بررسی تبخیر-تعرق واقعی و ضرایب گیاهی برنج ارقام هاشمی و شیرودی در شهرستان ساری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری-دانشکده مهندسی زراعی-گروه مهندسی آب

3 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

به منظور مدیریت بهینه و مناسب بر منابع آبی استان­های شمالی کشور، اندازه­گیری مقدار تبخیر-تعرق واقعی گیاه برنج از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش در سال زراعی 98-1397 در اراضی شالیزاری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری برای اندازه­گیری تبخیر-تعرق واقعی و ضریب گیاهی دو رقم برنج (هاشمی و شیرودی) با استفاده از شش عدد لایسیمتر زهکش­دار طراحی و احداث شد. پس از کشت برنج در درون لایسیمترها، ، مقادیر بارندگی، آب آبیاری و نشت عمقی در دوره­های پنج روزه اندازه­گیری شد. نتایج بدست آمده از لایسمترها نشان از تفاوت مقادیر نیاز آبی و نفوذ عمقی در دوره رشد (از مرحله نشا تا برداشت) در ارقام هاشمی و شیرودی داشت به‌طوری‌که میزان نیاز آبی این ارقام در طول دوره رشد به­ترتیب 351 و 397 میلی­متر و نفوذ عمقی در این ارقام به‌ترتیب 48 و 97  میلی­متر بدست آمد. همچنین با مقایسه تبخیر-تعرق واقعی اندازه­گیری شده در لایسیمتر و تبخیر-تعرق مرجع محاسباتی 14 روش غیرمستقیم، ضرایب گیاهی برای ارقام هاشمی و شیرودی حاصل شد. ضرایب گیاهی استخراج شده در این پژوهش با در نظر گرفتن رقم و روش برآورد تبخیرتعرق مرجع، بین 73/0 تا 12/1 برای مرحله ابتدایی، 83/0 تا 41/1 برای مرحله میانی و 64/0 تا 15/1 برای مرحله انتهایی متغیر بود. همچنین متوسط درصد خطای تخمین(PE) ضریب گیاهی در مقایسه با ضریب گیاهی توصیه شده توسط فائو به ترتیب طی مراحل ابتدایی، میانی و انتهایی 11%، 11% و 8% در رقم هاشمی و 15%، 23% و 16% در رقم شیرودی بدست آمد که ضرورت استخراج ضرایب گیاهی ارقام مختلف برنج را بر مبنای شرایط محلی، نشان می داد. ضرایب حاصل از این پژوهش می­تواند برای برآورد نیاز آبی ارقام هاشمی و شیرودی بر پایه روش­های غیر مستقیم در طراحی پروژه­های آبی و برنامه­ریزی تحویل آب در شبکه آبیاری و زهکشی در منطقه پژوهش استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation of Rice Actual Evapotranspiration and Crop Coefficients for Shiroudi and Hashemi Cultivars in Sari

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Gholami Sefidkouhi 1
  • Zahra Bagheri Khalili 2
  • Mohammad-Amin GhaleNovi 3
1 Water Engineering, SANRU
2 Water Engineering Department, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
3 MSc student in irrigation and drainage engineering, Water Engineering Department, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran.
چکیده [English]

Measuring the actual evapotranspiration rate of rice is too much important, in terms of appropriate and optimal water management of the Northern provinces in Iran. The present study aims to measure the actual evapotranspiration rate for two Shiroudi & Hashemi cultivars of rice, in Sari Agricultural and Natural Resources University’s paddy fields. For this propose, six drainage lysimeters were designed and constructed. After cultivating rice inside the designed lysimeters, the amount of precipitation, water content and deep percolation, were measured during 5-days periods. Investigation of the lysimeter results, shows difference between water requirement and also deep percolation of the two studied cultivars, in growth period (seeding to harvest steps); so that in these phases, water requirement rates was 350.81 & 396.67 millimeters and the deep percolation was 47.81 & 97.11, for the cultivars Shiroudi and Hashemi, respectively. Also the crop coefficient was obtained from the adaption of the lysimeter’s actual evapotranspiration and 14 indirect methods of reference evapotranspiration estimation, for the both cultivars. Considering the cultivar and estimating method, the crop coefficients are reported as the ranges 0.73-1.12 for the initial stage, 0.83-1.41 for the middle stage and 0.64-1.15 for the final stage. Also, the average estimation Error Percentage (PE) of the resulted crop coefficients compared to the recommended coefficients of FAO-Penmann56 method, is 11, 11 & 8 for Hashemi cultivar and 15, 23 & 16 for Shiroudi cultivar, in initial, middle and final stages respectively; which shows the necessity of extracting crop coefficients, for different cultivars under different local conditions. The obtained coefficients of the current study can be useful to calculate the water requirements of Hashemi and Shiroudi cultivars based on indirect estimation methods, for designing water projects, water delivery planning and also the irrigation and drainage networks in the research area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Measuring the actual evapotranspiration of rice is very important for appropriate and optimal water management in the Northern provinces of Iran. The present study aimed to measure the actual evapotranspiration for two Shiroudi and Hashemi cultivars
  • which shows the necessity of determining crop coefficients for each cultivar under local conditions. The coefficients obtained in the current study can be useful to calculate the water requirements of Hashemi and Shiroudi cultivars based on indirect

مراجع

  1. . پوریزدان­خواه، ه. رضوی­پور، ت. خالدیان، م و رضایی، م. 1393. تعیین ضریب گیاهی برنج، رقم بینام و خزر با استفاده از لایسیمتر و کرت­های کنترل شده در منطقه رشت. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. 6(2): 249-238.
  2. .علیزاده، ا. 1382. رابطه آب، خاک و گیاه. انتشارات دانشگاه امام رضا. ص 479.
  3. احمدپری، ه.، هاشمی گرم دره، س. ا.، قلعه کهنه، ک. 1396. مقایسه روش‌های مختلف برآورد تبخیر-تعرق پتانسیل با روش فائو پنمن مانتیث (مطالعه موردی: منطقه سپیدان). مجله علمی ترویجی نیوار41(98): 13- 22.
  4. باباپور گل­افشان، م.، شاهنظری، ع.، ضیاء تبار احمدی، م. خ.، آقاجانی، ق. 1391. مقایسه پارامترهای بیلان آبی در اراضی شالیزار اراضی سنتی و تسطیح­شده شهرستان قائمشهر. نشریه آب و خاک. 26(4): 1010-1017.
  5. پوریزدان­خواه، ه. رضوی­پور، ت. خالدیان، م و رضایی، م. 1391. تعییین ضریب گیاهی برنج رقم­های بینام و خزر در منطقه رشت. سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب.
  6. پیرمرادیان، ذ.، رضایی، عبدالهی، و. (1392). استخراج ضرایب گیاهی سه رقم برنج بر پایه روش برآورد تبخیر-تعرق مرجع در منطقه رشت. مجله تحقیقاتغلات. 3(2): 95- 106.
  7. پیرمرادیان، ن. 1376. تعیین نیاز آبی برنج (orzia stavia L.) در منطقه کوشکک استان فارس. پایان­نامه تحصیلات تکمیلی، کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
  8. پیرمرادیان، ن. کامکارحقیقی، ع و سپاس­خواه، ع. 1381. ضریب گیاهی و نیازآبی برنج در منطقه کوشکک استان فارس. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.  6(3): 22-15.
  9. ذکری، ف. پیرمرادیان، ن و رضایی، م. 1391. ارزیابی روش­های پنمن مانتیث فائو و تشت تبخیر کلاس A در برآورد تبخیر-تعرق گیاه برنج در منطقه رشت. سومین همایش ملی مدیریت جامع منابع آب.
  10. زارع ابیانه ح., نوری ح., لیاقت ع., نوری ح.، کریمی و.1390. مقایسه روش پنمن مانتیث فائو و تشت تبخیر کلاس A با داده های لایسیمتری در برآورد تبخیر و تعرق گیاه برنج در منطقه آمل. پژوهش­های جغرافیای طبیعی. 43(76): 71-83.
  11. مدبری، ه. 1389. تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی دو رقم رایج برنج در دشت مرداب (گیلان). پایان نامه تحصیلات تکمیلی، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی.
  12. مدبری، ه. میرلطیفی، م و غلامی، م. 1393. تعیین تبخیر-تعرق و ضریب گیاهی ارقام هاشمی و خزر برنج در دشت مرداب (گیلان). مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 18(67): 107-97.
  13. موسوی، س. م. ، هوشمند، ع.، برومندنسب س.، یزدانی م.ر. 1391. بررسی تغییرات نفوذ عمقی در یک ترانسکت از اراضی شالیزاری در طول دوره کشت. مجله علوم آب و خاک. ۱۶(۶۰) :۳۳-۴۳.
    1. Allen, R. G. (2001). REF-ET reference evapotranspiration software, version 2/0. For FAO and ASCE standardized equations. Kimberly, Idaho: University of Idaho Research and Extension Center.
    2. Allen, R.G., Jensen, M.E., and Burman, R.D. 1990. Evapotranspiration and irrigation water requirement. ASCE
    3. Allen, R.G., Pereira, L.S., Rase, D. and Smith, M., 1998, Crop Evapotranspiration: Guidelines for Computing Crop Requirements, Irrigation and Drainage Paper No. 56, FAO Rom, Italy, 300 p.
    4. Bouman, B. A. M., Lampayan, R. M., and Tuong, T. P. 2007. Water management in irrigated rice: Coping with water scarcity. International Rice Research Institute, Los Baños, Philippines. pp: 54.
    5. Lu, G., R. Cabangon, T.P. Tuong, P. Belder, B.A.M. Bouman and E. Castillo. 2002. The effects of irrigation management on yield and water productivity of inbred, hybrid, and aerobic rice varieties. International Rice research Institute, LosBanos, Philippines. 15-28 in Water-wise rice production
    6. Vu, S. H., Watanabe, H., & Takagi, K. (2005). Application of FAO-56 for evaluating evapotranspiration in simulation of pollutant runoff from paddy rice field in Japan. Agricultural Water Management, 76(3), 195-210.
    7. Yoo, S. H., Choi, J. Y., & Jang, M. W. (2008). Estimation of design water requirement using FAO Penman–Monteith and optimal probability distribution function in South Korea. Agricultural Water Management, 95(7), 845-853.
    8. Bos, M. G., Kselik, R. A. L., Allen, R. G. and Molden D. J. 2009. Water Requirements for Irrigation and the Environment. Springer.
پژوهش آب در کشاورزی
دوره 34، شماره 4
جلد 34 شماره 4 سال 1399
بهمن 1399
صفحه 505-515

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار