تأثیر کم آبیاری با دو روش نواری و شیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب گندم هامون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشدآبیاری و زهکشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی.

2 عضو هیأت علمی، دانشگاه اراک، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، گروه مهندسی آب.

چکیده

به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی گندم هامون، تحقیقی دو ساله با دو تیمار اصلی شامل آبیاری نواری با انتهای بسته و شیاری درکرت های اصلی و سه تیمار فرعی میزان آب آبیاری شامل آبیاری کامل (T1 )،75 درصد آبیاری کامل (T2 ) و 55 درصد آبیاری کامل (T3 )در کرت های فرعی انجام شد. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک زابل در طی دو سال متوالی اجرا گردید و پارامترهایی نظیر ارتفاع بوته، ارتفاع سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در مترمربع، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و کارایی مصرف آب اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر روش آبیاری بر صفات مورد بررسی معنی‌دار نبود. اما تیمار میزان آب آبیاری، کلیه فاکتورهای رشد گیاه را به صورت معنی‌دار تحت تأثیر قرار داد. میانگین آب مصرفی در تیمار آبیاری کامل، 75 درصد آبیاری کامل و 55 درصد آبیاری کامل به ترتیب برابر با 4473، 3505 و 2730 مترمکعب در هکتار و کارائی مصرف در محدوده 95/0 و 17/1 بدست آمد. به عنوان توصیه کلی، تیمار 75 درصد آبیاری کامل در روش آبیاری نواری با کارائی مصرف آب 15/1 و عملکرد 4040 کیلوگرم در هکتار بهترین گزینه جهت اعمال کم آبیاری در منطقه سیستان می باشد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Deficit Irrigation in Corrugation and Border Methods on Yield and Water Use Efficiency of Wheat cv. Hamoon

نویسندگان [English]

  • f k 1
  • n g 2
چکیده [English]

In order to determine the effects of deficit irrigation on qualitative and quantitative characteristics of wheat cv. Hamoon, an experiment was conducted with two irrigation treatments including closed-end border with cut back and corrugation method (as the main plots) and three amounts of irrigation treatments (in subplots) including full irrigation (T1), 75% of full irrigation (T2), and 55% of full irrigation (T3). The experimental design was a randomized complete block in a split plot arrangement in three replicates and was conducted at Zabol Research Station for 2 years. The measured parameters included height of plant and spike, number of seeds per spike, number of spikes per m2, weight of 1000 seeds, biological yield, seed yield, and water use efficiency. Results showed that irrigation methods did not have any significant effect on the abovementioned characters, but amount of irrigation treatment had significant effect on growth factors of plant. The mean of water use in full irrigation (T1), T2, and T3 were 4473, 3505, and 2730 m3/ha, respectively, and water use efficiency was obtained in the range of 0.95- 1.17 kg/m3. In general, the treatment of 75% of full irrigation in border method with water use efficiency of 1.15 kg/m3 and yield of 4040 kg/ha is recommended for deficit irrigation in Sistan region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qualitative and quantitative attributes of wheat
  • Cultivar Hamoon
  • Sistan region

مراجع

  1. ابراهیمی پاک، ن،. ع. (1380). تأثیر کم آبیاری بر مقدار عملکردکمی و کیفی گندم در شهرکرد.گزارش نهایی طرح پژوهشی موسسه تحقیقات خاک و آب.
  2. اعتصام، غ. (1372). بررسی حساسیت به قطع آب در مراحل رشد بر عملکرد گندم سیستان. مرکزتحقیقات کشاورزی سیستان. گزارش نهایی طرح پژوهشی.
  3. اکبری مقدم، ح. (1381). مشخصات و توصیه‌های زراعی ارقام غلات در منطقه سیستان. نشریه مرکز تحقیقات کشاورزی سیستان.
  4. اکبری مقدم، ح.، رستمی،ح.، اعتصام،غ. ر.،کوهکن، ش.ع .، کیخا، غ.ع و فنایی، ح.ر.(1383). اثر تنش خشکی در طول رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد بر گندم. مجموعه مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات. دانشگاه گیلان. 5 ص.
  5. اهدایی،ب.، نورمحمدی،ق و والا، ع. (1373).  حساسیت محیطی و تجزیه همبستگی عملکرد دانه و اجزاء آن در ژنوتیپ های تتراپلوئید خوزستان در شرایط مساعد و نامساعد محیطی. مجله علمی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز. جلد 17. ص 31-15.
  6. بی نام، (1375). سند ملی آب کشور (ارائه به صورت نرم افزار  (NETWAT. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.
  7. بی نام، (1389). آمارنامه کشاورزی، جلد اول: محصولات زراعی ، سال زراعی 88-1387، وزارت جهاد کشاوزری . دفتر آمار و فناوری اطلاعات.
  8. توکلی، ع.ر.(1392). کم آبیاری و مدیریت آبیاری تکمیلی گندم آبی و دیم در شهرستان سلسله. پژوهش آب در کشاورزی.ب.جلد 27. شماره 4. ص 600-589.
  9. رمضانی اعتدالی،ه. لیاقت، ع. پارسی نژاد،م. توکلی، ع.ر. و بزرگ حداد، ا.(1391). توسعه مدل تخصیص بهینه آب در اراضی آبی و دیم جهت افزایش بهره وری اقتصادی. رساله دکتری رشته مهندسی آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی. دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی. دانشگاه تهران. 175ص.
  10. زارع فیض آبادی،ا و قدسی،م. (1381). بررسی مقاومت به خشکی لاین­ها و ارقام گندم مناطق سرد کشور. چکیده مقالات هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. موسسه تحقیقات و تهیه نهال و بذر. کرج. صفحه 575.
  11. دهقانی سانیچ،ح و نخجوانی مقدم،م.م واکبری،م.(1387). بررسی کارآیی مصرف آب بر اساس مزایای نسبی مناطق کم آبیاری. مجله آبیاری و زهکشی ایران. دوره 2.شماره 1. ص 77-91.
  12. دهقانی سانیچ،ح و نخجوانی مقدم،م.م. 1385.کاربرد شاخص کارایی مصرف آب و تابع عملکرد در تعیین الگوی کشت با هدف افزایش کارایی مصرف آب. دومین کنفرانس مدیریت منابع آب .9 ص.
  13. حیدری،ن. اسلامی،ا و قدمی فیروزآبادی،ع.( 1385). کارایی مصرف آب محصولات زراعی مناطق مختلف کشور (مناطق کرمان، همدان، مغان، گلستان و خوزستان). اولین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی.8 ص.
  14. حیدری، ن.،انتظاری، م.ر.، خیرابی،ج. و علائی،م. (1386). کارائی مصرف آب در کشت گلخانه ای. کمیته ملی آبیاری و زهکشی. 180ص.
  15. سپاسخواه، ع.، توکلی، ع. و موسوی ،س.ف .(1385). اصول و کاربرد کم آبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.210 ص.
  16. سنجری، ا.ق و شیری،م. ر.(1379). پایداری صفات اجزاری عملکرد و شاخص برداشت در شرایط محدودیت آب و روابط همبستگی آنها با مقاومت به خشکی در ارقام جدید گندم.چکیده مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات. بابلسر. ص 573.
  17. شهبازپناهی، ب.، پاک نژاد، ف.، حبیبی، د.، صادق شعاع، م.، نصری، م. و پازکی، ع.(1391). بررسی تأثیر رژیم های آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد در ارقام مختلف گندم. زراعت و اصلاح نباتات.جلد 8: شماره2 . تابستان 1391.  185- 197.
  18. کافی،م و ف، حسین پناهی. (1392). تأثیر کم آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب ارقام گندم در مشهد. پژوهش آب در کشاورزی. شماره 4. جلد 27(ب).587- 577.
  19. گلکار حمزیی یزد،ح و ح،فرداد. (1381).تحلیل اقتصادی کم آبیاری گندم در شرایط کرج. علوم کشاورزی ایران . دوره 33 شماره 2. 312-305.
  20. وفاپور، م.، جهانبین، ش.، یدوی، ع. و فلاح هکی، م.ح.(1390). اثر محلول پاشی فسفر و قطع آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم زمستانه رقم الوند. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی.ص80-67.
  21. Arnon I. 1961. Some aspects of research of field crops in Israel. Div.of.publ,Nat and univ.Inst.of agric,Rohovot. Israel. Abstract of publications.372.
  22. Bagheri,A,and H.Heidari Sharif Abad. 2007. Effect of drought and salt stresses on yield components and ion content of Hull-less barley (Hordeum sativum L.).journal of New Agricultural science.3 (7):3-11.
  23. Day, A. D. and S. Intalap. 1970. Some effects of soil moisture stress on the growth of wheat. Agronomy Journal. Vol  62: 27-29.
  24. Hang, A. N., Miller, D. E. 1983. Wheat development as affected by deficit high frequency sprinkler irrigation. Agronomy J.,75:234-239.
  25. Liu, H., Li, F., and Xu., H. 2004. Deficiency of water can enhance root respiration rate of drought sensitive but not drought-tolerant spring wheat. Agricultural Water Management. 64: 41-48.
  26. Machado, E. C., Lagoa, A. M. A. and Ticelli, M. 1993. Source-sink relationships in wheat subjected to water stress during three productive stage. Revista Brasileirade Fisiologia Vegetal.Vol 5 (2): 45-150.
  27. Mc Ginley, S. 2002. Irrigation Efficiency for Durum Wheat. The University of Arizona College of Agriculture and life sciences.
  28. Michaley, 2002. Soil Water Depletion levels for irrigation wheat and Barley.www.cals.Arizona.edu/impacts/1-11.pdf).
  29. Mugabe, F.T. and Nyakatawa E. Z. 2000. Effect of deficit irrigation on Wheat and opportunities of growing  Wheat on residual soil moisture in southeast Zimbabwe. Agricultural Water Management . 46: 111-119.
  30. Komeili H. R. M. Rashed Mahsol, M. Qodsi and A. Zare Feizabadi,2006.Assement of tolerance of wheat genotypes in drought stress. Journal of Pazhoheshhaye Zeraei Iran.4 (2):301-314. (In Persian with English abstract).
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 30، شماره 1
فروردین 1395
صفحه 1-11

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار