نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
2 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.
چکیده
هدف این مطالعه دستیابی به درکی بهتر از آینده آب در بخش کشاورزی در منطقه سیستان است. در این مطالعه برای تعیین پیشرانهای نهایی به روشهای آیندهپژوهی تکیه کرده و با استفاده از روش پنل خبرگان 23 پیشران شناسایی و در نهایت هفت پیشران اصلی تاثیر گذار بر بحران آب سیستان برای نگارش سناریو به روش دلفی استفاده شد. این پیشرانها عبارت بودند از: خشکسالی، وابستگی به منابع آب خارجی، توجه نکردن کافی به مدیریت منابع آب، کشت بی رویه محصولات آب بر، شیوه نامناسب آبیاری، ضعف فناوری کشاورزی و رایگان بودن آب در بخش کشاورزی. با توجه به نقشه پهنه بندی خطر، 86% از منطقه سیستان در آینده در معرض بحران آبی خیلی شدید قرار خواهند گرفت. در ادامه، وضعیتهای محتمل برای هر یک از این عوامل ارائه شد و با استفاده از آن سه سناریو با سازگاری بالا که شامل سناریوی اول، دوم و سوم برای مسئله بحران آب در سیستان با استفاده از نرمافزار سناریو ویزارد (Scenario Wizard ) طراحی شد. در این سناریوها سه وضعیت شامل: وضعیت محتمل ( اگر پیشران در وضعیت فعلی بماند)، وضعیت خوشبینانه (بهبود شرایط) و وضعیت بدبینانه ( تضعیف شرایط) برای هر یک از عوامل طراحی شد. در سناریوهای طراحی شده کشت بی رویه محصولات آببر در حالت بدبینانه، رایگان بودن آب در بخش کشاورزی و خشکسالی در حالت محتمل، و سایر پیشرانها در وضعیت خوشبینانه قرار داشتند. و وضعیتهای خوشبینانه بر دیگر وضعیتها برتری داشت و در هر سه سناریو بیشترین فرضها را تشکیل داد. انتظار بر این است که اعمال این سناریوها منجر به بهبود شرایط آبی و کشاورزی در دشت سیستان خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An Analysis of the Water Crisis under Different Scenarios in the Agriculture Sector of Sistan Region: the Approach of Future Studies
نویسندگان [English]
- Zahra Ghafarimoghadam 1
- ebrahim moradi 2
- mahmoud hashemi tabar 2
- Ali Sardar Shahraki 2
1 PhD student, Department of Agricultural Economics, Management and Economic Faculty, university of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Management and Economic Faculty, university of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.
چکیده [English]
The purpose of this study was to gain a better understanding of the future of water in the agricultural sector of the Sistan region. In this study, to determine the final drivers, we relied on Future Studies techniques and, by using the Expert Panel method, 23 drivers were identified and seven main drivers affecting the Sistan water crisis were used to write the scenarios by Delphi method. These factors included drought, dependence on external water resources, the lack of sufficient attention to water resources management, careless cultivation of crops with high water requirement, inappropriate irrigation methods, technological weakness of agriculture, and free water charges in the agriculture sector. Also, 86% of the Sistan region will be exposed to a severe water crisis in the future according to the hazard zonation map. Furthermore, probable conditions for each of these factors were presented, and using that, 3 scenarios with high acclimatization include the first, second, and third scenarios for the water crisis in Sistan, which were designed using the Wizard Scenario software. In these scenarios, three situations including: possible state (if the drivers remain in the current state), optimistic state (improvement of the condition), and pessimistic state (weakening of the condition) were designed for each of the factors. Cultivation of crops with high water requirement were in a pessimistic state, free water and drought in a possible state, and the other drivers in an optimistic state. In these scenarios, optimistic conditions were superior to others and formed most of the assumptions. It is expected that these scenarios would improve water and agricultural conditions in the Sistan Plain.
کلیدواژه‌ها [English]
- Expert Panel method
- Future of water in agriculture
- Scenario Wizard
- Delphi method
- اسکندری، ح. 1392. الگوهای سناریونویسی در مدیریت بحران. بوستان حمید. چاپ اول.
- اصلانیان، م.، ب.، کرد، س.، خزایی صحنه، ن.، یعقوبی؛ و ع.، روشن. 1395. رویکردی آیندهپژوهانه به برنامهریزی راهبردی منابع انسانی با استفاده از روش فراترکیب. مجله مدیریت شهری. 15(45): 389-416.
- آمارنامه کشاورزی. 1396. وزارت جهاد کشاورزی. معاونت برنامهریزی و اقتصادی. تهران. جلد اول. 1396.
4. بهشتی، م.، د.، بهبودی، ن.، زالی. و ف.، احمد زاده دلجوان. 1399. شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی و پیشرانهای موثر در مدیریت یکپارچه منابع آب بر مبنای رویکرد آیندده پژوهی (مطالعه موردی: شهرستان تبریز). اکوهیدرولوژی. 7(1): 59-76.
- پلیکان، ا. 1394. توسعه استراتژی آینده پژوهی و سناریوپردازی. آدینه
- جشاری، س. و ا.، مرادی. 1398. تدوین راهبردهای توسعه اقتصاد کشاورزی نواحی روستایی استان سیستان و بلوچستان با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. 8(3): 51-66.
- حیدری، ا. 1395. آینده پژوهی و روش دلفی. ترویج علم. 7(10): 75-93
- خواجه پور، ا. 1392. مدلسازی بیمه جریان رودخانه هیرمند. پایان نامه دکتری. دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل.
- رضائیان، ا. و ع.، رضائیان. آینده پژوهی بحران آب در ایران به روش سناریو پردازی. اکوهیدرولوژی. 3(1): 1-17.
- زارع، ع.، س.، حسینی. م.، قبادی. و ج.، افشین. 1398. آینده پژوهی تلاش سیستماتیک در قرن 21. فصلنامه پژوهشهای مدیریت و مهندسی صنایع. 1(1): 71-82.
- زالی، ن. 1392. آینده نگاری راهبردی در برنامه ریزی و توسعه منطقهای تهران. پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- سردارشهرکی، ع. 1395. تخصیص بهینه منابع آب حوزه هیرمند با کاربرد تئوری بازی و ارزیابی سناریوهای مدیریتی. پایاننامه دکتری. دانشکده علوم زیستمحیطی و کشاورزی پایدار دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- سلطانی، ج. و ع.، کرباسی. 1381. نقش اجرایی رژیم حقوقی رودخانه هیرمند در تعدیل خشکسالی سیستان. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 10(38): 155-184.
- طاهر زاده، آ. 1393. ارزیابی وضعیت منابع آب کشاورزی استان سیستان و بلوچستان بر اساس تحلیل SWOT و فرایند تحلیل شبکهای (ANP). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- عظیمی، ع.1396. آینده پژوهی تامین آب کشاورزی جهت تولید گندم تا 1404 جمهوری اسلامی ایران. پایان نامه دکتری. دانشگاه بین المللی امام خمینی.
- علی بیگی، ج.، ح.، جلالیان، ف.، عزیزپور. و ح.، مهدی زاده. 1397. شناسایی عوامل کلیدی آینده پژوهی اثرات اجرای طرح انتقال آب رودخانه سیروان ( طرح سامانه گرمسیری) بر تحولات مکانی – فضایی ( مطالعه موردی: شهرستان مهران- استان ایلام). تحقیقات منابع آب ایران. 14(3). 118-132.
- غفاریان بهرمان، و. و ت.، کرمی. 1396. آینده پژوهی بحران آب و چالش های امنیتی آن (مطالعه موردی: شهرستان رفسنجان). فصلنامه علمی- تخصصی دانش انتظامی. 8(21): 49-79.
- گرایی، ا. 1395. آینده نگاری راهبردی آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران با رویکرد برنامه ریزی سناریومبنا. پایان نامه دکتری. دانشگاه شهید چمران اهواز
- مختاری، د. و ا.، صالح. 1386. تحلیل ابعاد اقتصادی و اجتماعی خشکسالی و آثار آن بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی. مشهد. ایران.
- مردوخی، ب. 1391. روش شناسی آینده نگری. اکسیر. تهران.
- هاشمیان اصفهانی، م. 1389. آیندهنگاری علم و فناوری: آیندهنگاری و ارزیابی رقبای منطقه و پیشگامان جهانی در حوزهی علم و فناوری. مرکز نشر دانشگاهی. تهران.
- وزارت نیرو. 1390. گزارش برنامه ریزی منابع آب رودخانه و مخازن چاهنیمه های سیستان، جلد دوم، شرکت سهامی آب منطقهای استان سیستان و بلوچستان، زابل.
- AghaKouchak, A. 2015. Recognize anthropogenic drought. Nature, 524 (7566): 409
- Allan, J.A. 1993. Fortunately There Are Substitutes for Water Otherwise Our Hydro-Political Futures Would Be Impossible, In: ODA, Priorities for Water Resources Allocation and Management ODA. London.
- Bartkowiaka, A. and P. Bartkowiaka. 2017. Technical and Technological Progress in the Context of Sustainable Development of Agriculture in Poland. 7th International Conference on Engineering. Project and Production Management.
- Burek, P., Y. Satoh, G. Fischer, M.T. Kahil, A. Scherzer, and S. Tramberend. 2016. Water Futures and Solution: Fast Track Initiative (Final Report). IIASA Working Paper. Laxenburg, Austria, International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA).
- Fahey, L. and M. Robert. R. 2011. Learning from the future, Competitive foresight scenario. Canada John Wiley & Sons Inc.
- Ghoochani, O., D. Dabiri, and M. Ghanian. 2019. Major Driver Forces of Water Resources management in the Iranian Agricultural Sector. Public Policy. 5(2): 59-78.
- Godet, A. J., M. F. Meunier, and F. Roubelat. 2003. Structural analysis with the MICMAC method & actors' strategy with MACTOR Kauffman nets to multidisciplinary systems analysis. Phisica. 378:3689-3700.
- Godet, M. 1991. From anticipation to action. Paris. UNESCO publishing;
- Godet, M., and P. Durance. 2011. Strategic Foresight for Corporate and Regional Development. Dunod and Unesco.
- Godet, M., P. Durance, and A. Gerber. 2009. Strategic foresight: Use and misuse of scenario building. Paris: Dunod.
- Gomesa, B., A. Banosa, and K. Rochab. 2018. Agricultural land fragmentation analysis in a peri-urban context: From the past into the future. Ecological Indicators. 97: 380-388.
- Gordon, T .J. 2012. Cross-Impact Analysis, in Futures Research Methodology Version 3.0. American Council for the United Nations University: The Millennium Project.
- Hamlat, A., M., Errih, and A. Guidoum. 2012. Simulation of water resources management scenarios in western Algeria watersheds using WEAP model. Arabian Journal of Geosciences. 6(7):1-12.
- Hausmann, C., and S. Patrick. 2013. Contingency Planning: Trade's Role in Sustainable World Food Security. Aquatic Procedia. 1: 20-29.
37. Hoff, H., C. Bonzi, B. Joyce, and K. Tielbörger. 2011. A water resources planning tool for the Jordan River Basin. Journal of Water. 3:718-736
- Li, M., J. Li, V.P. Singh, Q. Fu, D. Liu, and G. Yang. 2019. Efficient allocation of agricultural land and water resources for soil environment protection using a mixed optimization-simulation approach under uncertainty. Geoderma. 353: 55-69.
- Liu, D., W. Liu, Q. Fu, Y. Zhang, T. Li, K.M. Imran, and F.M. Abrar. 2017. two-stage multi-water sources allocation model in regional water resources management under Water Resource Management. 31 (2): 1–19.
- Mahmoud, M .I, H.V. Gupta, and S. Rajagopal. 2011. Scenario development for water resources planning and watershed management: Methodology and semi-arid region case study. Environmental Modelling & Software. 26(7): 873-885.
- Pandey, G. 2018. Challenges and Future Prospects of Agri-nanotechnology for Sustainable Agriculture in India. Environmental Technology & Innovation.
- Pastori, M. 2017. A multi-objective approach to evaluate the economic and environmental impacts of alternative water and nutrient management strategies in Africa. Journal Environment Information. 29 (1): 16-28.
- Popper, R. 2008. How foresight methods are selected, foresight. 10(6): 62-89.
- Sadati, SK., S. Speelman, M. Sabouhi, M. Gitizadeh, and B. Ghahraman. 2014. Optimal irrigation water allocation using a genetic algorithm under various weather conditions. Water. 6(10): 3068–3084.
- Sadegh, M., N. Mahjouri, and R. Kerachian. 2010. Optimal inter-basin water allocation using crisp and fuzzy Shapley games. Water Resources Manage. 24 (10): 2291–2310.
- Schütze, M., G. Robleto, C. León, and I. Rodriguez. 2011. Modelling and scenario building of urban water and wastewater systems – Addressing water shortage in Lima, 12th International Conference on Urban Drainage. 2011. 11.-16.09. Porto Alegre/Brasil.
- Schweizer, V., and J. Kurniawan, 2016. Systematically linking qualitative elements of scenarios across levels, scales, and sectors. Environmental Modelling & Software. 79: 322-333.
- Villacorta, P., A.D. Masegosa, D. Castellanos, and M.T. Lamata. 2012. A linguistic approach to structural analysis in prospective studies. In Advances on Computational Intelligence: 150-159Springer Berlin Heidelberg.
- Wang, Y., J. Yang, and J. Chang. Development of a coupled quantity-quality-environment water allocation model applying the optimization-simulation method. Journal of Cleaner Production. 213: 944-955.
)