مشارکت کشاورزان، ترویجی، نظرخواهی از تولیدکنندگان
رضا سعیدی؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
واکنش گیاهی نسبت به کاربرد جداگانه یا پیوسته تنش‌ها در مراحل مختلف رشد متفاوت می‌باشد. این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد، در فضای لایسیمتری و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. بدین منظور، ...
بیشتر
واکنش گیاهی نسبت به کاربرد جداگانه یا پیوسته تنش‌ها در مراحل مختلف رشد متفاوت می‌باشد. این پژوهش در سال 1400 با هدف شبیه‌سازی عملکرد گیاه ذرت رقم سینگل کراس 704 در شرایط کاربرد جداگانه تنش شوری در مراحل مختلف رشد، در فضای لایسیمتری و در شهرستان قزوین انجام شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. بدین منظور، شوری خاک در چهار سطح (S1)7/1، (S2)3، (S3)5 و (S4)7 دسی‌زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی و فاکتور های فرعی شامل مراحل مختلف رشد به صورت یک مرحله‌ای در مراحل (C1) 6 برگی، (C2) گل‌دهی، (C3) شیری شدن دانه‌ها و دو مرحله‌ای شامل (C1C2) 6 برگی-گل‌دهی، (C1C3) 6 برگی-شیری شدن دانه‌ها و (C2C3) گل‌دهی- شیری شدن دانه‌ها، تعریف و به کار برده شدند. همچنین از ترکیب توابع کاهش جذب آب، مدل‌های اشتقاقی برای شبیه‌سازی ضرایب کاهش عملکرد محصول (α) ارائه و مورد ارزیابی قرار گرفت. از داده‌های تیمارهای یک مرحله‌ای رشد برای واسنجی مدل‌ها و از داده‌های تیمارهای دو مرحله‌ای رشد برای صحت‌سنجی مدل‌ها استفاده شد. بر اساس نتایج، کاربرد بالاترین سطح شوری منجر به کاهش عملکرد ماده خشک تولیدی از 2/157 گرم برای هر بوته (در تیمار S1) تا 9/115، 2/53، 7/77، 1/86، 97 و 5/46 گرم در هر بوته برای تیمارهای C1، C2، C3، C1C2، C1C3 و C2C3 گردید. نتایج نشان داد که حساسیت گیاه به دو حالت اعمال تنش یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای رشد متفاوت بوده و کاربرد شوک‌گونه تنش شوری در مراحل حساس رشد (گل‌دهی: C2 و شیری شدن دانه: C3)، تأثیر منفی بیشتری نسبت به تیمارهای C1C2 و C1C3 را به همراه داشت. دلیل آن، سازگاری فیزیولوژیکی گیاه در مراحل اولیه رشد نسبت به تنش شوری می‌باشد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که مدل‌های جمع‌پذیر ون‌گنوختن (مدل 17) و ضرب‌پذیر دیرکسن و ماس-هافمن (مدل 23) با مقادیر خطای کم‌تر و همبستگی بالاتر به عنوان مدل‌های بهینه برای شبیه‌سازی عملکرد محصول قابل توصیه می‌باشند. همچنین کاربرد آب لب‌شور در مرحله اولیه رشد در تناوب با آب شیرین و کاربرد مجدد آن در مراحل حساس رشد، به عنوان مدیریت مناسب شوری خاک منطقه ریشه (در مقایسه با کاربرد یک مرحله‌ای تنش شوری در مراحل حساس رشد گیاه) پیشنهاد می‌گردد.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
رضا سعیدی
چکیده
در برنامه‌ریزی آبیاری، اجزاءِ تبخیر- تعرق شامل نیاز آبی واقعی گیاه (تعرق) و تلفات آب (تبخیر) نقش دارند. در این پژوهش، برای مدیریت کم‌آبیاری، مقادیر اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت در شرایط تنش آبی شبیه‌سازی شد. تنش آبی از طریق کاهش آب خاک نسبت به حد آب سهل‌الوصول اعمال شد. تیمارها شامل تخلیه مجاز آب خاک در چهار سطح (I0) 40%، (I1) 55%، (I2) 70% و (I3) 85% ...
بیشتر
در برنامه‌ریزی آبیاری، اجزاءِ تبخیر- تعرق شامل نیاز آبی واقعی گیاه (تعرق) و تلفات آب (تبخیر) نقش دارند. در این پژوهش، برای مدیریت کم‌آبیاری، مقادیر اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت در شرایط تنش آبی شبیه‌سازی شد. تنش آبی از طریق کاهش آب خاک نسبت به حد آب سهل‌الوصول اعمال شد. تیمارها شامل تخلیه مجاز آب خاک در چهار سطح (I0) 40%، (I1) 55%، (I2) 70% و (I3) 85% از کل آب قابل استفاده خاک بود. مقادیر تبخیر- تعرق ذرت و اجزاءِ آن (مقدار تبخیر و مقدار تعرق به‌طور جداگانه)، در بستر کشت مینی‌لایسیمتر اندازه‌گیری شد. جمع مقادیر تبخیر- تعرق، جزء تعرق و جزء تبخیر (در کل دوره رشد ذرت) بهترتیب برابر با 443، 319 و 124 میلی‌متر (I0)، 401، 282 و 119 میلی‌متر (I1)، 303، 211 و 92 میلی‌متر (I2) و 201، 127 و 74 میلی‌متر (I3) بود. کمبود آب خاک باعث کاهش مقدار تبخیر- تعرق و اجزاءِ آن نسبت به حالت رایج در منطقه (تیمار I0) شد. کاهش تلفات تبخیر از نکات مطلوب در این شیوه کم‌آبیاری (دور آبیاری بلند) بود. برای شبیه‌سازی مقادیر تعرق و تبخیر، از داده‌های تبخیر- تعرق (در تیمار I0)، ضرایب تنش تبخیر- تعرق (Ks) و حساسیت مرحله رشد گیاه (Kpi) و کاربرد توابع خطی، نمایی، لگاریتمی، درجه دوم و توانی، به‌عنوان مدل‌های رگرسیونی استفاده شد. با استفاده از داده‌های واقعی، ضرایب مجهول در توابع توسط نرم‌افزار SPSS برآورد شد و مدل‌های رگرسیونی ایجاد شد. آماره‌های ارزیابی مدل‌ها نشان دادند که تابع خطی با ضریب تبیین (R2) 0/91 و تابع درجه دوم با ضریب تبیین (R2) 0/874، بهترتیب، مدل‌های بهینه برای برآورد مقدار تعرق و تبخیر در شرایط تنش آبی بوده‌اند. از طریق برآورد جداگانه اجزاءِ تبخیر- تعرق ذرت، می‌توان نیاز آبی واقعی گیاه و تلفات تبخیر را دقیق‌تر برآورد کرد. در این‌صورت معیار مناسبی برای برنامه‌ریزی آبیاری و محاسبه راندمان مصرف آب در دست خواهد بود.