نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی یوسفیان ¹
• علی‌ شاهنظری ²
• میرخالق ضیاء تباراحمدی ³
• محمود راینی ³
• بهروز عرب زاده ⁴

¹ دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

² دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

³ استاد گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

⁴ استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور –معاونت آمل.

چکیده

با توجه به بروز بحران خشکسالی طی سالهای اخیر در سطح جهان، استفاده از روشهای کشت جایگزین که ضمن حفظ میزان عملکرد، موجب صرفه­جویی در مصرف آب ­شود، رو به افزایش است. لذا به­منظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان بهره‌وری آب در برنج هاشمی تحت رژیم­های مختلف­آبیاری و مقایسه آن با روش غرقاب، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران طی دو سال زراعی 1394و 1395 انجام گردید. تیمارها شامل دو روش کم­آبیاری تنظیم شده (آبیاری همه جویچه ها) و خشکی بخشی ریشه(آبیاری یک در میان جویچه ها)، هر کدام با سه سطح تنش خشکی10، 30، و 60 کیلوپاسکال (RDI₁₀، PRD₁₀، RDI₃₀، PRD₃₀،RDI₆₀  و PRD₆₀) در کشت جوی­و پشته و تیمارآبیاری کرتی با مدیریت غرقاب دایم در زمین گلخراب به روش سنتی به­عنوان تیمار شاهد(FI)و در سه تکرار انتخاب گردید. در هر تیمار میزان عملکرد، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهره­وری آب بر اساس میزان محصول تولید شده در ازای حجم آب مصرف شده(kg/m³) اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهره‌وری در تیمارهای مختلف اختلاف معنی­دار از لحاظ آماری داشته است. طبق نتایج این آزمایش، اگرچه بیشترین عملکرد در تیمار غرقاب دائم آبیاری بدست آمد، اما کاهش عملکرد در تیمارهای با تنش جزیی (RDI₁₀ وPRD₁₀₎ ناچیز می‌باشد، همچنین استفاده از روش خشکی بخشی ریشه(PRD)موجب کاهش چشمگیر مصرف آب و افزایش بهره‌وری می­شود، به­طوری­که تیمارPRD₁₀موجب 32درصد صرفه­جویی در مصرف آب نسبت به تیمار شاهد شده و بیشترین میزان بهره­وری آب براساس شاخصCPDدر تیمارPRD₃₀ به‌مقدار724/0کیلوگرم شلتوک بر مترمکعب آب مصرفی محاسبه گردید. براساس نتایج، اعمال خشکی بخشی ریشه در مقایسه با کم­آبیاری تنظیم‌شده با تنش مشابه ضمن اینکه مصرف آب کمتری داشت، عملکرد و بهره‌وری آب بالاتری را نشان می­داد، به­طوریکه متوسط مصرف آب تیمارPRD₁₀ در دو سال نسبت به تیمارRDI₁₀حدود 15درصد کاهش داشت درحالی‌که عملکرد آن بیش از یک درصد و بهره‌وری آن بیش از 18درصد(متوسط دو سال) بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

• آبیاری یک در میان جویچه ها
• خشکی بخشی ریشه
• کشت روی جوی و پشته
• کم‌آبیاری برنج

عنوان مقاله [English]

Effects of Regulated Deficit Irrigation and Partial Root Drying on Yield, Yield Components and Water Productivity of Rice in Furrow and Basin Methods

نویسندگان [English]

• mostafa yosefian ¹
• Ali Shahnazari ²
• mirkhalegh ziyatabar ahmadi ³
• mahmoud raeini ³
• Behroz arabzadeh ⁴

¹ PhD. student, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University.

² AssociateProfessor, Water Engineering Department, University of Agricultural Sciences and Natural Resources of Sari.

³ Professor, Water Engineering Department, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University.

⁴ Assistant Professor of Rice Research Institute.

چکیده [English]

Due to drought crisis in recent years, the use of alternative cropping methods that save water without any decrease in yield is increasing. Therefore, in order to evaluate the yield, yield components, and water use of rice under different non-submerged water levels and comparing it with permanently submerged condition, an experiment was conducted  at fields of Rice Research Institute of Mazandaran during 2015 and 2016, using a randomized complete block design with three replications. The treatments consisted of two methods, regulated deficit irrigation (RDI) by irrigating all furrows and partial root drying (PRD) by irrigating alternate furrows, with three levels of drought stress: 10, 30, and 60  KPa (RDI₁₀, PRD₁₀, RDI₃₀, PRD₃₀, RDI₆₀, PRD₆₀) and a control treatment with permanently submerged basin irrigation in puddled soil (traditional method). Rice yield, yield components, and water consumption were measured in each treatment. The results showed that yield, plant height, panicle length, number of grains, 1000-grain weight, and water productivity (kg/m³) and water consumption at different levels of irrigation had a statistically significant difference in different treatments. Although the highest yield of rice was obtained in continuous submergence, yield reduction in alternate furrow irrigation treatments with minor stress (RDI₁₀ and PRD₁₀) was negligible and they were in the same statistical group in the two years of study. Also, partial root drying, significantly reduced water consumption, such that PRD₁₀ treatment resulted in 32% reduction in water consumption compared to the control treatment, and deficit irrigation, especially partial root drying, increased water productivity. The highest water productivity (kg/m³) was calculated in PRD₃₀ treatment at 0.724 kg per cubic meter of water.  Based on the results, water consumption in the partial root drying was less than regulated deficit irrigation with the same tension, such that water consumption in PRD₁₀ decreased by 15% compared to RDI₁₀. However, average yield of PRD_10v in both years was 1.1% higher. The results related to the yield components were also proportional to yield and partial root drying method compared to regulated deficit irrigation was better.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Alternate furrow irrigation
• Partial root drying
• Rice deficit irrigation