تأثیر روش‌های برنامه‌ریزی آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی و دانشجوی دکتری دانشگاه تبریز.

2 کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان شرقی.

چکیده

این پژوهش به‌منظور ارزیابی تأثیر روش‌های برنامه‌ی آبیاری روی عملکرد و کارآیی مصرف آب گندم و تعیین روش مناسب برنامه‌ریزی آبیاری آن در منطقه‌ی سعیدآباد آذربایجانشرقی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمار و 4  تکرار انجام شد. آبیاری‌ها در تیمارهای I1 و I2 به‌ترتیب زمانیکه نسبت عمق آبیاری به تبخیر از تشت کلاس A به 8/0 و 1 می‌رسید شروع می‌شد، در تیمارهای I3 و I4 آبیاریها به‌ترتیب در پتانسیل آب خاک معادل 40- و 60- کیلوپاسکال انجام شد، در تیمارهای I5 و I6 آبیاری‌ها به‌ترتیب در دو رطوبت 40 و 60 درصد آب قابل استفاده در ناحیه ریشه صورت گرفت، در تیمارهای I7 و I8  در درجه-روز تنش (SDD[1]) انباشته‌ی به‌ترتیب 8 و 12 مبادرت به آبیاری شد و در تیمارهای  I9 و I10 نیز آبیاری‌ها بر اساس مراحل رشد نبات انجام شد به این‌ترتیب که در تیمار I9، دو آبیاری در مراحل آغاز ریشه‌دوانی و گلدهی و در تیمار I10، چهار آبیاری در مراحل آغاز ریشه‌دوانی، پایان پنجه‌زنی، آبستنی و مرحله‌ی شیری انجام گرفت. نتایج نشان داد که اختلاف تیمارها از نظر عملکرد بیولوژیک و دانه، کارآیی مصرف آب، وزن هزاردانه، درصد پروتئین دانه و شاخص برداشت معنی‌دار (در سطح یک و پنج درصد) بود. در این میان، تیمار I2 (نسبت عمق آبیاری به تبخیر معادل 1) بیشترین عملکرد بیولوژیک و دانه و وزن هزاردانه، تیمار I9 (دو آبیاری در مراحل آغاز ریشه‌دوانی و گلدهی) بیشترین کارآیی مصرف آب، تیمار I10 (چهار آبیاری در مراحل آغاز ریشه‌دوانی، پایان پنجه‌زنی، آبستنی و مرحله‌ی شیری) بیشترین درصد پروتئین دانه و تیمار I3 (آبیاری توسط تانسیومتر در پتانسیل 40- کیلوپاسکال) بیشترین شاخص برداشت را بخود اختصاص دادند. در کل با توجه به تعداد دفعات آبیاری، حجم آب مصرفی، عملکرد دانه، کارآیی مصرف آب و سادگی روش، تیمار I3 به‌نظر مناسب‌تر بود.



[1] Stress Degree Day

عنوان مقاله [English]

Effect of Irrigation Scheduling Methods on Crop Yield and Water Use Efficiency of Wheat (Triticum aestivum)

نویسندگان [English]

  • azhdar onnabi milani 1
  • sedghali zamani 2
چکیده [English]

Proper use of water resources in arid and semi-arid regions is important and vital. This study was conducted to evaluate the effect of irrigation scheduling by various methods on crop yield and water use efficiency (WUE) by wheat, and determining suitable irrigation-scheduling method for irrigation of wheat in Saeedabad, Tabriz. A field experiment was conducted with 10 irrigation treatments (I1 to I10) in randomized complete block design with 4 replications. The irrigation timing treatments comprised of two ratios of irrigation depth to evaporation from class A pan i.e. 0.8 (I1) and 1.0 (I2), two soil water potentials -40 (I3) and -60 (I4) kPa, two soil water contents i.e. 40% (I5) and 60% (I6) soil available water in root zone, two canopy temperatures i.e. stress degree days equal to 10 (I7) and 12 (I8), and irrigations at different physiological growth stages i.e. crown root initiation (CRI) + flowering (I9) and CRI + late tillering + boot + milk stages (I10). Results indicated that there was significant difference between treatments in biomass, grain yield, WUE, kernel weight, protein content and harvest index (HI). Among the treatments, I2 had the maximum biomass, grain yield and kernel weight. I9, I10 and I3 were the best treatments in WUE, seed protein content, and HI, respectively. Although the selection of the best irrigation scheduling method depends on water resources availability and existing facilities, in general, with due attention to irrigation frequencies and other consideration such as volume of applied water, grain yield, WUE, and simplicity of the method, we can recommend irrigation at –40 kPa soil water potential as a suitable method for timing of irrigation under this experimental condition.