بررسی نقش شیوه آبیاری با آب شور بر عملکرد سورگوم و ارتقای کارآیی مصرف آب و عناصر غذایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل.

2 دانش‌آموخته‌ی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشگاه زابل.

چکیده

افزایش روزافزون جمعیت همگام با معضل بحران جهانی منابع آب شیرین، استفاده از منابع آب نامتعارف در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگ­ترین مصرف­کننده­ی آب شیرین، به ویژه در مناطق خشک و نیمه­خشک را ضروری می­سازد. به همین دلیل، در این پژوهش، در قالب یک طرح آماری بلوک کامل تصادفی در سطح مزرعه، تأثیر چهار شیوه آبیاری شامل آبیاری با شیارثابت با آب­غیرشور (FF)،آبیاری با شیار ثابت با آب شور (SS)، آبیاری با شیار یک­در میان ثابت با آب شور و غیرشور (FFS) و آبیاری باشیار یک­ در میان متغیر با آب شور و غیرشور (AFS) بر میزان عملکرد، جذب آب و عناصر غذایی مهم و تجمع نمک در خاک مورد بررسی قرار گرفت. مجموع تبخیر-تعرق در کل فصل کشت در تیمار شاهد برابر با 2/901 میلی­متر بوده و مقدار آن در تیمارهای AFS، FFSو SSدر حد معنی­داری در سطح پنج درصد و به میزان 3/6، 9/9 و 3/12 درصد کمتر از تیمار شاهد بود.علی­رغم کاهش معنی­دار در میزان بیوماس کل در تیمارهای FFS (Mg ha-1 34/6) و SS (Mg ha-117/5) در مقایسه با تیمار شاهد (Mg ha-1 89/7)، حفظ بیوماس کل در حد مطلوب در تیمار AFS (Mg ha-1 7/7) باعث 2/13 و 8/33 درصد افزایش کارآییمصرف آّب در این تیمار در مقایسه با تیمارهای FFS و SS شد. اگرچه اعمال تیمارهای SS و FFS باعث کاهش معنی­دار جذب عناصر غذایی شد، اختلاف معنی­داری بین مجموع کل نیتروژن، پتاسیم و فسفر جذب شده در تیمار AFS ( به ترتیب، 3/150، 6/129 و 4/21 کیلوگرم در هکتار)در مقایسه با تیمار شاهد (نیتروژن 9/160، پتاسیم 8/134 و فسفر 4/21 کیلوگرم در هکتار) مشاهده نشد. میزان تجمع نمک در محدوده ریشه در تیمار AFS نیز کم­تر از مقدار آن در تیمارهای SSو FFSبود. لذ، استفاده از این شیوه آبیاری، ضمن کاهش 3/6 درصد در آب مورد نیاز در کل فصل رشد و تامین 50 درصد آن از منابع آّب شور و کاهش میزان کود مورد نیاز، زمینه حفظ منافع اقتصادی و زیست­محیطی در کشاورزی آبی در منطقه را فراهم می­آورد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Irrigation Method with Saline Water on Yield of Sorghum and Improving Water and Nutrient Use Efficiency

نویسندگان [English]

  • f k 1
  • o t 2
چکیده [English]

Population growth as well as global fresh water shortage problem have necessitated the use of unconventional water resources in agricultural sector, as the largest consumer of fresh water, especially in arid and semi-arid regions. In this study, the effect of four irrigation methods on yield, uptake of water and important nutrients, and the salt accumulation in soil was investigated using a completly randomized block design. Treatments included irrigation via fixed furrow with fresh water (FF), irrigation with saline water (SS), irrigation via fixed furrow with saline and fresh water (FFS) and irrigation via alternate furrow with saline and fresh water (AFS). Total crop evapotranspiration during the growing season under FF treatment was 901.2 mm, while for AFS, FFS and SS treatments the values were significantly lower by, respectively, 6.3%, 9.9% and 12.3 percent compared to the control treatment. Despite a significant reduction in the total biomass under FFS (6.34 Mg ha-1) and SS (5.17 Mg ha-1) treatments compared with that for FF treatment (7.89 Mg ha-1), a favorable total biomass under AFS (7.7 Mg ha-1) caused, 13.2% and 33.8 percent increase in water use efficiency under AFS treatments compared with those for FFS and SS treatments, respectively. Although applying SS and FFS treatments caused a significant reduction in crop nutrient uptake, no significant reduction was observed in total crop nutrient content between AFS (150.3 N, 129.6 K and 21.4 P, in terms of kg ha-1) and FF (160.9 N, 134.8 K and 21.4 P, kg ha-1) treatments. Salt accumulation in soil under AFS treatment was also lower than those for FFS and SS treatments. Thus, it could be concluded that applying this irrigation method will lead to 6.3 percent reduction in crop water use, supplying 50 percent of crop water demand by saline water resources, and reduction in crop nutrient demand.  This would protect the economic and environmental issues in the irrigated agriculture in the study area.