaneous effect of salinity and drought stress are among the major factors that limit agricultural production in many parts of the world, especially in arid and semi-arid regions. Accordingly, a greenhouse research was carried out to study the simultaneous effect of salinity and water stress on yield and yield components of turnip (Purple Top White Globe var.) in Kashmar region. The experiment was performed as factorial arrangement in completely randomized design with three replications including two factors; salinity and irrigation water volume. Treatments consisted of four levels of water salinity (S1=0.7, S2=4, S3=8 and S4=12 dS/m) and three levels of water (W1=100%, W2=75% and W3=50 percent of water requirement), which were applied in a sandy-loam soil texture. The results showed that effects of salinity and water stress and their interaction were significant on biomass, shoot wet biomass, tuber and leaf dry weight (P<0.01). W1S1 and W2S1 treatments had higher biomass than the others. In all of the salinity levels, there was no significant difference between biomass in W1 and W2 irrigation levels. Based on the results of this research it could be concluded that turnip is more sensitive to salinity stress than drought stress. In other words, the results showed that the best level of salinity to reach the maximum biomass was S1. Therefore, the best treatment recommended for turnip planting in Kashmar region is W2S1.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interaction of salinity and water stress
  • Deficit irrigation
  • Sensitivity to salinity

مراجع

  1. احمدآلی، ج و خلیلی، م. 1386. ارزیابی اثر کم­آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه­ای در منطقه میاندوآب. مجله پژوهش آب ایران، 1(1): 23-17.
  2. امیریان مجرد، م.، حسندخت، م.ر.، عبدوسی، و.، طباطبایی، س.ع و لاریجانی، ک. 1397. بررسی برخی صفات مورفولوژیک، بیوشیمیایی و فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان در شلغم­های بومی ایران در شرایط تنش شوری ناشی از کلرید سدیم. تنش­های محیطی در علوم زراعی، 11(1): 157-149.
  3. انصاری، ح.، میرلطیفی، س.م و فرشی، ع.ا. 1385. تأثیر کم­آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت زودرس. مجله علوم خاک و آب، 2(2): 57-47.
  4. بهداد، م.، پاک­نژاد، ف.، وزان، س.، اردکانی، م.ر و نصری، م. 1388. اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در مراحل مختلف رشد ارقام گندم. نشریه تنش­های محیطی در علوم گیاهی، 1(2): 157-143.
  5. دادخواه، ع.ر و کافی، م. 1391. تأثیر تنش شوری بر جوانه­زنی و رشد گیاهچه چهار گیاه دارویی گشنیز، اسفرزه، خاکشیر و خرفه. نشریه پژوهش­های زراعی ایران، 10(1): 32-25.
  6. دهداری، ا و فرهادی، ل. 1390. اثر تنش شوری بر خصوصیات اگرونومیکی و فیزیولوژیکی شلغم (Brassica rapa L.). هفتمین کنگره علوم باغبانی ایران، شهریورماه، اصفهان.
  7. رحیمی­تنها، ح.، مجیدی، ا و شهبازی، م. 1377. ارزیابی شاخص­های فیزیولوژی بر مقاومت به تنش شوری در سورگوم علوفه­ای. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات مؤسسه تحقیقات اصلاح بذر و نهال.
  8. ستایش­مهر، ز و اسماعیل­زاده بهابادی، ص. 1392. اثر تنش شوری بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه گشنیز. نشریه پژوهش­های تولید گیاهی، 20(3): 128-111.
  9. سپاسخواه، ع.، توکلی، ع و موسوی، س.ف. 1387. اصول و کاربرد کم­آبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، صفحه 294.
  10. سودائی­زاده، ح.، شمسایی، م.، تجملیان، م.، میرمحمدی میبدی، س.ع.م و حکیم­زاده، م.ع. 1395. بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مرزه (Satureja hortensis). مجله فرآیند و کارکرد گیاهی، 5(15): 11-1.
  11. علیزاده، ا. 1389. رابطه آب و خاک و گیاه. آستان قدس رضوی، صفحه 484.
  12. فولادی، س.، گلدانی، م.، قربانی، ر و کافی، م. 1395. بررسی اثر تنش خشکی، شوری و انجماد بر برخی صفات جوانه­زنی بذور شلغم هرز. مجله پژوهش علف­های هرز، 8(1): 57-41.
  13. کشاورز افشار، ر.، کیخواه، م.، چائی­چی، م.ر و انصاری­جوینی، م. 1391. بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش شوری و خشکی بر خصوصیات جوانه­زنی و رشد گیاهچه شلغم علوفه­ای. مجله علوم گیاهان زراعی ایران، 43(4): 671-661.
    1. Ahmad Jan, S., Shinwari, Z.K. and Rabbani, M.A. 2016. Agro-morphological and physiological responses of Brassica rapa ecotypes to salt stress. Pakistan Journal of Botany, 48(4): 1379-1384.
    2. Branson, F.A., Miller, R.F. and Mcqueen, I.S. 1967. Geographic distribution and factors affection. The distribution of salt desert shrubs in the United State. Journal of Range Management, 20: 287-296.
    3. Corwin, D.L., Rhoades, J.D. and Simunek, J. 2007. Leaching requirement for soil salinity control: Steady-state versus transient models. Agricultural water Management, 90(3): 165-180.
    4. Dehdari, A. 2013. Salinity effects on mineral nutrients and performance of turnip (Brassica Rapa L.) at different growth stages. Iran Agricultural Research, 32(1): 19-30.
    5. Farooq, S. and Azam, F. 2006. The use of cell membrane stability (CMS) technique to screen for salt tolerant wheat varieties. Journal of Plant Physiology, 163(6): 629-637.
    6. Flowers, T. 2004. Improving crop salt tolerance. Journal of Experimental Botany, 55: 307-319.
    7. Grieve, C.M., Shannon, M.C. and Dierig, D.A. 1999. Salinity effects on growth, shoot-ion relations and seed production of Lesquerella fendleri. Reprinted from: Perspectives on new crops and new uses. J. Janick (Ed.), ASHS Press. Alexandria. VA.
    8. Maas, E.V. 1986. Salt tolerance of plants. Applied Agricultural Research, 1: 12-26.
    9. Noreen, Z., Ashraf, M. and Akram, N. 2010. Salt induced regulation of some key antioxidant enzymes and physio biochemical phenomena in five divers cultivars of turnip (Brassica rapa L.). Journal of Agronomy and Crop Science, 196(4): 273-285.
    10. Rao, S.C. and Horn, F.P. 1986. Planting season and harvest date effects on dry matter production and nutritional value of Brassica Spp. in the sourthern Great Plains. Agronomy Journal, 81: 54-59.
    11. Romero-Aranda, R., Sorai, T. and Cuartero, J. 2001. Tomato plant-water uptake and plant-water relationships under saline growth conditions. Plant Science, 160: 265-272.
    12. Saoub, H.M. 2002. Response of six medicago sative cultivars to NaCl concentrations in irrigation water. Pakistan Journal of Agronomy, 1(4): 107-109.
    13. Yildirim, E., Taylor, A.G. and Spittler, T.D. 2006. Ameliorative effects of biological treatments on growth of squash plants under salt stress. Scientia Horticulturae, 111(1): 1-6.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 33، شماره 3
مهر 1398
صفحه 431-4432

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار