خشکسالی و تاثیر آن بر کیفیت منابع آب سطحی در استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیای طبیعی- اقلیم شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 دانشیار گروه جغرافیای طبیعی-اقلیم شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

3 کارشناس هواشناسی همدید، مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی استان سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

 
عناصر مواد و ترکیب های مختلفی در آب وجود دارند که روی کیفیت شیمیائی و فیزیکی آب مؤثر می باشند که در اثر شرایط خاصی چون افزایش و کاهش دبی دچار تغییراتی می شوند. یکی از این شرایط خشکسالی می باشد که کاهش دبی و تغییرات کیفی آب را به همراه دارد. در این تحقیق جهت تحلیل خشکسالی های استان سیستان و بلوچستان از شاخص نمره استاندارد که یکی از شاخص های پیشنهادی سازمان هواشناسی جهانی می باشد بهره گرفته شده است. بر اساس این شاخص استان سیستان و بلوچستان در طول دوره آماری (2005-1976)، به تناوب خشکسالی ها و ترسالی های گوناگونی را با شدت های مختلف تجربه کرده است. به طوریکه بیشترین فراوانی خشکسالی ها مربوط به خشکسالی های ضعیف با 7/26 درصد و خشکسالی های متوسط با20 درصد بوده است.سپس بر اساس همین شاخص، سال های تر و خشک مشخص و در نهایت سال های 2000 تا 2004 به عنوان نماینده  سال های خشک انتخاب گردید.در مطالعه کیفی جریان های سطحی نیز از نتایج آزمایش چهار ایستگاه هیدرومتری رودخانه های سیانجاه، هیرمند، بمپور و باهوکلات طی یک دوره 10 ساله (2006-1997) استفاده گردید. بیشترین تغییرات در غلظت کاتیون ها و آنیون ها در ایستگاه پایاب سد کهک مشاهده گردید که میزان آنها در حدود 22 درصد بود. مقدار EC نیز در دوره شاخص خشکسالی دارای تغییراتی بوده است. به طوریکه در سال های شاخص خشکسالی نسبت به میانگین درازمدت در ایستگاه های پایاب سد کهک، دامن، لادیز و پیردان به ترتیب 7/12، 5/2، 95/0 و 03/0 درصد افزایش یافته است. در واقع کاهش دبی پایه رودخانه و افزایش دما در اثر خشکسالی باعث افزایش مقدار EC شده بوداست. و در نهایت از لحاظ مقدار نسبت جذب سدیم نیز شاهد 5/5 درصد افزایش در دوره خشک بوده ایم.   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Drought and Its Effects on Groundwater Resources Quality in Sistan and Baluchestan Province

نویسندگان [English]

  • p m 1
  • t t 2
  • a sh 3
چکیده [English]

There are different materials and compounds in water that determine its chemical and physical quality. As the result of special conditions such as increase and decrease in discharge, water quality can vary. One of these conditions is drought that decreases discharge, and water quality changes. In this study, droughts of Sistan and Baluchistan province have been analyzed using Standardized Precipitation Index (SPI). On the basis of this index, Sistan and Baluchistan province has experienced alternately different droughts with various intensities in the studied period (1976-2005). Most droughts have been classified as weak with a frequency of 26.7 percent and medium droughts with 20 percent frequency.  Then, dry and wet years were identified. Finally, the period of 2000-2004 were selected as representative of dry years. In respect to water quality, results of 4 hydrometrics station for Sianchah, Hirmand, Bampur, and Bahokalat rivers were studied for a period of 10 years (1997-2006). Most changes in cations and anions concentrations were observed at Payab-e- Kohak Dam hydrometric stations, which were about 22 percent. EC also changed in drought index period as compared with long–term average, increasing in Payab–e- Kohak Dam, Daman, Ladiz and Pirdan hydrometeric stations by 12.7%, 2.5%, 0.95%, and 0.03%, respectively. In fact, decrease in river base flow and temperature increase caused increase in EC in drought period. Also, SAR increased in all of the studied stations by about 5.5 percent in the drought period. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • گیاه‌‌سوزی
  • اختلالات مرفولوژیک
  • کوتولگی