تعیین ارزش اقتصادی آب و شبیه‌سازی رفتار کشاورزان منطقه تاکستان در کاهش منابع آب کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام‌نور تهران.

2 عضو هیئت علمی پژوهشکده کشاورزی زابل.

چکیده

هدف اصلی مطالعه حاضر تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری و شبیه­سازی واکنش کشاورزان به سیاست کاهش منابع آب دردسترس در شهرستان تاکستان (از توابع استان قزوین) است. برای تحقق این هدف، از رویکرد برنامه­ریزی ریاضی مثبت (PMP) و توابع تولید منطقه­ای محصولات کشاورزی (SWAP) استفاده شد. ابتدا ارزش اقتصادی آب آبیاری در سطح شهرستان مورد مطالعه تعیین شد. سپس، واکنش کشاورزان به سیاست کاهش منابع آب در‌دسترس تحت سناریوهای کاربردی 5%، 10%، 20% و 30 درصد تحلیل و ارزیابی شد. داده­های موردنیاز مربوط به سال زراعی 93-1392 هستند. برای حل مدل تجربی ارائه شده از نرم افزار GAMS نسخه 1/24 استفاده شد. پس از حل مدل، ارزش اقتصادی هر متر مکعب آب آبیاری در سطح شهرستان تاکستان 1690 ریال برآورد شد. نتایج نشان داد که تفاوت فاحشی بین ارزش اقتصادی آب آبیاری و نرخ آب­بهای پرداختی کشاورزان در این شهرستان وجود دارد و کاهش آب دردسترس سبب افزایش ارزش اقتصادی آب آبیاری و کاهش سود ناخالص کشاورزان می‌شود. در پایان، به منظور جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب آبیاری، تعیین نرخ آب­بهای پرداختی برای کشاورزان شهرستان تاکستان با توجه به روند تغییرات ارزش اقتصادی آب آبیاری و ملاحظه برابری توصیه شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determination of the Economic Value of Water and Simulating Farmers’ Behvior in Takestan Region in Response to Reducing the Agricultural Water Resources

نویسندگان [English]

  • a p 1
  • h b 2
چکیده [English]

The main objective of the present study was determination of the economic value of irrigation water and simulation of the farmers’ behavior in response to reducing available water resources policy in Takestan Township, in Qazvin province. To achieve this goal, we used the positive mathematical programming (PMP) method and state wide agricultural production (SWAP) functions. First, the economic value of irrigation water in the studied township was determined. Then, framer's response to the scenarios of 5%, 10%, 20% and 30 percent reduction in available water resources was investigated. The required data belonged to crop year 2013-2014. To solve the presented experimental, software GAMS Version 24/1 was used. After solving the model, the economic value of irrigation water in Takestan Township was calculated at 1690 Rial. The results showed that there was huge difference between the economic value of irrigation water and water charge rates in this township. In addition, the results showed that with reduction in irrigation water availability in Qazvin, economic value of irrigation water increases and farmers' gross profit decreases. Finally, in order to avoid the indiscriminate use of water in agriculture sector, it is recommended to determine water charge for farmers of Takestan Township according to trend of changes in economic value and considering equity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water demand management
  • Production Function
  • Water charge

مراجع

  1. احسانی، م.، دشتی، ق.، حیاتی، ب. و قهرمان­زاده، م. (1389). برآورد ارزش اقتصادی آب شبکه آبیاری دشت قزوین: کاربرد رهیافت دوگان. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 25(2): 237-245.
  2. احمدپور، م. و صبوحی، م. (1388). قیمت­گذاری آب در بخش کشاورزی با استفاده از روش برنامه­ریزی ریاضی بازه‌ای: مطالعه موردی منطقه دشتستان. مجله اقتصاد کشاورزی، 3(3):121-141.
  3. اسدی، ه.، سلطانی، غ. و ترکمانی، ج. (1386). قیمت­گذاری آب کشاورزی در ایران: مطالعه موردی اراضی زیر سد طالقان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، (15):61-90.
  4. باریکانی، ا. و خلیلیان، ص. (1390). مدیریت پویای سفره آب زیرزمینی در بخش کشاورزی: مطالعه موردی دشت قزوین. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی امیر کبیر، تهران.
  5. پرهیزکاری، ا. (1392). تعیین ارزش اقتصادی آب آبیاری و پاسخ کشاورزان به سیاست­های قیمتی و غیرقیمتی در استان قزوین. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل، دانشکده کشاورزی.
  6. پرهیزکاری، ا. و صبوحی، م. (1392). تحلیل اثرات اقتصادی و رفاهی تشکیل بازار آب آبیاری در استان قزوین. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، 27(4): 350-338.
  7. پرهیزکاری، ا.، صبوحی، م. و ضیائی، س. (1392). شبیه­سازی بازار آب و تحلیل اثرات سیاست اشتراک‌گذاری آب آبیاری بر الگوی کشت تحت شرایط کم­آبی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، 27(3): 242-252.
  8. پرهیزکاری، ا.، تقی­زاده رنجبری، ح.، شوکت فدایی، م. و محمودی، ا. (1394). ارزیابی خسارت­های اقتصادی انتقال آب بین حوضه­ای بر الگوی کشت و وضعیت درآمدی کشاورزان در حوضه مبدأ (مطالعه موردی: انتقال آب الموت‌رود به دشت قزوین). مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، 29(3): 333-319.
  9. پرهیزکاری، ا.، خدادادی حسینی، م.م.، تقی­زاده رنجبری، ح. و محمودی، ا. (1395). تعیین راهبرد اقتصادی مناسب برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت قزوین. مجله راهبردهای توسعه روستایی، 2(4): 496-477.
  10. خلیلیان، ص. و زارع مهرجوردی، م. (1384). ارزش­گذاری آب‌های زیرزمینی در بهره­برداری‌های کشاورزی، مطالعه موردی: گندم کاران شهرستان کرمان. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، (51): 1-22.
  11. سلطانی، غ. و زیبایی، م. (1375). نرخ­گذاری آب کشاورزی. فصلنامه آب و توسعه، وزارت نیرو، 1(4): 5-24.
  12. شرزه­ای، غ. و امیر تیموری، س. (1390). تعیین ارزش اقتصادی آب­های زیر­زمینی: مطالعه موردی شهرستان راور استان کرمان. تحقیقات اقتصادی، 98: 113-128.
  13. صبوحی، م. (1385). ب‍‍ه‍ی‍ن‍ه‌­س‍‍از‌ی‌ ‌ال‍گ‍و‌ه‍‍ا‌ی‌ ک‍ش‍ت‌ ب‍‍ا ت‍وج‍ه‌ ب‍ه‌ م‍زی‍ت‌ ن‍س‍ب‍‍ی‌ ح‍وض‍ه‌ ‌آب‍ری‍ز در ت‍ول‍ی‍د م‍ح‍ص‍ولات‌ زر‌ا‌ع‍‍ی‌: م‍ط‍ال‍‍ع‍ه‌ م‍ورد‌ی‌ ‌اس‍ت‍‍ان‌ خ‍ر‌اس‍‍ان. پایان نامه دکتری، دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی.
  14. کرامت­زاده، ع.، چیذری، ا. و شرزه­ای، غ. (1390). نقش بازار آب در تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رهیافت برنامه­ریزی ریاضی اثباتی (اراضی پایین دست سد شیرین دره بجنورد). مجله تحقیقات و توسعه کشاورزی ایران، 2-42(1): 29-44.
  15. محمدی، م. (1389). تعیین ارزش اقتصادی آب در زراعت چغندر­قند در شهرستان مرودشت. مجله چغندر­قند، 26(1): 93-103.

 

  1. Chakravorty, U. and Zilberman, D. (2000). Introduction to the special issue on: management of water resources for agriculture. Agricultural Economics, (24): 3-7.
  2. Doppler, W., Salman, AZ., Al-Karablieh, E.K. and Wolf, H.P. (2002). The impact of water price strategies on the allocation of irrigation water: the case of the Jordan Valley. Agricultural Water Management, (55): 171-182.
  3. He, L., Tyner, W.E., Doukkali, R. and Siam, G. (2006). Policy options to improve water allocation efficiency: analysis on Egypt and Morocco. Water International, (31): 320-337.
  4. Howitt, R.E. (2005). PMP based production models- development and integration. the future of rural Europe in the global agri-food system, No: 21-23.
  5. Howitt, R.E., Medellin-Azuara, J. and MacEwan, D. (2009). Estimating the economic impacts of agricultural yield related changes for California. Final Paper, a Paper from California Climate Change Center, (29): 113-129.
  6. Howitt, R. E., Medellin-Azuara, J., MacEwan, D. and Lund, R. (2012). Calibrating disaggregate economic models of agricultural production and water management. Science of the Environmental Modelling and Software, 38: 244-258.
  7. Medellan-Azuara, J., Harou, J.J. and Howitt, R.E. (2010). Estimating economic value of agricultural water under changing conditions and the effects of spatial aggregation, Science of the Total Environment, (408): 5639–5648.
  8. Medellan-Azuara, J., Harou, J.J. and. Howitt, R.E. (2011). Predicting farmer responses to water pricing, rationing and subsidies assuming profit maximizing investment in irrigation technology. Science of the Agricultural Water Management, (108): 73-82.
  9. Molle, F., Venot, J.P. and Youssef Hassan, A. (2008). Irrigation in the Jordan Valley: are water pricing policies overly optimistic? No: 83-115.
  10. Singh, K. (2007). Rational pricing of water as an instrument of improving water use efficiency in the agricultural sector: A case study in Gujarat, India. International Journal of Water Resources Development, (23): 679- 690.
  11. Salman, A. and Al-Karablieh, E. (2004). Measuring the willingness of farmers to pay for groundwater in the highland areas of Jordan, Agricultural Water Management, 68(1):61–76.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 31، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 105-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار