اثر کانی زئولیت بر مقاومت گیاه تربچه (Raphanus sativus L.) به تنش ‌آبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.

2 دانشیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.

3 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

4 دانشجوی کارشناسی گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران.

چکیده

به‌منظور بررسی اثر زئولیت بر بهبود مقاومت گیاه تربچه(Raphanus sativus L.) به تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1403 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس (ایران) انجام شد. عامل‎های آزمایش شامل تنش کم‌آبی در سه سطح شامل آبیاری پس از تخلیه مجاز رطوبتی به‎میزان 20%، 40% و 60% و زئولیت در چهار سطح شامل صفر،3%، 6% و 9% بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر زئولیت بر وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن تر و خشک بوته در سطح 1% معنی‌دار بود. اثر تخلیه مجاز رطوبتی بر وزن تر ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک بوته در سطح 1% و بر وزن خشک ریشه در سطح 5% معنی‎دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که مصرف زئولیت باعث افزایش وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و وزن تر و خشک بوته شد به‌طوری‌که بیشترین وزن تر و خشک ریشه، اندام هوایی و کل بوته، به‌ترتیب با مقادیر 13، 2/4، 11/6، 2/5، 24/6 و 4/9 گرم به تیمار مصرف ۹% زئولیت اختصاص داشت. کمترین مقادیر هم متعلق به تیمار عدم مصرف زئولیت بود. با افزایش تنش کم‌آبی، وزن تر و خشک ریشه، اندام هوایی و بوته کاهش یافت. این کاهش در تیمار تخلیه مجاز رطوبتی 60% نسبت به 20% به‌ترتیب 17/1%، 12%، 16/9%، 12%، 17/0% و 14/1% بود. با توجه به نتایج به‌دست آمده، اگرچه کاهش رطوبت خاک وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه را کاهش داد اما زئولیت دارای قابلیت خوبی در افزایش تحمل گیاه تربچه به تنش کم‌آبی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Zeolite on Improving Water Stress Resistance of Radish (Raphanus sativus L.)

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Farasati 1
  • Ali Nakhzari Moghaddam 2
  • Mehdi Zakerinia 3
  • Ebrahim Gholamali poor alamdari 2
  • Taiebeh Sheibak 4
1 Associate prof., Water Engineering department, Faculty of Agriculture and Natural Resource, Gonbad Kavous University, Gonbad kavous, Iran.
2 Associate prof., Plant Production Department, Faculty of Agriculture and Natural Resource, Gonbad Kavous University, Gonbad kavous, Iran.
3 Associate prof., Water Engineering department, Faculty of Water and Soil Engineering, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Iran
4 BSc Student, Water Engineering department, Faculty of Agriculture and Natural Resource, Gonbad Kavous University, Gonbad kavous, Iran.
چکیده [English]

To investigate the effect of zeolite on improving the drought tolerance of radish (Raphanus sativus L.), a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications, at the research greenhouse of Gonbad Kavous University (Iran) in 2024. Experimental factors included drought stress at three levels of irrigation after 20%, 40%, and 60% of allowable moisture depletion, and zeolite at four levels of 0, 3%, 6%, and 9%. The analysis of variance showed that the effect of zeolite on fresh, and dry weight of root, fresh, and dry weight of shoot, and total plant fresh and dry weight was significant at the 1% probability level. Drought stress had a highly significant effect (p < 0.01) on root fresh weight, shoot fresh and dry weight, and total plant fresh and dry weight, and a significant effect (p < 0.05) on root dry weight. Mean comparison results indicated that zeolite application increased root, shoot, and total plant fresh and dry weights. Accordingly, the greatest fresh and dry weights of the root, shoot, and whole plant—measured at 13, 4.2, 11.6, 2.5, 24.6, and 4.9 g, respectively—were observed in the treatment receiving 9% zeolite. However, the lowest values belonged to the control (no zeolite). With increasing drought intensity from 20% to 60% allowable moisture depletion, the fresh and dry weights of root, shoot, and total plant decreased by 17.17%, 12%, 16.9%, 12%, 17.0%, and 14.1%, respectively. Despite the reduction in fresh and dry biomass caused by soil moisture deficit, the application of zeolite significantly enhanced the drought tolerance of radish plants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Radish irrigation
  • Permissible moisture depletion
  • Radish tolerance to moisture deficit

مراجع

  1. احمدی‌آذر، فرزاد، حسنلو، طاهره، ایمانی ، علی و فیضی‌اصل، ولی. 1394. تنش خشکی و کاربرد زئولیت معدنی بر رشد و برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه پنیرک (Malva sylvestris). پژوهش‌های گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران). 28(3): 474-459.DOI:  1001.1.23832592.1394.28.3.1.0
  2. اسماعیل‌پور، بهروز، فاطمی، حمیده و مرادی، معصومه، 1399. تأثیر عصاره جلبک دریایی بر شاخص‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ریحان در شرایط تنش کم‌آبی. علوم و فنون کشت‌های گلخانه‌ای. 11(1): 69-59

DOI: 10.47176/jspi.11.1.10288

  1. خرسندی، صمد، بلندنظر، صاحبعلی، عدلی‌پور، محمد، 1395. اثر کادمیوم و زئولیت بر صفات رشد شاهی (Lepideum sativum) و تربچه (Raphanus sativus L.). فناوری تولیدات گیاهی 16(1): 146-137. DOI:  10.22084/ppt.2016.1770
  2. خان‌احمدی، تقی، فراستی، معصومه، نخ‌زری مقدم، علی، ذاکری نیا، مهدی، 1403. بررسی اثر تنش آبی و کود کمپوست بر رشد و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه گل گاو زبان ایرانی. نشریه رویکردهای نوین در مهندسی آب و محیط زیست. 3(2): 17-23DOI:22034/nawee.2024.434886.1061
5.                   خیام، سلیمان، مشعل، محمود، علی نیایی فرد، ساسان، وراوی پور، مریم، 1400. تعیین کارایی مصرف آب و تابع تولید آب-نیتروژن برای گیاه تربچه. مجله مدیریت آبیاری و آب. (11)2: 315-324
.DOI: 10.22059/jwim.2021.312061.834
  1. دهقانپور، صدیقه، شمیلی، منصوره و میرزاعلیان دستجردی، عبدالمجید، 1397. تأثیر زئولیت بر کاهش اثرات تنش کم‌آبی در تربچه (Raphanus sativus radicula L.). دومین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی کشاورزی، محیط‌زیست و امنیت غذایی. 15 اسفند ماه، جیرفت، ایران.
  2. سمسارزاده، مهدیه، سیف‌زاده، سعید، درویشی زیدآبادی، داوود، ذاکرین، حمید رضا و حدیدی ماسوله، اسماعیل، 1402. تأثیر زئولیت بر خصوصیات بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه گشنیز (Coriandrum sativum) در شرایط تنش کم‌آبی. فرآیند و کارکرد گیاهی. 12(53): 105-91. DOI: 20.1001.1.23222727.1402.12.53.6.4
  3. طباطبایی، سید حسن، مردانی‌نژاد، سارا و زارع‌ابیانه، حمید، 1393. اثر تنش آبی بر رشد، عملکرد و کارآیی مصرف آب فلفل در شرایط گلخانه‌ای. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. 28(1): 71-63.

.DOI: 10.22092/jwra.2015.101165

  1. طالقانی، داریوش، سالمی، حمیدرضا، فرزام نیا، مسعود، صدرقاین، سیدحسین، 1400. ارزیابی تحمل تنش خشکی ژنوتیپ های چغندر قند روش های آبیاری جویچه ای و قطره ای نواری (تیپ). فصلنامه علوم زراعی زراعی ایران. (1)23: 13-1.DOI: 1001.1.15625540.1400.23.1.1.5
  2. فیفائی، رضا، فتوحی قزوینی، رضا، گلعین، بهروز و حمیداوغلی، یوسف، 1394. اثر تنش خشکی بر مقدار پرولین، قندهای محلول، مالون دی‌آلدئید و رنگدانه­ها در پایه­های تجاری مرکبات شمال کشور. به‌زراعی کشاورزی. 17(4): 952-939. https://doi.org/10.22059/jci.2015.55142
  3. کرمی، سمیه، هادی، هاشم، تاج‌بخش شیشوان، مهدی، و مدرس‌ثانوی، سید علی، 1397. اثر سطوح مختلف نیتروژن و زئولیت بر محتوای کلروفیل، کمیت و کیفیت علوفه تاج‌خروس تحت تنش کم‌آبیاری. به‌زراعی کشاورزی. 20(1): 84-67.DOI: 1001.1.24763594.1387.12.45.44.1
  4. گویلی، ادریس، موسوی، سید علی اکبر و کامگارحقیقی، علی­اکبر، 1395. اثر بیوچار کود گاوی و تنش رطوبتی بر ویژگی‌های رشد و کارآیی مصرف آب اسفناج در شرایط گلخانه‌ای. نشریه پژوهش آب در کشاورزی (علوم خاک و آب). 30(2): 259-243.DOI: 22092/jwra.2016.106647
  5. متانت، معصومه، بانژاد، حسین، گلدانی، مرتضی، قلی­زاده، مصطفی، 1399. بررسی اثر آب مغناطیسی و پرایمینگ بر عملکرد صفات مورفولوژیکی گیاه تربچه تحت تنش خشکی. مجله مدیریت آبیاری و آب. 10 (1):75-87

DOI: 10.22059/jwim.2020.292673.729

  1. مدنی، حمید، مقیمی، آرش و ساجدی، نورعلی، 1389. تأثیر مقادیر مختلف زئولیت و دور آبیاری بر عملکرد و برخی صفات سیب‌زمینی. یافته‌های نوین کشاورزی 4(3): 289-291.
  2. ملکی، سوده، نخ‎زری مقدم، علی، صباغ‎پور، سید حسین ، نوری‎نیا، عباسعلی و صبوری، حسین، 1397. بررسی تأثیر کاربرد زئولیت و پتاسیم بر برخی از صفات و عملکرد نخود(Cicer arietinum) در مدیریت‌های مختلف آبیاری. پژوهش‏های حبوبات ایران. 9(2): 125-114.DOI: 10.22067/ijpr.v9i2.61250
  3. یوسفوند، پیمان، ساجدی، نورعلی و میرزاخانی، محمد، 1390. تأثیر تنش خشکی، مصرف زئولیت و سلنیوم بر عملکـرد و اجزای عملکرد آفتابگردان. یافته‌های نوین کشـاورزی: 5(3): 339-325.
  4. Ashraf, M. and Foolad, M.R., 2007. Roles of glycine betaine and proline in improving plant abiotic stress resistance. Environmental and Experimental Botany. 59(2): 206-216. http://dx.doi.org/10.1016/j.envexpbot.2005.12.006
  5. Ge, G., Li, Z., Fan, F., Chu, G., Hou, Z. and Liang, Y., 2010. Soil biological activity and their seasonal variations in response to long-term application of organic and inorganic fertilizers. Plant and Soil. 326: 31-44. https://www.jstor.org/stable/24130418.
  6. Polat, E., Karaca, M., Demir, H. and Onus, A. Naci., 2004. Use of natural zeolite (clinoptilolite) in agriculture. Journal of Fruit and Ornamental Plant Research. 12: 183-189.
  7. Rajabnia, M., Farasati, M., Nakhzari Moghaddam, A., Heshmatpour, A., Effects of biochar, foliar application of amino acid, and drought stress on physiological and morphological traits, yield componenets, and water use efficiency in Spinacia Oleracea. Water Harvesting Research. 2(7): 210-219.DOI: 10.22077/jwhr.2024.8139.1153
  8. Tohidi-Moghadam, H.R., Shirani-Rad, A.H., Nour-Mohammadi, G., Habibi, D., Modarres-Sanavy, S.A.M., Mashhadi-AkbarBoojar, M. and Dolatabadian, A., 2009. Response of six oilseed rape genotypes to water stress and hydrogel application. Pesquisa Agropecuária Tropical.39(3): 243-250.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 39، شماره 3
آذر 1404
صفحه 251-260

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار