محمد رضا یزدانی؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ اصغر رحمانی؛ ناصر دوات گر؛ بهاره دلسوز خاکی
چکیده
بهمنظور تحلیل تغییرات زمانی و مکانی مقدار آب موردنیاز برای گلخرابی (خاکورزی خاک اشباع) در سطح اراضی شبکه آبیاری سپیدرود، دادههای روزانه رطوبت خاک ماهواره SMAP در دوره هفت ساله (2015 تا 2021) استفاده شد. مرحله گلخرابی اراضی شالیزار از 20 فروردین تا 10 خرداد در نظر گرفته شد و پساز دستهبندی براساس احتمال وقوع مختلف (1، 10، 25، 50، ...
بیشتر
بهمنظور تحلیل تغییرات زمانی و مکانی مقدار آب موردنیاز برای گلخرابی (خاکورزی خاک اشباع) در سطح اراضی شبکه آبیاری سپیدرود، دادههای روزانه رطوبت خاک ماهواره SMAP در دوره هفت ساله (2015 تا 2021) استفاده شد. مرحله گلخرابی اراضی شالیزار از 20 فروردین تا 10 خرداد در نظر گرفته شد و پساز دستهبندی براساس احتمال وقوع مختلف (1، 10، 25، 50، 75، 90 و 99 درصد) بررسی گردید و با استفاده از محاسبات رستری مورد تحلیل قرار گرفت. بهمنظور صحتسنجی محاسبات، مقادیر پیشبینی شده با استفاده از آماره های ارزیابی میانگین خطای مطلق (MAE)، میانگین اریب خطا (MBE) و ریشه میانگین نرمال شده مربعات خطا (NRMSE)، با مقادیر رطوبت اشباع خاک 321 نمونه با مختصات جغرافیایی معین، که قبلا اندازه گیری شده بود، مقایسه شد. نتایج نشان داد که در تمام سناریوهای رطوبتی (از مرطوبترین تا خشک ترین)، مناطق کوهپای های، رطوبت کمتری نسبت به اراضی جلگه ای و خصوصا مناطق پست داشتند و رطوبت خاک در طول دوره رشد روندی کاهشی نشان میداد. سرعت این کاهش به تدریج بیشتر شده و در مناطقی مشاهده شد که در انتهای فصل گِلخرابی (دهه اول خرداد) به 2% در روز رسید. حجم آب ناخالص موردنیاز گلخرابی از مرطوبترین به خشک ترین سال روند افزایشی داشت و در میانه فصل (13 تا 15 اردیبهشت) بهترتیب از 1693 تا 2983 مترمکعب در هکتار و در انتهای فصل گِلخرابی بهترتیب از 2496 تا 3602 مترمکعب در هکتار به دست آمد. نتایج صحت سنجی نشان داد که مقادیر MAE، MBE و NRMSE بهترتیب 4/26%، 1/59%، و 15% بود که برآوردی مناسب را نشان میداد. یافته ها نشان داد که تاخیر در انجام گلخرابی، میزان آب مصرفی موردنیاز گلخرابی را افزایش میدهد (34/1 متر مکعب بر هکتار به ازای هر روز تاخیر در سال نرمال). بنابراین، در تمامی شرایط به ویژه در سالهای خشک، برای صرفه جویی درآب برای عملیات گلخرابی در شالیزارهای این شبکه بهتر است رهاسازی و تامین آب موردنیاز از منابع آبی محلی (آببندان و چاه) یا از سد سپیدرود در اوایل اردیبهشت انجام شود.
محمد رضا یزدانی؛ حدیث صادقی؛ ابراهیم اسعدی اسکویی؛ سعیده کوزه گران؛ بهاره دلسوز خاکی
چکیده
در این پژوهش، تغییرات مقادیر تبخیر و تعرق گیاه برنج در مناطقی غیر از شمال کشور در سه تاریخ کشت متفاوت (زود، به موقع و دیر کاشت) و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75%، 50%، 25% و 10% (به ترتیب معرف سالهای کم تبخیر و تعرق، متوسط، پرتبخیر و تعرق و بسیار پر تبخیر و تعرق)، با استفاده از معادله پنمن-مانتیث و دادههای هواشناسی 15 ایستگاه با دوره آماری ...
بیشتر
در این پژوهش، تغییرات مقادیر تبخیر و تعرق گیاه برنج در مناطقی غیر از شمال کشور در سه تاریخ کشت متفاوت (زود، به موقع و دیر کاشت) و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75%، 50%، 25% و 10% (به ترتیب معرف سالهای کم تبخیر و تعرق، متوسط، پرتبخیر و تعرق و بسیار پر تبخیر و تعرق)، با استفاده از معادله پنمن-مانتیث و دادههای هواشناسی 15 ایستگاه با دوره آماری 30 ساله (2020-1990) بررسی شد. برای احتساب ضریب گیاهی برنج در مراحل مختلف رشد، دورههای 10 روزه به صورت میانگین بر اساس مدل احتمالات ویبول برآورد و محاسبه شد. نتایج نشان داد که در تمام این مناطق اقلیمی اتخاذ رویکرد زودکاشت موجب کاهش نیاز آبی در تمام سناریوهای تبخیر و تعرق میشود. اتخاذ رویکرد زودکاشت در سالهای بسیار پر تبخیر و تعرق موجب کاهش نیاز آبی برنج مناطق گرم، سرد و معتدل به ترتیب به میزان 125/9، 113/5 و 115 میلیمتر در طول فصل رشد (به طور متوسط 0/7 تا 0/9 میلیمتر در روز) نسبت به وضعیت دیرکاشت میشود. با این وجود در اقلیمهای سرد و معتدل تفاوت زیادی بین زود کشت و کشت به موقع و حتی دیر کشت مشاهده نشد. ازاینرو، در این مناطق برای فرار از احتمال سرمازدگی دیررس بهتر است از تقویمهای دیر کشت استفاده شود. مقایسه نتایج میزان تبخیر و تعرق گیاه برنج در تمام تاریخهای کاشت و سطوح احتمالاتی مختلف در مناطق اقلیمی سرد، معتدل، گرم و بسیار گرم، نشان داد که بیشترین میزان تبخیر و تعرق مربوط به منطقه گرم به میزان 1021/3 میلیمتر بوده و مناطق معتدل و سرد به ترتیب با میزان تبخیر 784/8 و 729 میلیمتر به مراتب میزان تبخیر و تعرق کمتری را نسبت به مناطق گرم دارا میباشند. ازاینرو به علت کمبود منابع آبی و اثرات منفی تغییرات آب و هوایی در مناطق خشک یا نیمه خشک ایران بهتر است از کشت برنج در مناطق گرم به ویژه در سالهای پر تبخیر و تعرق اجتناب شود. همچنین بهتر است که در مناطق سرد و معتدل نیز نوع مدیریت آبیاری و طراحی سازهها و سامانه های آبی با محاسبات سالهای پر تبخیر و تعرق متناسب شود.
مریم علیزاده؛ پیمان افراسیاب؛ محمد رضا یزدانی؛ عبدالمجید لیاقت؛ معصومه دلبری
چکیده
زهکشی میانفصل و پایانفصل در مرحله برداشت برنج دو عملیات مهم مدیریت آبیاری در شالیزار است که بهترتیبسببافزایشعملکردمحصولوشرایط مناسبتربرایبرداشتبرنجمیشوند. بهدلیل شرایط منحصربهفرد اراضی شالیزاری استان گیلان، تصمیمگیری در مورد فاصله (L) و عمق (D) مناسب زهکشهای زیرزمینی و معادله مناسب برای تعیین فاصله زهکشها ...
بیشتر
زهکشی میانفصل و پایانفصل در مرحله برداشت برنج دو عملیات مهم مدیریت آبیاری در شالیزار است که بهترتیبسببافزایشعملکردمحصولوشرایط مناسبتربرایبرداشتبرنجمیشوند. بهدلیل شرایط منحصربهفرد اراضی شالیزاری استان گیلان، تصمیمگیری در مورد فاصله (L) و عمق (D) مناسب زهکشهای زیرزمینی و معادله مناسب برای تعیین فاصله زهکشها در اراضی شالیزاری در مرحله زهکشی میانفصل و پایانفصل نیازمند تحقیقات میباشد. بنابراین، در این پژوهش، کارایی فاصله و عمق‌های مختلف زهکشهای زیرزمینی در کنترل سطح ایستابی و همچنین دقت معادلات ماندگار و غیرماندگار در دو مرحله زهکشی میانفصل و پایانفصل در اراضی شالیزاری گیلان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای مورد مطالعه شامل شش سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی (L7.5D0.8، L10D0.8، L15D0.8، L7.5D1، L10D1، L15D1،زهکش سطحی و شاهد (بدون سیستم زهکشی زیرزمینی و سطحی)) بودند. طول کلیه زهکشهای زیرزمینی 40 متر و جنس لوله‌ها پی‌وی‌سی موج‌دار با قطر 125 میلیمتر بود. از پوسته برنج بهعنوان پوشش اطراف لولههای زهکش استفاده شد. نتایج نشان داد که زهکش زیرزمینی با فاصله 15 متر و عمق 80 سانتیمتر (بهدلیل ایجاد عمق سطح ایستابی مناسب و عملکرد بیشتر) در مرحله زهکشی میانفصل و در زمان برداشت برنج زهکشهای با فاصله 10 متر و عمق 80 سانتیمتر (به دلیل بیشترین مقاومت به نفوذ پنترومتر و کمترین رطوبت وزنی خاک) بهعنوان بهترین تیمار زهکشی در مرحله زهکشی پایان فصل قابل پیشنهاد هستند. معادله داگان، هوخهات و معادله ترکیبی باور و ونشیلفگارد با معادله هوخهات به عنوان معادلات مناسب برای تعیین فاصله زهکشها در مرحله زهکشی میانفصل بهدست آمد. همچنین، برای زهکشی در زمان برداشت برنج، معادله هوخهات، کرکهام، داگان، گلوور- دام و معادله ترکیبی باور و ونشیلفگارد با معادله هوخهات به عنوان فرمول مناسب برای تعیین فاصله زهکشهای زیرزمینی انتخاب شدند.