آب زیرزمینی
علی مختاران؛ عبدالعلی ناصری؛ حیدرعلی کشکولی
چکیده
در شرایط جدید زهکشی در مرکز و جنوب غرب استان خوزستان، با کاهش عمق کارگذاری زهکشها و زهکشی کنترل شده، مطالعه دینامیک منطقه اختلاط آب شور و شیرین در بالای سفره آب زیرزمینی، شناخت مشخصات این منطقه و تاثیر آن بر دبی و شوری زهآب اهمیت دارد. در این پژوهش هفت گروه پیزومتر در فواصل مختلف از جمع کننده زهآب نصب شد. هرگروه شامل ...
بیشتر
در شرایط جدید زهکشی در مرکز و جنوب غرب استان خوزستان، با کاهش عمق کارگذاری زهکشها و زهکشی کنترل شده، مطالعه دینامیک منطقه اختلاط آب شور و شیرین در بالای سفره آب زیرزمینی، شناخت مشخصات این منطقه و تاثیر آن بر دبی و شوری زهآب اهمیت دارد. در این پژوهش هفت گروه پیزومتر در فواصل مختلف از جمع کننده زهآب نصب شد. هرگروه شامل هشت پیزومتر کارگذاری شده در اعماق مختلف سطح خاک (8/0تا 5 متری) بود. این تحقیق در دو مزرعهR9-11 شرکت کشت و صنعت دعبل خزاعی با عمق متوسط زهکشی دو متر و فواصل لاترالهای 65 متری و مزرعهR8-7 شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی با عمق متوسط زهکشی 4/1متر و فواصل لاترالهای 42 متری انجام شد. تراز سطح آب در پیزومترها، شوری آب در لایههای مختلف خاک و دبی و شوری زهآب در سه دوره آبیاری سنگین کشت نیشکر(فروردین تا مهرماه سالهای 1393،1392و1396) بهصورت روزانه پایش شد. نتایج نشان داد که با شروع آبیاری سنگین، بار هیدرولیکی افزایش یافته و اختلاف بارهیدرولیکی بین لایههای پایین(چهار وپنج متری) نسبت به لایههای سطحی، جریان عمودی و هجوم آب شور بهسمت بالا را برقرار میسازد. کاهش عمق کارگذاری زهکشها تا60 سانتیمتر از مزرعهR9-11نسبت به مزرعه R8-7و فاصله گرفتن ازجمعکننده تا 400 متر در هر مزرعه که کاهش عمق کارگذاری زهکشها تا 40 سانتیمتر را بههمراه داشت، باعث افزایش بار هیدرولیکی به میزان متوسط12-8 سانتیمتر، افزایش ضخامت منطقه اختلاط تا یک متر و کاهش خط میانگین شوری در ناحیه اختلاط به میزان هشت درصد بود. در این تحقیق مشخص شد که شوری زهآب تحت تاثیر شوری آب آبیاری و شوری آب زیرزمینی بوده و تفاوت درعمق زهکشی، موقعیت لایه محدودکننده و وجود عدسیهای ماسهای بر این شوری موثر است. با کاهش عمق زهکشی، دبی زهآب بهشدت کاهش یافت. بهطوریکه میانگین زهآب از هر لاترال در مزرعهR9-11، 10 میلیمتر در روز و در مزرعهR8-7به 3/3 میلیمتر در روز بود. نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش ضخامت منطقه اختلاط آب شور و شیرین ناشی از کاهش بهینه عمق زهکشی، بهدلیل استفاده گیاه از این منطقه، حجم آب مصرفی در هر دور آبیاری کاهش مییابد و میتواند عاملی موثر در جهت حفاظت منابع خاک و آب باشد.