اثر آب شور و مدیریت مصرف نیتروژن در مراحل مختلف رشد بر عملکرد گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب.

2 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد.

چکیده

نیتروژن نخستین عنصر غذائی است که کمبود آن در مناطق شور مطرح است، لذا مدیریت صحیح مصرف کودهای نیتروژنه از راهکارهای مهم در جهت نیل به افزایش عملکرد دانه­ی گندم در این شرایط می­باشد. به همین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار بر روی گندم رقم روشن در مزرعه­ای دارای خاک و آب شور در اراضی منطقه رستاق در 25 کیلومتری شهر یزد انجام گردید. فاکتور اول منابع نیتروژن شامل اوره، نیترات آمونیم و سولفات آمونیم و فاکتور دوم عامل مدیریت مصرف کود شامل چهار سطح:1- شاهد(بدون مصرف کود نیتروژنی) ،2- مقدار توصیه شده در سه قسط مساوی در هنگام کاشت، پنجه رفتن و خوشه رفتن ،3- مقدار توصیه شده در سه قسط و 30 درصد بیش از توصیه در مرحله پنجه رفتن و 4- مقدار توصیه شده در سه قسط و 30 درصد بیش از توصیه در مرحله خوشه رفتن بود.نتایج نشان داد که مصرف اضافی کود در مراحل مختلف رشد، اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای آن نداشته است. در مقایسه بین کود اوره و دو کود دیگر، مصرف نیترات آمونیم نتوانست اختلاف معنی­داری را در عملکرد کل گندم در مدیریتهای مختلف مصرف کود ایجاد نماید، لیکن مصرف 30 درصد کود سولفات آمونیم بیش از میزان توصیه شده در مرحله پنجه زدن تفاوتی معنی­دار در عملکرد کل گندم نسبت به کود اوره ایجاد نمود. بر اساس نتایج این آزمایش تقسیط نیتروژن در زمان اوج نیاز گیاه
(در پنجه زنی و خوشه رفتن)، می تواند افزون بر کاهش هدر رفتن نیتروژن از خاک، سبب افزایش عملکرد دانه و کاه در شرایط استفاده از آب شور شود.

عنوان مقاله [English]

Effect of Saline Water and Nitrogen Application Management at Different Growth Stages on Wheat Yield

نویسندگان [English]

  • Saeed Saadat 1
  • Farhad Dehghani 2
  • Hamed Rezaei 1
چکیده [English]

Nitrogen is the primary nutrient that shows deficiency in saline areas, therefore, proper nitrogen fertilizer management is one of the strategies to achieve higher wheat grain yield.  A field experiments in a saline soil was performed on wheat with a factorial arrangement in randomized complete block design with four replications, in Rostagh area, 25 km from Yazd. The first factor was nitrogen sources including urea, ammonium nitrate, and ammonium sulfate fertilizer, and the second factor was fertilizer use management consisting of four levels: 1- control (no nitrogen application), 2- recommended amount of fertilizer in three equal installments at the time of sowing, tillering, and heading stage, 3- recommended amount of fertilizer in three installments and 30% nitrogen in addition to the recommended rate in the tillering stage, and 4- recommended amount of fertilizer in three installments and 30% nitrogen in addition to the recommended rate at the heading stage. The results showed that the additional use of fertilizer at various growth stages had no significant effect on yield and its components.  In comparison of urea to the other two fertilizers, ammonium nitrate had no significant effect in total yield of wheat in different fertilizer treatments, but using 30% nitrogen in addition to the recommended rate at tillering stage could cause significant differences in total yield when ammonium sulfate was used. Based on the results of this experiment, using nitrogen in peak times of consumption i.e. at tillering and heading, can reduce the loss of nitrogen from the soil, in addition to increasing grain and straw yield under saline conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tillering
  • Salinity
  • Split application of N-fertilizer
  1. پوستینی، ک. و م. یوسفی راد. 1378. اثر تنش شوری بر جذب و توزیع نیتروژن در دو رقم گندم. مجله علوم کشاورزی. جلد 23. شماره 2.
  2. سالاردینی، ا. 1371. حاصلخیزی خاک. انتشارات دانشگاه تهران. 441 صفحه.
  3. سعادت، س. 1389. مدیریت تغذیه گندم در شرایط تنش. گزارش ملی شماره 1105/89. موسسه تحقیقات خاک و آب. کرج. ایران.
  4. ملکوتی، م.ج. و م. همایی. 1373. حاصلخیزی خاک در مناطق خشک، مشکلات و راهکارها. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. شماره 20. 494 صفحه.
  5. مومنی، ع. 1389. توزیع جغرافیایی و سطوح شوری منابع خاک ایران. مجله پژوهشهای خاک. جلد 24، شماره 3. صفحه 203-215
  6. همایی، م. 1381. واکنش گیاهان به شوری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی. تهران. ایران
  7. Aslam, M. 1984. Early effects of salinity on nitrat assimilation in barley seedling. Plant Physiol. 76: 321-325.
  8. Bar-Tal, A., S. Feigenbaum, and L.Sparks. (1991). Potassium – Salinity interaction in irrigated corn. Irrig. Sci., 12, 27-35.
  9. Botella, M.A. 1997. Effect of salinity on the growth and nitrogen uptake by wheat seedlings. Plant Nutr. 20(6): 793-804.
  10. Chen W, Z. Hou, L. Wu, Y. Liang, C. Wei (2010). Effects of salinity and nitrogen on cotton growth in arid environment. Plant Soil 326:61-73.
  11. Cornillon, P. and A. Palloix. 1997. Influence of sodium chloride on the growth and mineral nutrition of pepper cultivars. J. Plant Nutrition 20(9):1085-1094.
  12. A. I.Rylski, A. beiri, A. Shalhevet. 1987. Response of melon and tomato plants to chloride-nitrate ratios in saline nutrient solutions, I. Plant Nutr. 10. 1787—1794.
  13. Fischer, R. A. 2011. Wheat physiology: a review of recent developments. Crop & Pasture Science, 2011, 62, 95–114
  14. Grattan, S. R. and C. M. Grive. 1993. Mineral nutrient acquisition and response by plants grown in saline environments:
  15. Grattan, S.R. and C.M. Grieve. 1999. Salinity-mineral nutrition relations in horticultural crops. Scientia Hort. 78:127-157.
  16. Gunes, A., A. Inal and M. Alpuslun. 1996. Effect of salinity on stomata resistance, proline, and mineral composition of pepper. J. Plant Nutrition 19:389-396.
  17. Hamdy, A. 1988. Plant growth and nutrient uptake under different application modes of saline water. Proceedings 15th ICID European Regional Conference. 1988, No. 2. 144- 156.
  18. Hu, Y. and U. Schmidhalter. 2005. Drought and salinity: A comparison of their effects on mineral nutrition of Plants. Journal of Plant Nutrition. 168, 541–549.
  19. Y., J. J. Oertli, U. Schmidhalter. 1997. Interactive effects of salinity and macronutrient level on wheat. I. Growth. Journal of Plant Nutrition, 20(9), 1155-1167.
  20. Kafkafi, U., N. Valores. And J. Letery. 1982. Choloride interaction with nitrate and P nutrition in tomato. J. plant Nutrition. 5:1369-1385.
  21. Kumar, R., K. K. Singh and K. Chipabra. 1997. Response of nitrogen under different levels of salinity and boron in irrigation water on fodder yield and protein content of bajra. Crop-Research Hisar. 13:3, 547-551.
  22. Lea-Cox, J.D., J.P. yvertsen. 1993. Salinity reduces water use and nitrate-N-use efficiency of cttnls. Ann. Bot. 72. 47—54.
  23. Maas E.V., and J. Hoffman. 1977. Crop salt tolerance – current assessment. Journal of the Irrigation and Drainage Division of the American Society of Civil Engineering 103, 115–134.
  24. Marschner, H., 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants, Academic Press. London. 889 pp.
  25. Mokhele, B., X. Zhan, G. Yang, and X. Zhang. 2012. Review: Nitrogen assimilation in crop plants and its affecting factors. Canadian Journal of Plant Science. 92: 399_405
  26. Netondo, G. W., J. C. Onyangoa, and E. Beck. 2004a. Sorghum and Salinity. I. Response of growth, water relations, and Ion accumulation to NaCl salinity. Crop Sci. 44: 797-805.
  27. Netondo, G. W., J. C. Onyango, and E. Beck. 2004b. Sorghum and Salinity. II. Gas exchange and chlorophyll fluorescence of sorghum under salt stress. Crop Sci. 44: 806-811.
  28. Nitant, H.C., and K.S. Dargan. 1974. Influence of nitrogenous fertilizers on yield and nitrogen uptake on wheat in saline-sodic soils. J. Indian Soc. Soil Sci. 2: 121-124.
  29. Pessarakli, M. 2001. Physiological responses of Cotton (Gossypium hirsutum ) to salt stress. In: Handbook of plant and Crop Physiology. (Ed.): Pessarakli M. Marcel Dekker, New York pp.681-696.
  30. Siddiqui, M. H., F. Mohammad, M. Nasir Khan, HAl-Whaibi, and A. H. A Bahkali,. (2010). Nitrogen in relation to photosynthetic capacity and accumulation of osmoprotectant and nutrients in Brassica genotypes grown under salt stress. Plant Nutrition, 31: 1284-1298.