بررسی عوامل مؤثر بر دیدگاه برخی از کشاورزان در استفاده از پساب در شهرستان خرم‌آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه صنعتی اصفهان

2 استادیار گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.

3 استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

هدفکلیاین تحقیقاولویت‌بندی عوامل مؤثر بر استفاده از پساب در کشاورزی، از دیدگاه کشاورزانِ شهرستان خرم‌آباد می‌باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی - پیمایشی بوده و از دو شیوه اسنادی و میدانی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (76/0) که نشان از پایا بودن ابزار اندازه‌گیری داشت. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، کشاورزان شهرستان خرم‌آباد بود که از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر خرم‌آباد برای آبیاری مزارع خود استفاده می‌کنند. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 199 نفر تعیین گردید که برای جمع­آوری اطلاعات از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده با انتساب متناسب،‌‌ استفاده گردید. از آماره‌های میانگین، مد، انحراف معیار و رگرسیون چند متغیره خطی به روش گام ‌به‌گام به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که کانال‌های دریافت آگاهی کارایی لازم را ندارند و از بین عوامل اقتصادی، تأثیر قیمت پساب بر استفاده از آن، از بین عوامل اجتماعی، موافقت با استفاده از پساب در کشاورزی و از بین عوامل زیست‌محیطی، مقابله با خشکسالی، از اولویت بالاتری نسبت به سایر عوامل برخوردار بودند. نتایج رگرسیون نشان داد که متغیرهای میزان آگاهی از ارزش غذایی پساب برای گیاه، میزان آگاهی از سلامت محصول تولیدی، و اطلاعات به دست آمده از کارشناسان در مزرعه قوی‌ترین متغیرهای تبیین کننده میزان تمایل کشاورزان در استفاده از پساب در کشاورزی می‌باشند که در مجموع 44 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تشکیل می‌دهند. براساس نتایج تحقیق پیشنهاد می‌شود کارگاه­های تخصصی توسط کارشناسان برای افزایش اطلاعات و آگاهی کشاورزان در مورد استفاده از پساب در کشاورزی برگزار گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Factors Affecting Farmers' Viewpoint on the Use of Wastewater in Khorramabad County

نویسندگان [English]

  • jalal gholipour 1
  • Mohammadsadegh ebrahimi 2
  • Jahangir abedi 3
1 iut
2 Assistant Professor of Rural Development, Collage of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan.
3 Professor, Dept. of Water Engineering, Collage of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan.
چکیده [English]

The present study aimed to investigate the factors affecting the use of wastewater in agriculture sector. The study was conducted by a descriptive-surveying method through field survey of farmers' perspectives in Khorramabad Township and review of documented data. The validity of research tool (questionnaire) was obtained using viewpoints of experts, and for reliability of questionnaires, a pilot test was conducted. The Cronbach’s Alpha coefficient of higher than 0.76 showed that research tool was reliable. The studied population was farmers in Khorramabad Township who used treated wastewater to irrigate their farmlands. Sample size was determined using the Cochran formula (n=199). Questionnaires were distributed randomly among the respondents. For data analysis, we used the descriptive statistics indexes such as mean, mode, standard deviation, and stepwise multiple linear regression. The results showed that the informatics channels for farmers did not have a satisfactory performance. Among the economic factors, the price of wastewater, among the social factors, the acceptance of applying wastewater in agriculture, and among the environmental factors, drought and water shortage had the higher priority compared with other items. Regression results showed that the level of knowledge about nutritive values of wastewater and safety of agricultural products and recommendations of experts in the farm were the strongest explanatory variables in willingness of farmers for using wastewater in agriculture. These variables explained 44 percent of dependent variable changes. Based on the results of the research, specialized workshops by experts are recommended to increase farmers' awareness and knowledge about the use of wastewater in agriculture.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dealing with drought
  • Sewage treatment plant
  • Price of wastewater

مراجع

  1. آذرخشی، م.، فرزادمهر، ج.، اصلاح، م.، صحابی، ح. (1392). بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی بارش و پارامترهای دما در مناطق مختلف آب و هوایی ایران. نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، 66(1): 1-16.
  2. ترکیان، ا. (1374). مهندسی محیط زیست (جلد اول آب و فاضلاب )، چاپ اول، انتشارات کنکاش.
  3. جوانمردی، س.، اصغری، م و پور خباز، ح.ر. (1390). ارزیابی عملکرد زیست محیطی تصفیه خانه فاضلاب خرم آباد. کنفرانس بین‌المللی آب و فاضلاب. تهران، شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور
  4. حسن اقلی، ع. (1387). کاربرد های زراعی پساب و آبهای بازیافتی، دومین سمینار ملی جایگاه آبهای بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آبی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  5. ذوالفقاران، ا. و حقایقی مقدم، ا. (1387). آبیاری کلزا با پساب شهری، دومین سمینار ملی جایگاه آبهای بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آبی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  6. سازمان حفاطت محیط زیست (1391). ضوابط و استانداردهای زیست محیطی، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
  7. سایت رسمی مرکز آمار ایران (1390). سرشماری نفوس و مسکن.
  8. سلیمی، م.، وثوق، ع. و جمشیدی، ر. (1387). مدیریت و برنامه ریزی جهت استفاده بهینه از پساب­های تولیدی تصفیه خانه­های فاضلاب ایران، دومین سمینار ملی جایگاه آبهای بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آبی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  9. طاهریون، م.، علوی، و. و احمدی، آ. (1395). تحلیل ریسک استفاده از پساب تصفیه شده در کشاورزی با استفاده از شبکه بیزی. نشریه مهندسی عمران و محیط زیست. 48(1): 109-101.
  10. عابدی، م. ج.، و نجفی، پ. (1380). استفاده از فاضلاب تصفیه شده در کشاورزی، کمیته ملی آبیاری و زهکشی.47: 4.
  11. عابدی‌کوپایی، ج.، افیونی، م.، مصطفی زاده، ب.، موسوی، س. ف.، و باقری، م.ر.، (1382). تاثیر آبیاری بارانی و سطحی با پس آب تصفیه شده بر شوری خاک. مجله آب و فاضلاب. 45: 2-12.
  12. عالی نژادیان، ا.، کریمی، ا.، محمدی، ج.، نیکوخواه، ف.، و نیمن آندرسون، م. (1392). بررسی کیفیت باکتریایی خاک و محصول کشاورزی آبیاری شده با فاضلاب تصفیه شده شهری. مجله سلامت و محیط، فصلنامه علمی پژوهشی انجمن علمی بهداشت محیط ایران، 6(3): 365-377.
  13. علیزاده، ا. و آگاه، ع. (1376). بررسی اثرفاضلاب تصفیه شده بر کیفیت و عملکرد گوجه فرنگی و کاهو، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
  14. علیزاده، ا. (1376). استفاده از فاضلاب تصفیه شده در آبیاری چغندر. وزارت نیرو، شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور. گزارش نهایی طرح پژوهشی.
  15. عسگری، عظیمه و الباجی، محمد. (1395). بررسی امکان استفاده از پساب در کشاورزی (مطالعه موردی : پساب تصفیه خانه شهری شهرکرد). نشریه پژوهش حفاظت آب و خاک. 24(2): 303-308.
  16. مامن پوش، ع. و خیرابی، ج. (1379). لزوم استفاده از پساب ها در کشاورزی با دیدگاه زیست محیطی و بررسی محاسن و معایب جدا سازی فاضلاب های صنعتی و خانگی، نشریه آب، خاک و ماشین، 46: 10-16.
  17. محمد زاده، ا. (1387). بررسی کاربرد پساب  فاضلاب شهری در تولید محصولات زراعی -  گندم ، دومین سمینار ملی جایگاه آبهای بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آبی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  18. محمدی، م. و رحمانی،س. (1393). بررسی استفاده از پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر مهران در کشاورزی، دومین همایش ملی بحران آب (تغییر اقلیم، آب و محیط زیست)، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد، ایران.
  19. یونسی، ح.، ترابی پوده، ح.، ملکی، ع.، و متین فر، ح. (1387). نقش پساب تصفیه شده در مدیریت منابع آب ( مطالعه موردی : مزارع جنوب غربی شهر خرم آباد )، دومین سمینار ملی جایگاه آبهای بازیافتی و پساب در مدیریت منابع آبی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  20. Bedbabis, S., Ben Rouina, B., Boukhris, M., and Ferrara, G. (2014). Effect of irrigation with treated wastewater on soil chemical properties and infiltration rate. Journal of Environment Management. 133: 1. 45-50.
  21. Blance Jimenez, C. and Homero Landa, V. (1998). Physico chemical and bacteriological characterization of wastewater from Mexico City, Water Science and Technology, 37:1-8.
  22. Buechler, S. J., and Devi, G and Keratia, B. (2014). Wastewater Use for Urban and Peri-urban Agriculture. Resource Center on Urban Agriculture and Food Security. RUAF Foundation, the Netherlands, IDRC, Canada and IIRR publishers, the Philippines, 2014.
  23. Capodaglio, A G. (2017). Integrated, Decentralized Wastewater Management for Resource Recovery in Rural and Peri-Urban Areas, Resources, 6(22): 1-20.
  24. Mojid, M.A., Wyseure, G.C.L., Biswas, S.K. and Hossain, A.B.M.Z. (2010). Farmers’ perceptions and knowledge in using wastewater for irrigation at twelve peri-urban areas and two sugar mill areas in Bangladesh, Agricultural Water Management, 98: 79–86.
  25. Qadir, M., Wichelns, D., Raschid-Sally, L., McCornick, P. G., Drechsel, P., Bahri, A., & Minhas, P. S. (2010). The challenges of wastewater irrigation in developing countries. Agricultural Water Management, 97(4): 561-568.
  26. Rutkowski, T, Raschid-Sally, L. and Buechler, S. (2007). Wastewater irrigation in the developing world—two casestudies from the Kathmandu Valley in Nepal. Agricultural Water Management, 88: 83 – 91.
  27. Rong-guang, S., Sheng-wei, P., Yue-hua, W., Hao, Z., Yu-jie, Z, Feng-zhi L. and Qi-Xing Z. (2008). Countermeasures of Reclaimed Municipal Wastewater for Safety of Agricultural Use in China, Agricultural Science China. 11:1365-1373.
  28. Victor, O., John-Eudes, A., Bakang, R., Clement, A. and Modeste-Lawakilea, K. (2012). Perception on untreated wastewater irrigation for vegetable production in Ghana. Environment Development Sustainable, 14: 135–150.
  29. Weldesilassie, A.B., Furor, O., Boelee, E. and Dabbert, S. (2009). The Economic Value of Improved Wastewater Irrigation: A Contingent Valuation Study in Addis Ababa, Ethiopia Journal of Agricultural Resource Economics, 34(3): 428-449.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 32، شماره 4
دی 1397
صفحه 597-613

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار