نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اصغر آقابیگی ¹
• محمد علی غلامی سفیدکوهی ²
• محمود راینی ³
• محمدرضا یزدانی ⁴

¹ جهاد کشاورزی

² دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

³ استاد گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

⁴ استادیار پژوهش موسسه تحقیقات برنج کشور

چکیده

برنج پس از گندم مهمترین محصول کشاورزی در جهان است. با توجه به مشکلات کم­آبی و مصرف زیاد آب در اراضی شالیزاری، هر ساله شالیزارهای زیادی در استان­های شمالی کشور با هدف افزایش بهره­وری آب، تسطیح و یکپارچه­سازی می­شوند. در طرح تسطیح و یکپارچه­سازی مزارع شالیزاری، عملیات تسطیح انجام می­شود که به­نظر می­رسد با جابجایی خاک، ویژگی­های فیزیکی و عناصر شیمیایی موجود در آن نیز دستخوش تغییر می­شود. هدف از این پژوهش، بررسی نقش طرح تسطیح و یکپارچه­سازی بر کیفیت شیمیایی و فیزیکی خاک و آب خروجی در اراضی شالیزاری است. این پژوهش در شهرستان آستانه‌اشرفیه در استان گیلان و با مقایسه شالیزارهای سنتی و تسطیح شده در سه منطقه و در پنج تکرار در فصل زراعی ۹5-1394 انجام شد. ویژگی‌های شیمیایی خاک و آب خروجی در طرح کرت­های خردشده در سه سطح اصلی (زمین­های بالادست، میان­دست و پایین­دست) و دو سطح فرعی (زمین­های سنتی و تسطیح شده) تجزیه و با روش توکی، مورد مقایسه میانگین قرار گرفت. نتایج نشان داد مقادیر درصد رطوبت اشباع و کربن آلی خاک در مزارع تسطیح شده به­ترتیب 22% و 11 درصد بیشتر از مزارع سنتی و پتاسیم قابل‌استفاده، دو درصد کمتر از مزارع سنتی بود. همچنین، مقادیر SAR، کلر و نیترات زه­آب خروجی در مزارع تسطیح شده به­ترتیب 14%، 23% و 49 درصد بیشتر از مزارع سنتی و سولفات، حدود 32 درصد کمتر از مزارع سنتی بود. تمام اجزای معدنی خاک به غیر از رس در اراضی تسطیح شده از یکنواختی بیشتری نسبت به اراضی سنتی برخوردار بود. یکنواخت شدن توزیع اجزای معدنی در اراضی تسطیح شده می­تواند در بهبود مدیریت آبیاری و تغذیه گیاهان مؤثر باشد.تسطیح اراضی شالیزاری علاوه بر تغییرات زیر بنایی، موجب تغییر در شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک و همچنین تغییر در کیفیت آب خروجی می‌شود که باید در مدیریت زراعی و استفاده مجدد از زه­آب خروجی در مزارع پایین‌دست مدنظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• بهره‌وری آب
• تسطیح اراضی
• کیفیت زه‌آب
• مزارع سنتی

عنوان مقاله [English]

Investigation of Land Grading and Consolidation Effects on Physical and Chemical Characteristics of Soil and Drainage Water Quality in Paddy Fields of Astaneh Ashrafieh County

نویسندگان [English]

• aliasghar aghabeigi ¹
• Mohammad Ali Gholami Sefidkouhi ²
• mahmoud raeini ³
• mohammadreza yazdani ⁴

¹ jahadekeshavarzi

² Water Engineering, SANRU

³ Professor, Water Engineering Department, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran.

⁴ Assistant Professor, Rice research institute, Rasht, Iran.

چکیده [English]

Rice is the second most important staple food after wheat in the world, and Iran has an annual production of 2 M tons. Due to water scarcity problems and high water consumption in paddy fields and the need to increase irrigation water productivity, a lot of paddy fields are consolidated in the Northern provinces of Iran every year. In consolidation projects, soil is displaced by leveling practice, and then the content of soil chemical elements will be changed. This study was aimed to investigate the role of consolidation projects in paddy fields on soil and drainage water quality. The research was conducted in Astaneh Ashrafiyeh in Guilan Province on traditional and consolidated paddy fields in 3 situations (upland, middle land, and lowland) with 5 replication, in 2016. The soil and outlet/drainage water chemical properties were analyzed based on split plot design with Tucke’s mean analysis method. The soil physical and chemical characteristics results showed that the amount of SAR, Cl, NO
_­3
and SO
₄
in consolidated fields were significantly different than that in traditional fields. The amount of SP and OC of soil in consolidated fields were,  respectively, 22% and 11%, more than that in traditional fields, and available potassium was 2% less than traditional farms. Also, the amount of SAR and Cl and NO
₃
of outlet water in consolidated fields were, respectively, 14%, 23%, and 49%, more than that in traditional fields. All soil mineral components, other than clay, land had less uniformity in levelled lands than traditional lands. Uniform distribution of mineral components in levelled lands can be effective in improving irrigation and nutrition management of plants. In addition to infrastructural changes, the leveling of rice paddies also causes changes in physical and chemical conditions of the soil, as well as changes in the quality of drainage water, which should be considered in agricultural management and reuse of outlet drainage water in downstream farms.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Land leveling
• Rice field
• Water Productivity
• Traditional paddy fields