علی مومن پور؛ محسن کلاگری؛ محمد هادی راد
چکیده
در مناطق خشک و نیمه‌خشک که دارای مناطقی با کیفیت پایین آب‌وخاک است، شناسایی گونههای چوبی متحمل به شوری از اهمیت بهسزایی برخوردار است. این پژوهش با هدف شناسایی ژنوتیپهای (provenances) پده متحمل به شوری در مقایسه با ژنوتیپهای بومی استان یزد بهصورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با فاکتور اصلی شوری در چهار سطح و فاکتور ...
بیشتر
در مناطق خشک و نیمه‌خشک که دارای مناطقی با کیفیت پایین آب‌وخاک است، شناسایی گونههای چوبی متحمل به شوری از اهمیت بهسزایی برخوردار است. این پژوهش با هدف شناسایی ژنوتیپهای (provenances) پده متحمل به شوری در مقایسه با ژنوتیپهای بومی استان یزد بهصورت اسپیلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با فاکتور اصلی شوری در چهار سطح و فاکتور فرعی ژنوتیپهای پده در هفت سطح و با سه تکرار در طی سالهای 1402-1401 در ایستگاه حسین‌آباد مرکز ملی تحقیقات شوری اجرا شد. سطوح شوری آب آبیاری شامل 2/80، 6، 10 و 14 دسیزیمنس بر متر و ژنوتیپهای پده مورد مطالعه شامل 1)اصفهان، 2)منجیل، 3)یزد1، 4)یزد2، 5) گرمسار، 6)قرخلار و 7)کرمان بودند. نتایج نشان داد که نوع ژنوتتیپ و سطح شوری بر تغییرات صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی مؤثر است. تمامی ژنوتیپهای مزبور به‌خوبی سطح شوری شش دسیزیمنس بر متر را تحمل کردند، اما با افزایش بیشتر شوری، تمامی ویژگیهای رشدی در برخی از ژنوتیپها بهطور معنیداری کاهش یافت. در سطوح شوری 10 و 14 دسیزیمنس بر متر، ارتفاع کل، قطر کل، قطر برابر سینه و میزان افزایش آنها در طی فصل رشد، درصد نکروزهگی و محتوای رطوبت نسبی برگها در ژنوتیپهای کرمان، منجیل و گرمسار بهطور معنیداری نسبت به درختان شاهد کاهش داشت ولی محتوای سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و محتوای نشت یونی نسبی برگها بهطور معنیداری نسبت به درختان شاهد، افزایش یافت. کاهش معنیدار در صفات رشدی بررسی شده در ژنوتیپهای یزد1 و قرخلار تنها در سطح شوری 14 دسیزیمنس بر متر نسبت به درختان شاهد، مشاهده شد. این نتایج حاکی از آن است که ژنوتیپهای یزد1 و قرخلار از طریق حفظ ویژگیهای رشدی خود و افزایش جذب پتاسیم در برابر سدیم، توانستند به‌خوبی شوری تا 10 دسیزیمنس بر متر را تحمل نمایند. پس از آنها، ژنوتیپهای یزد2 و اصفهان تحمل نسبتاً خوبی به شوری از خود نشان دادند. اما، ژنوتیپهای کرمان، گرمسار و منجیل بهترتیب بهعنوان حساسترین ژنوتیپها به شوری شناسایی شدند. پس توصیه میشود که کیفیت چوب و میزان عملکرد ژنوتیپهای انتخابی در شرایط شور بررسی شود تا بتوان بهترین ژنوتیپ را برای تولید چوب در مناطق شور معرفی نمود.
علی مومن پور؛ مریم دهستانی اردکانی؛ ولی سلطانی گردفرامرزی؛ محمد هادی راد؛ محمدرضا وظیفه شناس؛ امین آناقلی؛ فاطمه احمدی؛ زهرا جماعتی اردکانی
چکیده
بهمنظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپهای انتخابی انار، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپانار در 12 سطح (شیشهکپ فردوس، ملس یزدی، ملس ساوه، رباب نیریز، گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان، گلنار زینتی شهداد، نرک لاسجرد سمنان، وحشی بابلسر، پوست ...
بیشتر
بهمنظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپهای انتخابی انار، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپانار در 12 سطح (شیشهکپ فردوس، ملس یزدی، ملس ساوه، رباب نیریز، گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان، گلنار زینتی شهداد، نرک لاسجرد سمنان، وحشی بابلسر، پوست سیاه اردکان، چاه افضل و وشیک ترش سراوان) و میانگین شوریخاکدر پنجسطح (5/1، 8/3، 2/6، 3/9 و 6/12 دسیزیمنس برمتر)و با چهار تکرار (مجموعا 240 گلدان)، انجامشد.بر اساسنتایج،کمترین میزان آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپ وشیک ترش سراوان (02/3 دسیزیمنس برمتر) و پس از آن در رقم ملس ساوه (25/3 دسیزیمنس برمتر) و گلنار زینتی ساوه (40/3 دسیزیمنس برمتر)، مشاهده شد. بیشترین آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپهای گلنار زینتی شهداد، چاه افضل، پوست سیاه اردکان و رقم ملس یزدی، بهترتیب به میزان (90/4، 70/4، 38/4 و 17/4 دسیزیمنسبرمتر) و بیشترین مقدار شیب کاهش عملکرد به ازای افزایش هر واحد شوری (بر حسب دسیزیمنس برمتر)، در ژنوتیپ گلنار زینتی ساوه (89/7 درصد)و پس از آن در ژنوتیپهای گلنار زینتی سروستان (39/7%)، وشیک ترش سراوان (69/6%) و رقم ملس ساوه (33/6%)، مشاهده شد. کمترین مقدار شیب کاهش عملکرد در ژنوتیپهای چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان بهترتیب به میزان (83/2%، 88/2% و 89/2%)، مشاهده شد. در مجموع نتایج نشان داد که میزان شوری که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپهای چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان شد، در حدود دو برابر میزان شوری بود که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپهای گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان و وشیک ترش سراوان و رقم ملس ساوه شده بود. کاهش 50% عملکرد در ژنوتیپهای چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان به ترتیب در شوریهای 37/22، 74/21 و 10/21 دسیزیمنس برمتر، مشاهده شد. در پژوهشهای قبلی گزارش شده است کهدر شوری 4/8 دسیزیمنسبرمتر تا میزان 50% از عملکرد (بیوماس) درختان انارکاسته میشود، در حالیکه نتایج این پژوهش نشان داد که در ژنوتیپهای چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان در شوری 4/8 دسیزیمنس بر متر تنها به ترتیب 47/10، 58/11 و 30/13 درصد از عملکرد کاسته شد.بر این اساس، ژنوتیپهای چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنانبرای انجام آزمایش ها و مطالعات تکمیلی و کاشت به عنوان پایه در ایستگاه چاه افضل مرکز ملی تحقیقات شوری انتخاب شدند.
زهرا جماعتی اردکانی؛ علی مومن پور؛ مریم دهستانی اردکانی؛ مصطفی شیرمردی
چکیده
بهمنظورارزیابیاثر تنش شوری بر برخی از ویژگیهای رشدیژنوتیپهایانتخاب شده انار از مناطقی با آب و خاک شور، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفیبادوعاملژنوتیپ و رقمدرسهسطح (’پوست سیاه اردکان‘، ’چاه افضل‘و ’رباب نیریز‘) و شوری آب آبیاری درپنج سطح (یک، سه، پنج، هفت و نه دسیزیمنسبرمتر)، و با ...
بیشتر
بهمنظورارزیابیاثر تنش شوری بر برخی از ویژگیهای رشدیژنوتیپهایانتخاب شده انار از مناطقی با آب و خاک شور، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفیبادوعاملژنوتیپ و رقمدرسهسطح (’پوست سیاه اردکان‘، ’چاه افضل‘و ’رباب نیریز‘) و شوری آب آبیاری درپنج سطح (یک، سه، پنج، هفت و نه دسیزیمنسبرمتر)، و با چهار تکرار در سال 1397-1396 در سایت مرکز ملی تحقیقات شوریایران انجام شد.نتایج نشان داد که نوع ژنوتیپ و سطوح شوری بر تغییرات صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی مؤثر است. در تمامی ژنوتیپهای مطالعه شده با افزایش سطح شوری،شاخصهای مورد مطالعه شامل ارتفاع شاخه، قطر شاخه، تعداد برگ کل، درصد برگهای سبز، وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوی آب نسبی، شاخص کلروفیل، کلروفیل a، b و کل، کاهش و درصد برگهای نکروزه کاهش یافت. درحالیکه درصدبرگهای ریزش یافته، نسبت وزن تر ریشه به وزن تر اندام هوایی، درصد نشت یونی، درصد سدیم، درصد کلر، و نسبت سدیم به پتاسیم برگها افزایش یافتند، ولی میزان کاهش و افزایش در صفات اندازهگیری شده در بین ژنوتیپهای مطالعه شده با یکدیگر اختلاف معنیداری داشتند. در سطح شوری هفت دسیزیمنس برمتر، در ژنوتیپهای ’چاه افضل‘ و ’رباب نیریز به ترتیب برگهای نکروزه (3% و 6/5%)، برگهای ریزش یافته (05/1% و 83/4%)، نشت یونی (95/3% و 60/8 %)، سدیم (31/0% و 67/0%)، کلر (13/0% و 43/0%)، پتاسیم (64/0% و 27/0%)، و نسبت سدیم به پتاسیم (12/0 و 64/0 واحد) نسبت به گیاهان شاهد (سطح شوری 1 دسیزیمنس بر متر) افزایش یافتند. درحالیکه، برگهای سبز (06/4% و 43/10%)، تعداد برگ کل (62/2% و 4/12%)، رطوبت نسبی (68/5% و 77/9%) و کلروفیل کل (13/5% و 56/14%) به ترتیب در ژنوتیپهای ’چاه افضل‘ و ’ رباب نیریز ‘نسبت به گیاهان سطح شوری یک دسیزیمنس بر متر )شاهد( کاهش یافتند.دراینتحقیق در مجموع، ژنوتیپهای ’چاه افضل‘ و ’ رباب نیریز ‘ بهترتیب بهعنوان متحملترین و حساسترین ژنوتیپها به شوری انتخاب شدند. ژنوتیپ چاه افضل با حفظ خصوصیات رشدی خود و افزایش جذب پتاسیم در مقابل سدیم توانست به خوبی شوری تا هفت دسیزیمنس بر متر را تحمل نماید.
علی مومن پور؛ علی ایمانی؛ داوود بخشی؛ غلامحسن رنجبر
چکیده
آستانه تحمل به شوری گیاهان باغی بر اساس میزان کاهش عملکرد در شرایط شور در مقایسه با شرایط غیرشور بدست میآید. بهمنظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپهای انتخابی بادام، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپبادام در11 سطح (تونو، نانپاریل، مامایی، شکوفه، ...
بیشتر
آستانه تحمل به شوری گیاهان باغی بر اساس میزان کاهش عملکرد در شرایط شور در مقایسه با شرایط غیرشور بدست میآید. بهمنظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپهای انتخابی بادام، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپبادام در11 سطح (تونو، نانپاریل، مامایی، شکوفه، سهند، شاهرود12، A200،25-1، 16-1 و40-13 پیوندشدهرویپایهGF677 وپایه GF677 (پیوند نشده به عنوان شاهد)) و شوریآبآبیاریدر پنجسطح (5/0، 5/2، 9/4، 3/7 و 8/9 دسیزیمنسبرمتر)، انجامشد.در پایان پژوهش، آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در ژنوتیپهای مورد مطالعه بر حسب بیوماس گیاهان محاسبه شد. نتایج نشان داد کهکمترین میزان آستانه تحمل به شوری مربوط به ژنوتیپ 16-1 (22/2 دسیزیمنسبرمتر) بود و پس از آن ارقام مامایی (28/2 دسیزیمنسبرمتر) و سهند (39/2 دسیزیمنسبرمتر)، قرار داشت. در نقطه مقابل، بیشترین آستانه تحمل به شوری در رقمهای شکوفه، شاهرود 12 و ژنوتیپ 25-1 به ترتیب به میزان (80/5، 84/4 و 80/4 دسیزیمنسبرمتر)، مشاهده شد. بیشترین شیب کاهش عملکرد با افزایش شوری در ژنوتیپ 40-13 (05/8 درصد)، و پس از آن در ارقام A200(86/7 درصد) و نانپاریل (55/7 درصد)، ثبت شد. در نقطه مقابل، کمترین مقدار شیب کاهش عملکرد در رقمهای شاهرود 12(60/5 درصد)دیده شد. در مجموع نتایج نشان داد، میزان شوری که موجب کاهش عملکرد 50 درصدی در ارقام شاهرود12، شکوفه و ژنوتیپ 25-1، میشود، به ترتیب 05/5، 43/4 و 55/3 دسیزیمنس برمتر نسبت به پایههای شاهد (بدون پیوند)، بیشتر است. کاهش 50 درصدی در عملکرد رقمهای شاهرود12، شکوفه، ژنوتیپ 25-1 و پایه GF677بهترتیبدر شوریهای 23/13، 59/12، 71/11 و 16/8 دسیزیمنسبرمتر مشاهده شد. گفتنی است که در پژوهشهای قبلی گزارش شده است کهدر شوری هفت دسیزیمنسبرمتر تا میزان 100 درصد از عملکرد (بیوماس) درختان بادام کاسته میشود، در حالیکه در ارقام شاهرود 12 و شکوفه پیوند شده روی پایه GF677در شوری هفت دسیزیمنس بر متر تنها به ترتیب 12 و 9 درصد از عملکرد کاسته شد.بر این اساس میتوان ترکیبهای پیوندی مذکور را برای مناطقی با شوریهای متوسط توصیه نمود.
علی مومن پور؛ علی ایمانی؛ داوود بخشی
چکیده
ترکیب پایه و پیوندک، خصوصیات بیوشیمیایی بادام را در شرایط شوری، تحت تاثیر قرار میدهد. بهمنظور ارزیابی اثر تنش شوری بر تغییرات بیوشیمیایی تعدادی از ژنوتیپهای بادام،آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل ژنوتیپ در چهار سطح (’شکوفه‘،’سهند‘ و ژنوتیپ’40-13‘ پیوند شده روی پایه GF677و پایه GF677بدون ...
بیشتر
ترکیب پایه و پیوندک، خصوصیات بیوشیمیایی بادام را در شرایط شوری، تحت تاثیر قرار میدهد. بهمنظور ارزیابی اثر تنش شوری بر تغییرات بیوشیمیایی تعدادی از ژنوتیپهای بادام،آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل ژنوتیپ در چهار سطح (’شکوفه‘،’سهند‘ و ژنوتیپ’40-13‘ پیوند شده روی پایه GF677و پایه GF677بدون پیوند)و شوری آب آبیاری در پنج سطح (5/0، 5/2، 9/4، 3/7 و 8/9 دسیزیمنس بر متر)، انجام شد. پس از اعمال تیمارهای آزمایشی، صفات بیوشیمیایی از قبیل فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانتی، قندهای محلول و نامحلول، پرولین، پروتئینهای محلول کل، فعالیت آنزیمهای کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز، پراکسید هیدروژن، مالون دیآلدئید و سایر آلدئیدها اندازهگیری شد. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد، محتوای پراکسید هیدروژن، مالون دیآلدئید و سایر آلدئیدها، با افزایش غلظت نمکتا سطح شوری 8/9دسیزیمنس بر متر در ژنوتیپهای مورد مطالعه، افزایش یافت. همچنین، محتوای فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی، قندهای محلول، پرولین، پروتئین محلول کل، فعالیت آنزیمهای کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ژنوتیپهای مطالعه شده، ابتدا با زیاد شدن غلظت نمک، افزایش یافت و سپس با افزایش بیشتر سطح شوری، مقدار آنها کم شد. در مجموع، بیشترین محتوای پروتئینهای محلول کل، فعالیت آنزیمهای کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در سطح شوری 3/7 دسیزیمنس بر متر و بیشترین محتوای فنل کل، ظرفیت آنتیاکسیدانی، قندهای محلول و پرولین در سطح شوری8/9 دسیزیمنس بر متر و کمترین محتوای پراکسید هیدروژن، مالون دیآلدئید، سایر آلدئیدها و قندهای نامحلول در دو سطوح شوری 3/7 و 8/9 دسیزیمنس بر متر در رقم ’شکوفه‘، مشاهده شدند. در مجموع، از میان ژنوتیپهای مورد مطالعه، ارقام ’شکوفه‘ و ’سهند‘ پیوند شده روی پایهGF677به ترتیب، به عنوان متحملترین و حساسترین ارقام به شوری، تشخیص داده شدند.