بررسی کمیت و کیفیت زهاب زهکش‌های زیرزمینی بدون پوشش در مقایسه با پوشش معدنی در دشت شادگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه فردوسی مشهد.

3 کارشناس ارشد مهندسین مشاور سامان آبراه.

چکیده

 
اجرای سامانه زهکشی زیرزمینی از اولویتهای مهم یک طرح تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی بهشمار میآید.
در این سامانهها، هزینه بالای تهیه پوشش شن و ماسهای اطراف لوله زهکش، تداوم فعالیتهای اجرایی در این
بخش و بهویژه در استان خوزستان را با مشکلاتی مواجه کرده است. از گزینههای موجود برای رفع این معضل،
استفاده از پوششهای مصنوعی و یا، در مواردی که خصوصیات خاک منطقه بر اساس توصیههای فنی اجازه دهد،
زهکشی زیرزمینی بدون کاربرد پوشش است. لذا در این تحقیق در مزرعهای آزمایشی به مساحت تقریبی 20
هکتار و با کشت گندم، عملکرد زهکشی بدون استفاده از مواد پوششی در مقایسه با زهکشی رایج، در اراضی
تجهیز و نوسازی شده دشت شادگان (استان خوزستان) مورد ارزیابی قرار گرفت. هر واحد آزمون دارای پنج
1 متر و طول تقریبی 220 متر بود. برای / خط زهکش (لترال) با فواصل 50 متر، عمق کارگذاری متوسط 7
بررسی نوسان سطح ایستابی، از پیزومترهایی در راستای عمود بر زهکش در وسط لترال میانی استفاده شد.
همچنین مقادیر دبی زهکش و کیفیت زهاب خروجی از لترال میانی و در محل چاهک بازرسی اجرا شده روی
این زهکش اندازهگیری شد. حداکثر شوری زهاب در زهکشهای دارای پوشش معدنی (تکرارهای اول و دوم) و
23 و /6 ،25/ 52 و 47 دسیزیمنس بر متر و حداقل آن برابر 7 /1 ،36/ زهکش بدون پوشش بهترتیب برابر 9
0 لیتر بر / 12/6 دسیزیمنس بر متر اندازهگیری شد. حداکثر دبی خروجی در تکرار اول پوشش معدنی 59
0 لیتر بر ثانیه بود. بررسی / 0 لیتر بر ثانیه و در لترال بدون پوشش 23 / ثانیه، در تکرار دوم همین نوع پوشش 28
از خاک نشان داد که عمل آبشویی در طول فصل زراعی درحال انجام بود. (SEI) مقادیر شاخص نمک خروجی
بررسی دبی زهکشها نشان از عملکرد قابل قبول زهکشهای بدون پوشش در تخلیه زهاب از نیمرخ خاک و
عملکرد مناسبتر زهکشهای دارای پوشش معدنی در طول فصل زراعی داشت و خروج رسوب از زهکش در
هیچیک از تیمارها مشاهده نشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Subsurface Drainage Water Quality and Quantity of Drains With out Envelopein Comparison with Mineral Envelope in Shadegan Plain

نویسندگان [English]

  • A H 1
  • A E 2
  • H S 3
چکیده [English]

In on-farm development projects, implementation of subsurface drainage
system is one of the most important issues. Considering the high costs of
preparing mineral envelope for subsurface drain pipes, continued execution
of such projects, especially in Khuzestan province, has faced some
difficulties. To overcome such a problem, use of synthetic envelopes or,
where soil characteristics allow, subsurface drainage without using envelope
may also be an option. Thus, in this research, in an experimental field of 20
ha under wheat in Shadegan region (Khuzestan province), the performance of
subsurface drainage without using envelope was compared with the
conventional drainage by mineral envelope. Each experimental unit had five
subsurface drain pipes (laterals) spaced at 50 m and installed at depth of
1.7m, with a length of 220 m. To study water table condition, some
piezometers were installed perpendicular to the middle laterals of each unit.
Also, the rates of drains discharge and drainage water quality of the middle
laterals in each unit were measured in manholes constructed on them. The
maximum salinity of drainage water from drains with mineral envelope
(replicates 1 and 2) and drains without envelope were 36.9, 52.1, and 47
dS/m, respectively, and the minimum salinities were 25.7, 23.6 and 12.6
dS/m. The maximum drain discharge in the first replication of mineral
envelope was 0.59 lit/sec, and for the second one was 0.28 lit/sec and in the
drains with no envelope was 0.23 lit/sec. Investigation of Salt Exit Index
(SEI) of soil showed that salt leaching continued during the wheat growing
season. Results of drains discharge showed the acceptable operation of drains
without envelope and proper performance of drains with mineral envelope
during the growing season. No sediment discharge was observed in any
treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drain discharge
  • Drain water salinity
  • Drainage without envelope
  • Water table