نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرشید اشراقی ¹
• سیمین‌دخت قاسمیان ²

¹ استادیار گروه اقتصادکشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان؛

² کارشناس ارشد اقتصادکشاورزی؛

چکیده

آب یکی از مهمترین منابع تولید در کشاورزی محسوب می‌شود. اهمیت این نهاده در کشور ایران به دلایل محدودیت منابع از یک طرف و کم  بودن راندمان آبیاری و هدررفت بخش عمده‌ای از منابع آب از طرف دیگر دوچندان می‌باشد. در این تحقیق سعی شده تا با بررسی یکی از پارامترهای مهم مصرف آب در بخش کشاورزی یعنی بهره‌وری اقتصادی آب در شرایط موجود در منطقه استان گلستان در مورد برخی از محصولات مهم این منطقه از جمله پنبه، کلزا، سویا و برنج بررسی و ارزیابی شود. در این راستا از شاخص ارزش ناخالص ایجاد شده به ازای هر واحد مصرف آب استفاده شد. در این مطالعه علاوه بر محاسبه شاخص‌ مذکور، با رویکرد جدیدی مناطق مختلف رتبه‌بندی، ارزشیابی و مقایسه شدند که در مطالعات مشابه دیده نشده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که بیشترین میزان بهره‌وری اقتصادی آب برای محصول پنبه آبی در گنبد کاووس به میزان 13496، برای محصول کلزای آبی در آق قلا به میزان 562، برای محصول سویای تابستانه آبی در مینودشت به میزان 394، برای محصول برنج دانه بلند مرغوب در مینودشت به میزان 2108، برای محصول برنج پرمحصول در علی آباد به میزان 988 و برای محصول برنج دانه متوسط مرغوب در کلاله به میزان 960 تومان بر هر متر مکعب آب بوده است. بر اساس این نتایج، در مجموع بالاترین رتبه میزان بهره‌وری اقتصادی آب به ترتیب به مناطق مینودشت، کلاله و علی‌آباد و کمترین آن به مناطق گنبدکاووس، کردکوی و آزادشهر اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

• رتبه بندی بهره وری
• شاخص بهره‌وری
• استفاده بهینه از آب

عنوان مقاله [English]

Evaluating Economic Productivity of Water Use (Case study: Golestan province)

نویسندگان [English]

• F ESHRAGHI ¹
• S GHASEMIAN ²

چکیده [English]

Water is one of the most important resources in agriculture. Its scarcity and low irrigation performance in Iran makes it more important. In this study, economic productivity of water use in Golestan province was evaluated for selected irrigated crops including cotton, canola, summer soybean, and rice. To this end, the gross benefit per unit water use was determined as an index. Furthermore, a new approach in ranking and evaluating the regional productivities was adopted. The results showed that the highest economic productivity in water use of irrigated cotton in Gonbad-e-Kavous was 13496 Toman/m³, irrigated canola in Ag-Ghala with 562 Toman/m³, irrigated summer soybean in Minudasht with 394 Toman/m³, high yield long seed rice in Minudasht with 2108 Toman/m³, high yield rice in Ali-Abad with 988 Toman/m³, and medium yield long seed rice in Kolaleh with 960 Toman/m³. Based on the results, Minudasht, Kalaleh, and Aliabad regions had the highest overall economic productivity in water use, while Gonbad-e-Kavous, Kordkuy and Azadshar regions had the lowest.

کلیدواژه‌ها [English]

• Productivity ranking
• Productivity index
• Optimum use