اثرات بالقوه قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی آب بر بهره‌وری آب و مصرف نهاده‌های کشاورزی در استان کهگیلویه بویراحمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضوهیات علمی دانشگاه پیام نور

2 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

3 عضو هیأت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

4 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل.

چکیده

آب یک نهاده کمیاب است که در فعالیت­های کشاورزی به ویژه در مناطق خشک اهمیت فراوانی دارد؛ بنابراین، استفاده بهینه از منابع محدود آب به ویژه در کشاورزی از اهمیت بسزایی برخوردار است. به همین منظور، پژوهشی با هدف بررسی روش­های قیمت­گذاری و سهمیه­بندی آب (کاهش حجم آب در دسترس) در زیربخش­های زراعت و باغبانی استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از رهیافت برنامه­ریزی ریاضی مثبت (PMp ) انجام شد. در این پژوهش الگوی کشت موجود در منطقه و سیاست­های قیمت­گذاری و سهمیه­بندی آب در قالب هفت سناریو شامل: (بدون سهمیه­بندی آب و بدون قیمت­گذاری آب)، (بدون سهمیه­بندی+10% افزایش قیمت)، (بدون سهمیه­بندی+20% افزایش قیمت)، (بدون سهمیه­بندی+ 30% افزایش قیمت)،(10% کاهش سهمیه و بدون قیمت­گذاری)، (20% کاهش سهمیه و بدون قیمت­گذاری)، (30% کاهش سهمیه وبدون قیمت­گذاری) بررسی شد. نتایج نشان داد که سطح زیر کشت گندم آبی از 28530 هکتار در الگوی پایه به 23004 هکتار در سناریو کاهش30% سهمیه آب کاهش یافت. همچنین میزان سطح زیر کشت جو آبی در سطوح کاهش 10%، 20%و 30% سهمیه، به ترتیب 1%، 5% و 13% کاهش یافت. سطح زیر کشت ذرت دانه­ای در الگوی پایه 1921 هکتار بود که در سناریوهای 10%، 20% و 30% سهمیه­بندی به ترتیب  2/6%، 7% و 4/22% کاهش یافت. با این وجود سطح زیر کشت گندم دیم با کاهش سهمیه آب، به میزان یک درصد افزایش یافت. نتایج مربوط به تأثیر سناریوهای مختلف بر مصرف نهاده­ها نشان داد که در سناریو  (10 درصد کاهش سهمیه آب) میزان مصرف کود، هزینه نیروی کار نسبت به سناریو فعلی تغییری نداشت.. نتایج در بخش زراعت نشان داد که تمام سناریوهای مربوط به افزایش قیمت آب و یا کاهش سهمیه آب، سطح زیر کشت و مصرف آب محصولات آب‌بر کاهش و سطح زیر کشت محصولات دیم افزایش یافت. به علاوه نتایج گویای کاهش بازده ناخالص فعالیت­های کشاورزی می­باشد که خود منجر به کاهش سطح فعالیت­های کشاورزی در منطقه می شود و این موضوع تبعات اجتماعی و اقتصادی بر شرایط کشاورزی منطقه دارد. با تشدید محدودیت­های آبی (افزایش قیمت و کاهش سهمیه) مقدار آب مصرفی برای باغات استان نیز کاهش یافت. به طور کلی به نظر می­رسد که افزایش قیمت آب، کاهش سهمیه آب و نیز ترکیب این دو سناریو می­تواند سبب کاهش اتلاف آب در فعالیت­های کشاورزی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Potential Effects of Agricultural Water Pricing and Quota on Productivity and Use of Agricultural Inputs in Kohgiluyeh

نویسندگان [English]

  • arsalan biniaz 1
  • Mahmoud Ahmadpour Borazjani 2
  • saman ziaee 3
  • hamid mohammadi 4
1 Scientific membership of Payame Noor University
2 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Zabol University
3 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Zabol University
4 Assistant Professor, Department of Agricultural Economics, Zabol University.
چکیده [English]

Water is an essential input for agricultural activities and is scarce in arid areas. Therefore, sustainable use of limited water resources in agriculture is of great importance. In the present study, water pricing and quotation methods in agriculture and horticulture sectors of Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Provinces were studied as tools for water resources management. For this purpose, the positive mathematical planning (PMP) approach was used and the cultivation pattern in the area was simulated. Then, the effect of water pricing and quotation policies on the pattern of cultivation was examined in the form of 7 scenarios including: (no change in water quota or price), (no change in quota +10%, 20% or 30% higher price for water), and (10%, 20%, or 30% lower quota with no change in water price). The results showed that in all scenarios, the area under cultivation and water consumption of crops would decrease and the area under cultivation of rainfed crops would increase. For example, under 30% reduction in water quota, wheat cultivation area decreased from 28530 ha to 23004 ha, with similar trends for irrigated barley and maize. In addition, the results indicate a decrease in the gross yield of agricultural activities, which, in turn, would lead to a decrease in the level of agricultural activities in the region, with social and economic consequences on the agricultural conditions of the region. With the intensification of water restrictions (increasing prices and reducing quotas), the amount of water consumed for the province's gardens will also decrease. According to the results, reducing the water supply and increasing its price has a great impact on the number of livestock and the amount of water used in livestock. In general, it seems that increasing water prices, reducing the water quota of units and also the combination of these two scenarios can reduce water loss in agricultural activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Positive Mathematical Planning Water resources management
  • Cultivation pattern

مراجع

  1. باقری ا، نیکوئی ع، خداداد کاشی ف و شوکت فدایی م، 1396. ارزیابی سیاست قیمت­گذاری آب بر پایداری و حفظ آبخوان: مطالعه آبخوان مهیار شمالی در حوضه زاینده رود. نشریه علمی اقتصاد و توسعه کشاورزی. دوره 31، شماره 2. صفحه­های: 105 تا 120.
  2. باقری م، محمدی ح، نوری غ و میر ب، 1392. عوامل تعیین­کننده استفاده پایدار از منابع آب (مطالعه موردی استان کهگیلویه و بویراحمد). نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست. دوره 15 شماره 1. صفحه­های 51 تا 64. بخشی ا، دانشور کاخکی م و مقدسی ر، 1390. استفاده از الگوی مثبت برنامه­نویسی ریاضی برای تجزیه و تحلیل اثرات سیاست­های جایگزین قیمت­گذاری آب در دشت مشهد. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم صنایع کشاورزی). جلد 3، شماره 25. صفحه های 284 تا 294.
  3. بلالی ح، خلیلیان ص و احمدیان م، 1389. بررسی نقش قیمت­گذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب زیرزمینی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی). دوره 24، شماره 2. صفحه­های 185 تا 194.
  4. پرهیزکاری ا، صبوحی م و احمدپور برازجانی م، 1393. شبیه‏سازی پاسخ کشاورزان به سیاست‏های قیمت‏گذاری و سهمیه‏بندی آب آبیاری (مطالعه موردی: منطقه سیستان). فصلنامه اقتصاد و توسعه کشاورزی. دوره 28 شماره 2. صفحه های 164 تا 176.  
  5. حسنوند م، جولایی ر، کرامت زاده ع و اشراقی ف، 1397. کاربرد مدل برنامه­ریزی ریاضی مثبت به منظور تحلیل اثر سیاست تغییر قیمت و مقدار آب کشاورزی بر الگوی کشت محصولات زراعی شهرستان نکا. فصلنامه اقتصاد کشاورزی. جلد 12 شماره 3. صفحه­های 73 تا 95.
  6. وزیری آ، وکیل پور م، مرتضوی س.ا. 1395. بررسی اثر قیمت­گذاری اقتصادی آب آبیاری بر الگوی کشت در دشت دهگلان. فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی8:31.
  7. Abu-Zeid, M. 2001. Water pricing in irrigated agriculture. International Journal of Water Resources Development, 17(4): 527-538.
  8. Aidam, P.W. 2015. “The impact of water-pricing policy on the demand for water resources by farmers in Ghana”, Agricultural Water Management, 158, 10-16.
  9. Albiac, J., Calvo, E., Esteban, E., & Kahil, T. 2020. The challenge of irrigation water pricing in the Water Framework Directive. Water altern. (ART-2020-120389).
  10. Asaadi, M. A., Mortazavi, S. A., Zamani, O., Najafi, G. H., Yusaf, T., & Hoseini, S. S. 2019. The impacts of water pricing and non-pricing policies on sustainable water resources management: a case of Ghorveh plain at Kurdistan province, Iran. Energies, 12(14), 2667.
  11. Chaplin, M. F. (2001). Water: its importance to life. Biochemistry and Molecular Biology Education, 29(2), 54-59.
  12. De Frahan, B. H., Buysse, J., Polomé, P., Fernagut, B., Harmignie, O., Lauwers, L., & Van Meensel, J. 2007. Positive mathematical programming for agricultural and environmental policy analysis: review and practice. Handbook of operations research in natural resources, 129-154.
  13. Gallego-Ayala, J. 2012. Selecting irrigation water pricing alternatives using a multi-methodological approach. Mathematical and Computer Modelling, 55(3-4), 861-883.
  14. Howitt, R.E. 1995. Positive mathematical programming. American journal of agricultural economics. 77(2), 329-342.
  15. Johansson, R.C., Tsur, Y., Roe, T.L., Doukkali, R. and Dinar, A. 2002. Pricing irrigation water: a review of theory and practice. Water Policy, 4(2): 173-199.
  16. Meister, D., Chen, C, C., and Heady, E, O, 1978. The profitability of crop and livestock production in the settat province of Morocco, PhD thesis, Purdue University Press.
  17. Pimentel, D., Berger, B., Filiberto, D., Newton, M., Wolfe, B., Karabinakis, E., Clark, S., Poon, E., Abbett, E. and Nandagopal, S. 2004. Water resources: agricultural and environmental issues. BioScience, 54(10), pp.909-918.
  18. Röhm, O., & Dabbert, S. 2003. Integrating agri-environmental programs into regional production models: an extension of positive mathematical programming. American Journal of Agricultural Economics, 85(1), 254-265.
  19. Rosegrant, Mark W., Claudia Ringler, and Tingju Zhu. 2009. Water for agriculture: maintaining food security under growing scarcity. Annual review of Environment and resources 34: 205-222.
  20. Savenije, H.H. and Van Der Zaag, P. 2002. Water as an economic good and demand management paradigms with pitfalls. Water international, 27(1): 98-104.
  21. Tsur, Y. and Dinar, A. 1997. The relative efficiency and implementation costs of alternative methods for pricing irrigation water. The World Bank Economic Review, 11(2): 243-262
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 35، شماره 1
جلد 35 شماره 1 سال 1400
خرداد 1400
صفحه 89-106

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار