طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
علی مختاران؛ عبدالعلی گیلانی؛ سامی جلالی؛ لیلا بهبهانی؛ مجتبی رضایی؛ کبری تجدد طلب
چکیده
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطرهای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه ...
بیشتر
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطرهای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه زمین مجاور هم با طرح کرت خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه، عامل اصلی دور آبیاری بود شامل سه سطح آبیاری هر روزه، دو روزه و سه روزه و عامل فرعی شامل سه رقم (عنبوری قرمز، چمپا و دانیال) و یک لاین برنج متحمل به شوری (S2). در سال اول تحقیق به‌دلیل تخصیص آب خارج از تاریخ کشت، میزان عملکرد محصول بسیار پایین بود لذا تحلیل‌های زراعی براساس سال دوم انجام شد. میانگین حجم آب آبیاری در مزرعه با توجه به تکمیل دوره رشد ارقام، 14800، 15200، 15700 و 16100 مترمکعب در هکتار بهترتیب برای لاین S2 ، عنبوری قرمز، دانیال و چمپا اندازه‌گیری شد در دور آبیاری هر روزه، رقم محلی عنبوری قرمز با 3767 کیلوگرم در هکتار بیشترین و لاین متحمل به شوری S2 با 2541 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه سفید برنج را به خود اختصاص داد. همچنین دور آبیاری در مقایسه با رقم بیشترین اثر را در تعیین عملکرد دانه داشت به‌طوری‌که با تغییر دور از هر روزه به سه روزه، عملکرد به‌طور متوسط کاهشی 56% پیدا کرد. در این پژوهش بیشترین بهرهوری آب را رقم عنبوری قرمز، به‌میزان 0/25کیلوگرم بر مترمکعب در دور آبیاری هر روزه داشت. دلیل این مسئله را می‌توان در پایش شوری خاک نشان داد به‌طوری‌که با عملیات آبیاری هر روزه، تمامی لایه‌های خاک نسبت به قبل از زمان کشت، روندی کاهشی از 3/77 به 1/8 دسی‌زیمنس بر متر داشت. استفاده از سامانه آبیاری قطرهای با فاصله مناسب نوارهای آبیاری و روزنه‌های آبده از همدیگر در روش خشکه‌کاری با ارقام محلی، یک روش به‌زراعی است که حجم آب آبیاری را نسبت به عملیات کشت سنتی، به‌طور محسوس کاهش داد. این کار، راهبردی مؤثر است در کاهش تنش بر منابع آبی استان و ذخیره آب موجود برای حفظ زیست‌بوم ، هرچند که کاهش محسوس سطح کشت برنج در این استان مورد توصیه است.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
حسین پرویزی؛ امیر پرنیان؛ حدیث حاتمی؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطره‌چکان انتخابی بر عملکرد سامانه‌های آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطره‌چکان‌های مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین ...
بیشتر
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطره‌چکان انتخابی بر عملکرد سامانه‌های آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطره‌چکان‌های مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین مقدار فشار کارکرد در پشت قطره‌چکان‌ها نیز به ترتیب 0/1 و 1/8 بار بود. باغ شماره چهار دارای کمترین (3/3%) و شماره 13 دارای بیشترین (21%) ضریب تغییرات بودند. علاوه بر این، کمترین (0/6%) و بیشترین (26%) مقادیر انحراف آبدهی میانگین نسبت به آبدهی اسمی نیز به ترتیب در طرح‌های شماره 3 و 18 مشاهده گردید. میزان ضریب تغییرات در طرح‌های شماره 3، 4، 10، 11، 12، 19 و 21 کمتر از ده درصد و عالی بودند. طرح‌های شماره 2، 13، 14 و 15 با ضریب تغییرات تقریبا 20% در حد فاصل خوب و بسیار خوب و سایر طرحها نیز دارای ضریب تغییرات بسیار خوب در عمل بودند. نتایج نشان داد که در باغ‌هایی که درآنها تامین، یا توزیع فشار کارکرد مناسب بود (0/5 تا 4 بار)، قطره‌چکان‌ها، فارغ از برند و نوع، دارای ضریب تغییرات پایین و یکنواختی پخش بالا بود. با این حال، دو نمونه یوروپلاست کینگ و یورودریپ با آبدهی هشت لیتر در ساعت برای نفوذپذیری کم خاک و برای جاهایی که آبدهی بالا با تامین فشار بین 0/5 تا 1 بار مدنظر است، نمونه یورودریپ با آبدهی اسمی26/2 لیتر در ساعت را می‌توان توصیه کرد. نتایج نشان داد که اغلب باغها نیاز به اصلاح برنامه آبیاری (دور و یا مدت) دارند. به نظر می‌رسد که شوری آب های بررسی شده روی گرفتگی قطره چکان ها و در نتیجه یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف باغ اثر چندانی نداشت.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
باقر حسین پور؛ آناهیتا جباری؛ حسن علیپور
چکیده
هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش یا عدم پذیرش سیستم آبیاری قطره ای در باغات سیب شهرستان ارومیه به‌عنوان کانون تولید سیب استان، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و مدل اشاعه نوآوری اورت راجرز بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که 57% پاسخگویان معتقدند که اجرای آبیاری قطرهای به علت استفاده از منابع آبی مشترک ...
بیشتر
هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش یا عدم پذیرش سیستم آبیاری قطره ای در باغات سیب شهرستان ارومیه به‌عنوان کانون تولید سیب استان، با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و مدل اشاعه نوآوری اورت راجرز بود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص گردید که 57% پاسخگویان معتقدند که اجرای آبیاری قطرهای به علت استفاده از منابع آبی مشترک (چاه مشترک) مشکلات زیادی دارد، 63% نیز این سامانه را برای باغات مسن نامناسب می‌دانند. حدود 64% بر این باورند که در شرایط فعلی، فایده نسبی این سامانه برای باغات در حد متوسط یا کمتر است. به نظر 77% باغداران، سامانه‌های آبیاری قطرهای بنا به علل مختلف قابلیت اجرایی بالایی ندارند. همچنین، 81/5% معتقدند که در مقایسه با روش‌های سنتی، اجرای این سامانه‌ها از جهاتی چون ، بوروکراسی اداری، اخذ تسهیلات، و تعمیر و نگهداری پیچیدگی زیادی دارد. طبق آماره کاکس-نل (با ضریب احتیاط بالا)، متغیرهای وارد شده در مدل، در مجموع قادر به تبیین 0/50 از واریانس متغیر پذیرش آبیاری قطرهای و براساس آماره نیجل کرک، 0/68 از واریانس پذیرش آبیاری قطرهای می‌باشند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، مهم‌ترین توصیه‌های قابل اجرا در منطقه، عبارت‌اند از: استفاده از الگوهای موفق و گروه‌های مرجع برای ارائه آموزش‌های کاربردی، افزایش فایده نسبی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در آبیاری قطرهای، بازنگری بر روند طراحی و اجرای گردش‌کار و کیفیت تجهیزات در سامانه‌های آبیاری قطرهای، رفع مشکل مالکیت، و عدم کاربرد آبیاری قطرهای برای باغهای مسن.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
راضیه بیانی؛ مجتبی خوش‌روش؛ عبدالمجید لیاقت؛ مسعود پورغلام آمیجی
چکیده
با توجه به خشک‌سالی، امنیت آبی و غذایی کشور با چالشهایی سخت روبه رو است و احیای آن نیازمند برنامهریزی دقیق اجرایی و استفاده از دانش علمی و فناوریهای روز مانند سامانه‌های نوین آبیاری به‌عنوان ابزاری کارا برای مصرف بهینه آب میباشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هوندا در ...
بیشتر
با توجه به خشک‌سالی، امنیت آبی و غذایی کشور با چالشهایی سخت روبه رو است و احیای آن نیازمند برنامهریزی دقیق اجرایی و استفاده از دانش علمی و فناوریهای روز مانند سامانه‌های نوین آبیاری به‌عنوان ابزاری کارا برای مصرف بهینه آب میباشد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهرهوری آب برنج رقم هوندا در دو سامانه آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی در مزرعه شالیزاری واقع در کیاسر در استان مازندران در بهار و تابستان سال 1401 انجام شد. این آزمایش به صورت کرتهای خردشده نواری در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار در سه تکرار در 18 کرت به ابعاد دو در سه متر انجام شد. تیمارها شامل آبیاری قطرهای نواری سطحی با فاصله نوار 25، 50 و 75 سانتیمتر و آبیاری قطرهای زیرسطحی در عمق 30 سانتیمتری از سطح خاک و با همان فواصل نوار. نتایج نشان داد که طول خوشه، تعداد پنجه، ارتفاع بوته و طول ریشه در تیمارهای آبیاری نواری سطحی بهترتیب 1/2 سانتیمتر (6/8%)، 8/19 (49/8%)، 6/9 سانتیمتر (8/2%) و 1 سانتیمتر (6/9%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطرهای زیرسطحی افزایش معنی دار داشت. عملکرد دانه، شاخص برداشت، بهره وری فیزیکی و به رهوری اقتصادی در تیمارهای آبیاری نواری سطحی بهترتیب 1664 کیلوگرم در هکتار (40/8%)، 4/7% (14/1%)، 0/27 کیلوگرم بر مترمکعب (38/5%) و242363 ریال بر مترمکعب (38/4%) نسبت به تیمارهای آبیاری قطرهای زیرسطحی افزایش معنیدار داشت. حداکثر عملکرد دانه و شاخص برداشت برابر5834 کیلوگرم در هکتار و40% در فاصله نوار 25 سانتیمتر مشاهده شد. حداکثر بهرهوری فیزیکی برابر 0/93 کیلوگرم بر مترمکعب در فاصله نوار 50 سانتیمتر مشاهده شد. با افزایش فاصله نوار از 25 سانتیمتر به 50 سانتیمتر، بهرهوری فیزیکی 22% افزایش یافت. سپس با فاصله گرفتن بیشتر از نوار، مقدار بهرهوری فیزیکی کاهش یافت. حداکثر بهرهوری اقتصادی نیز برابر836951 ریال بر مترمکعب در فاصله نوار سطحی 50 سانتیمتر مشاهده شد.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
مسعود پورغلام آمیجی؛ خالد احمدآلی؛ عبدالمجید لیاقت
چکیده
این پژوهش با هدف انتخاب ویژگیهای مهم برای مدل‌سازی هزینه سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار با استفاده از داده‌های 515 پروژه آبیاری قطرهای در چهار بخش شامل هزینه ایستگاه پمپاژ و سامانه کنترل مرکزی (TCP)، هزینه لوازم داخل مزرعه (TCF)، هزینه نصب و اجرای داخل مزرعه و ایستگاه پمپاژ (TCI) و هزینه کل (TCT) انجام شد. در مرحله اول بانک اطلاعاتی شامل ...
بیشتر
این پژوهش با هدف انتخاب ویژگیهای مهم برای مدل‌سازی هزینه سامانه‌های آبیاری تحت‌فشار با استفاده از داده‌های 515 پروژه آبیاری قطرهای در چهار بخش شامل هزینه ایستگاه پمپاژ و سامانه کنترل مرکزی (TCP)، هزینه لوازم داخل مزرعه (TCF)، هزینه نصب و اجرای داخل مزرعه و ایستگاه پمپاژ (TCI) و هزینه کل (TCT) انجام شد. در مرحله اول بانک اطلاعاتی شامل 39 متغیر تأثیرگذار در هزینه بخشهای یادشده، تهیه و قیمت تمام پروژه‌ها (1385 تا 1398) برای سال پایه 1400 به‌روزرسانی شد. سپس انتخاب ویژگی با الگوریتمهای مختلف در محیط MATLAB و در دو بخش شامل (1) کل ویژگیها (ویژگیهای قبل از طراحی و ویژگیهای بعد از آن شامل 39 ویژگی) و (2) ویژگیهای قبل از مرحله طراحی (شامل 18 ویژگی) انجام شد. نتایج انتخاب ویژگی نشان داد که مقادیر RMSE و R2 برای بخش کل ویژگیها بهترتیب برابر با 0/007 و 0/92 و برای بخش ویژگیهای قبل از طرحی بهترتیب برابر 0/003 و 0/89 است. از بین الگوریتمهای مختلف برای انتخاب ویژگی، ماشین بردار پشتیبان (SVM) و الگوریتمهای بهینه‌سازی (Wrapper) بهترتیب عنوان بهترین یادگیرنده و روش انتخاب ویژگی شناسایی شدند. نتایج معیارهای ارزیابی نشان داد که دو الگوریتم LCA و FOA برآورد مناسبی را به دست دادند و معیار خطای آن در بخش کل ویژگیها بهترتیب 0/0020و 0/0018 و همبستگی آن 0/94 و 0/94 به دست آمد. در بخش ویژگیهای قبل از طراحی نیز این معیارها بهترتیب 0/0006 و 0/95 برای هر دو الگوریتم بود. در نهایت در بخش کل ویژگیها، 10 مورد از 39 ویژگی و در بخش ویژگیهای قبل از طراحی، 8 مورد از 18 ویژگی به‌عنوان مؤثرترین ویژگیها انتخاب شد. نتایج انتخاب مؤثرترین ویژگیها که بر هزینه بخشهای مختلف سامانه آبیاری قطرهای اثرگذارند، میتواند مدل‌سازی هزینه سامانه‌ها را سادهتر و سریع‌تر کرده و ضمن کاربرد در کارهای پژوهشی، در عمل نیز برآورد و مدیریت هزینه‌ها را قبل از طراحی و اجرای این طرحها ممکن کند.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
معصومه افشانی؛ مهدی سرائی تبریزی؛ مصطفی تیموری
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت در شبکه دشت ورامین از نگاه بهره‌برداران، کارشناسان و مدیران شبکه انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه بود که روایی آن با تکمیل 30 نمونه اولیه و بررسی پایایی تحتنظر اساتید دانشگاه، مدیران و صاحبنظران متخصص اصلاح گردید. جمعآوری اطلاعات به‌صورت تک مرحله ای، تصادفی و ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت در شبکه دشت ورامین از نگاه بهره‌برداران، کارشناسان و مدیران شبکه انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه بود که روایی آن با تکمیل 30 نمونه اولیه و بررسی پایایی تحتنظر اساتید دانشگاه، مدیران و صاحبنظران متخصص اصلاح گردید. جمعآوری اطلاعات به‌صورت تک مرحله ای، تصادفی و میدانی بود. جامعه آماری شامل بهره‌برداران شبکه، کارشناسان خبره و مدیران فعال بود. حجم نمونه آماری از طریق رابطه کوکران 98 و برای جلوگیری از خطا 105 نفر تعیین شد. نتایج مدل تحلیلی SWOT نشان میدهدکه احتمالاً با افزایش اطلاعات و آگاهی واقعی بهره برداران شبکه درباره چالش های شبکه، هزینه ساخت و نگهداری، اقدامات اداره آبیاری و امور آب، جهاد کشاورزی، و دیگر ارگانها و سازمانهای مرتبط، آنها به جای مقابله و نگرش منفی، همراهی مسئولانه و دغدغه مندتر داشته و در راستای رفع تهدید، حذف ضعف، تقویت قوت و استفاده از فرصتها قدم های مؤثرتری بردارند. بررسی تطبیقی نظرات کارشناسان نشان داد که، همانند نظر بهره‌برداران، فرصتها بیشتر از تهدید، ضعف و قوت بود، این نتیجه نشان از اشتراک دیدگاه این دو گروه و امیدواری به فرصت های موجود شبکه دارد. از دیدگاه مخاطبان، اولویت با تعیین استراتژی های رقابتی و سپس تدافعی است. با اطلاع از مشکلات بهرهبردار (چالش فرآیند اداری، ناهماهنگی بخشهای مرتبط با حوزه آب، نگاه منفی به اقدامات دولتی با مشاهده تجربه های ناموفق پیشین)، کارشناسان میتوانند به‌منظور تسهیل امور آببران، رفع ضعف، و مقابله با تهدیدهای اثرگذار، با فعالیت هایی همچون ترویج شیوه های نوین آبیاری و کشاورزی و نمایش تجربیات موفق مدیریت مشارکتی آببران در شبکه، اقداماتی راهگشا و کاربردی داشته باشند.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
محمود فضلی؛ احمد زارع؛ عبدالرضا سیاهپوش؛ الهام الهی فرد
چکیده
به‌منظور بررسی اثر سامانه‌های مختلف آبیاری و تیمارهای مختلف کنترل علف‌های‌هرز، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرده شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1399 در موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر خوزستان انجام گرفت. پنج سامانه آبیاری، شامل آبیاری قطرهای سطحی (I0)، دو نوع آبیاری قطرهای زیرسطحی با قطره‌چکان‌هایی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر سامانه‌های مختلف آبیاری و تیمارهای مختلف کنترل علف‌های‌هرز، آزمایشی به‌صورت کرتهای خرده شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1399 در موسسه تحقیقات و آموزش توسعه نیشکر خوزستان انجام گرفت. پنج سامانه آبیاری، شامل آبیاری قطرهای سطحی (I0)، دو نوع آبیاری قطرهای زیرسطحی با قطره‌چکان‌هایی با دبی 2/3 و 3/6 لیتر بر ساعت و فواصل 50 و 60 سانتیمتری از یکدیگر (به ترتیب، I1 و I2)، آبیاری بارانی خطی (سامانه ماشین آبیاری با آبپاش‌های لپا I3) و آبیاری سطحی جویچه‌ای (روش آبیاری مرسوم، I4) به‌عنوان کرت اصلی و تیمارهای علف‌های‌هرز شامل تداخل در تمام دوره (W0)، کنترل یا وجین در تمام دوره (W1) و کولتیواسیون (W2) بود. بالاترین و پایین‌ترین سطح میانگین عملکرد نی (بهترتیب، 167و 117 تن بر هکتار) و عملکرد شکر (بهترتیب، 18/24 و 12/40تن بر هکتار) بهترتیب، در تیمارهای آبیاری I3 و I4 مشاهده شد. میانگین عملکرد نی و شکر در تیمار W0 به‌طور معنی‌داری کمتر از تیمارهای W1 و W2بود (با اختلاف 18/34 و18/78 درصدی برای عملکرد نی و 17/84و 18/58 درصدی برای عملکرد شکر). صفات کیفی مطالعاتی، شامل بریکس، درصد ساکارز شربت، درصد خلوص شربت تحت تاثیر تیمارهای روش آبیاری و کنترل علف‌های هرز قرار نگرفت. وزن خشک کل علف‌های هرز در تیمارهای آبیاری I0 تا I4 در شرایط تیمارW0 بهترتیب 90، 78، 47، 43 و 173 گرم بر مترمربع و برای تیمار W2 بهترتیب، 30، 23، 16، 15 و 40 گرم بر مترمربع بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط منطقه مطالعاتی، انتخاب سامانه آبیاری مناسب (سامانه آبیاری بارانی و آبیاری قطرهای زیرسطحی) در ترکیب با کاربرد کولتیواسیون در بازرویی اول (راتون اول)، علاوه بر کاهش آب کاربردی فصلی، میتواند به‌عنوان ابزاری مفید برای کاهش رقابت علف‌های هرز در کشت نیشکر توصیه گردد.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
نادر حیدری
چکیده
گندم در کشور و حتی در جهان محصولی استراتژیک محسوب شده و سطح زیر کشت زیادی (تقریبا 50% اراضی تحت کشت کشور) را به خود اختصاص میدهد. هدف اصلی از این بررسی، مرور و تحلیلی بر وضعیت بهرهوری آب گندم کشور و مقایسه مقادیر آن با مقادیر جهانی بود. برای این منظور با گردآوری و مرور منابع علمی کشوری و بینالمللی مقادیر گزارش شده برای بهرهوری ...
بیشتر
گندم در کشور و حتی در جهان محصولی استراتژیک محسوب شده و سطح زیر کشت زیادی (تقریبا 50% اراضی تحت کشت کشور) را به خود اختصاص میدهد. هدف اصلی از این بررسی، مرور و تحلیلی بر وضعیت بهرهوری آب گندم کشور و مقایسه مقادیر آن با مقادیر جهانی بود. برای این منظور با گردآوری و مرور منابع علمی کشوری و بینالمللی مقادیر گزارش شده برای بهرهوری آب گندم (در سطوح کلان کشور، حوضه آبریز و استانی)، جمع بندیها، محاسبات، تجزیه و تحلیلها، و نتیجه گیری های لازم به عمل آمد. بر اساس نتایج، دامنه تغییرات بهرهوری آب گندم در سطح کشور و جهان بسیار وسیع بوده (به ترتیب 2/2-0/25 و 3/9-0/3 کیلوگرم بر مترمکعب) و بسته به شرایطی نظیر مناطق جغرافیایی، آب و خاک، سیستم های مختلف آبیاری، اقلیم و غیره تغییرات زیادی دارد. بهره وری آب گندم آبی کشور (در مقیاس ملی) برابر 0/87 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد میگردد که در مقایسه با اعداد جهانی در دامنه متوسط قرار میگیرد. همچنین، بر اساس مقادیر بهره وری آب گزارش شده در مقیاس استانی، متوسط بهره وری آب گندم در کشور برابر 0/75 کیلوگرم بر مترمکعب بوده که مجدداً در مقایسه با اعداد جهانی در حد وسط (رو به پائین) قرار دارد. با مقایسه میانگین بهرهوری آب گندم در کشور (75/0 کیلوگرم بر مترمکعب و مقایسه آن با میانگین بهره وری آب گندم 10 کشور عمده تولیدکننده گندم جهان (0/93 کیلوگرم بر مترمکعب)، بهره وری آب گندم کشور حدود 25% کمتر از متوسط این کشورها میباشد. همچنین متوسط مقیاس ملی (برای کشور ایران) و جهانی این شاخص به ترتیب 0/93 و 1/1 کیلوگرم بر مترمکعب است. لذا مقدار شاخص بهره وری آب گندم کشور نسبت به متوسط جهانی خیلی وضعیت نامساعدی ندارد و فاصله نسبتا کمی (22%) برای افزایش آن تا حد متوسط جهانی وجود دارد. ولی فاصله آن تا کشورهای پیشرو و با مقادیر بالای بهرهوری آب گندم (صرفنظر از اهمیت و وسعت کشت گندم در آنها) (نظیر اکثر کشورهای اروپای غربی، آفریقای جنوبی، و مصر در خاورمیانه) ( که تقریبا 1/4 کیلوگرم بر مترمکعب است)، فاصله نسبتا زیاد (50% کمتر) است. نتیجهگیری این است که دامنه تغییرات بهره وری آب گندم در استانها و مناطق مختلف کشور زیاد است، همچنین امکان زیادی برای افزایش آن در مناطق مستعد حتی تا دو برابر مقدار فعلی وجود دارد، که با برنامه ریزیها و سرمایه گذاری های لازم درمیان مدت قابل حصول خواهد بود.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
علی مختاران؛ پیمان ورجاوند؛ حسین دهقانی سانیج؛ شکراله آبسالان؛ آذرخش عزیزی؛ علیرضا جعفرنژادی
چکیده
این تحقیق به‌منظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطرهای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسی‌زیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوکهای کامل ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور مقایسه و پایش دو سامانه آبیاری قطرهای و سطحی برای کشت‌های ذرت و گندم در سه فصل کاشت از تابستان 1395 تا بهار 1397 در یکی از ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی خوزستان واقع در اهواز طراحی و اجرا شد. منبع آب آبیاری رودخانه کارون با شوری سه دسی‌زیمنس بر متر در مقطع اهواز بود. این پژوهش به‌صورت طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارها و مبنای بلوک‌بندی در کشت ذرت، رژیم آبیاری دو و چهار روزه و در کشت گندم، فواصل 60،40 و 75 سانتیمتری بین نوارهای قطرهای بود. نتایج نشان داد که حجم آب کاربردی در سامانه قطرهای برای کشت‌های ذرت و گندم بهترتیب %24 و %32 نسبت به سامانه سطحی کمتر بود. همچنین بهرهوری آب در سامانه قطرهای برای کشت ذرت در عملکرد علوفه‌ای و دانه‌ای بهترتیب 16% و 21% و برای کشت گندم به میزان %35 نسبت به سامانه آبیاری سطحی بیشتر بود. در کشت گندم میزان بهرهوری آب برای فواصل مختلف نوارهای قطرهای از همدیگر نیز اختلاف معنی‌داری نداشت بنابراین می‌توان در خاک‌هایی با بافت سنگین، از نوارهای آبیاری قطرهای با فواصل 75 سانتیمتری برای کشت گندم بهره‌برداری کرد. در تحلیل پایش خاک، سامانه قطرهای موجب کاهش کیفیت خاک شد. به‌نحوی‌که خاک غیرشور- غیرسدیمی (ECe=3.09dS/m, ESP=6.18%) ابتدای تحقیق، بعد از سه فصل کاشت با این سامانه، شور شد (ECe=7.63dS/m, ESP=12.63%). اما، با وجود انباشت نمک ها در پیرامون خاک خیس شده زیر قطره‌چکان‌ها، رشد و عملکرد گیاهان در سامانه قطرهای نسبت به سامانه آبیاری سطحی بهتر بود و دلیل آن بالا نگه‌داشتن پتانسیل آب خاک در محیط اطراف ریشه و در زیر قطره‌چکان‌ها بود که تجمع نمک را کاهش داده و رشد بهتر گیاه را با وجود آب‌شور محقق ساخت. نتایج این پژوهش نشان داد که در صورت استفاده از سامانه قطرهای برای اقلیم مشابه مناطق مرکزی و جنوبی خوزستان، زهکشی اراضی و عملیات آبشویی در انتهای فصل کشت برای حفاظت خاک ضرورت دارد.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
محمد عامریان؛ سید ابراهیم هاشمی گرم دره؛ عذرا کرمی
چکیده
کمبود منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی یکی از معضلات متداول در توسعه پایدار محسوب میشود. به این منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کمآبیاری در روش آبیاری قطرهای بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت سینگل کراس 704، در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت اجرا شد. آزمایش ...
بیشتر
کمبود منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی یکی از معضلات متداول در توسعه پایدار محسوب میشود. به این منظور تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر کمآبیاری در روش آبیاری قطرهای بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه ذرت سینگل کراس 704، در سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران واقع در شهرستان پاکدشت اجرا شد. آزمایش به صورت بلوک کامل تصادفی با سه سطح %100 (ِD1)، %75 (D2) و %55 (D3) نیاز آبی گیاه ذرت در سه تکرار انجام شد. بیشترین عملکرد زیست توده در بین سطوح مختلف آبیاری در تیمار %100 مشاهده شد و با اعمال کم آبیاری%75 و %55 ، عملکرد محصول %25 و %50 کاهش نشان داد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه برابر 14805 کیلوگرم در هکتار در تیمار %100 آبیاری و کمترین آن با مقدار 10227 کیلوگرم در هکتار در تیمار %55 نیاز آبی بود. بیشترین کارآیی مصرف آب زیست توده برای تیمار %75 آبیاری قطرهای و برابر با 55/3 کیلوگرم بر مترمکعب آب مصرفی به دست آمد. بنابراین می‌توان گفت که سامانه آبیاری قطره ای با %75 نیاز آبی، سامانه بهینه است و استفاده از آن توصیه میشود.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
فرشته بتوخته؛ مجتبی خوش روش؛ حسین دهقانی سانیج
چکیده
نفوذ آب به خاک یکی از مهم‌ترین فرآیندهای فیزیکی خاک است که نقش مهمی در مدیریت خاک دارد. اهداف این پژوهش، بررسی توانایی مدل‌های متداول نفوذ مانند کوستیاکوف، کوستیاکوف لوییز، هورتون، SCS و فیلیپ برای تخمین میزان نفوذ، بررسی سرعت نفوذ و پتانسیل ایجاد رواناب در بارندگی‌های طولانی‌مدت در دو کاربری اراضی (مرتع و زراعی) و سه بافت خاک (لوم، ...
بیشتر
نفوذ آب به خاک یکی از مهم‌ترین فرآیندهای فیزیکی خاک است که نقش مهمی در مدیریت خاک دارد. اهداف این پژوهش، بررسی توانایی مدل‌های متداول نفوذ مانند کوستیاکوف، کوستیاکوف لوییز، هورتون، SCS و فیلیپ برای تخمین میزان نفوذ، بررسی سرعت نفوذ و پتانسیل ایجاد رواناب در بارندگی‌های طولانی‌مدت در دو کاربری اراضی (مرتع و زراعی) و سه بافت خاک (لوم، کلی لوم و لوم رس سیلتی) مختلف است. برای تخمین پارامترهای مدل و یافتن مدل مناسب برای این منطقه، این مدل‌ها به داده‌های نفوذ اندازه‌گیری شده برازش داده شد و پس از برآورد پارامترها با استفاده از معادلات سرعت نفوذ، هر یک از مدل‌ها سرعت نفوذ برای زمان‌های 2، 4 و 24 ساعت محاسبه شد. برای این منظور داده‌های حاصل از آزمایش‌های نفوذپذیری به روش استوانه‌های مضاعف در 16 نقطه از مناطق مختلف منطقه جمعآوری گردید. پارامترهای مدل‌های یادشده به روش حداقل مجموع مربعات خطا تعیین گردید. با استفاده از آماره‌های ضریب تبیین (R2)، کارایی نش ساتکلیف (NSE)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطا (ME)، صحت و دقت برازش‌ها ارزیابی شد. مقایسه میانگین آماره‌های ارزیابی با استفاده از روش توکی نشان داد که نحوه برآورد نفوذ تجمعی در مدل کوستیاکوف لوییز در مقایسه با سایر مدل‌ها، از روند پایدارتری برخوردار بوده و در اکثر کلاس‌های بافتی خاک و کاربری‌های موردبررسی حائز رتبه نخست ارزیابی بود. مقایسه میانگین نشان داد که علی‌رغم وجود اختلاف بین مدل‌ها در برآورد نفوذ تجمعی، اختلاف بین مدل‌ها در برآورد سرعت نفوذ معنیدار نبوده و در یک گروه قرار گرفتند. فارغ از نوع مدل مورداستفاده، بافت خاک و کاربری اراضی دو عامل اساسی تأثیرگذار بر سرعت نفوذ نهایی آب به خاک هستند که در کاربری مرتع به دلیل ساختمان خوب و پایداری خاک سرعت نفوذ نسبت به کاربری زراعی بیشتر و پتانسیل ایجاد رواناب کمتر است. طبق نتایج سرعت نفوذ با زمان در کاربری زراعی دارای تغییرات قابل‌توجه ای است؛ به‌نحوی‌که سرعت نفوذ در این کاربری در ابتدا بالا بود و با افزایش زمان از 2 به 24 ساعت، به‌شدت افت نمود. از این رو، در راستای کاهش اثرات اقدامات کشاورزی بر تضعیف کیفیت خاک و به‌منظور افزایش سرعت نفوذ آب به خاک در بارندگی‌های طولانی‌مدت و کاهش رواناب؛ اقدامات مدیریتی ازجمله گسترش کشاورزی حفاظتی و عملیات زراعی بی‌خاک‌ورزی و کم خاک‌ورزی نقش بسیار مؤثری خواهد داشت.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
مهران محمدی؛ جوانشیر عزیزی مبصر؛ مجید رئوف
چکیده
به منظور آگاهی از وضعیت فنی سامانه‌های آبیاری و تعیین مقدار دستیابی به اهداف مرحله طراحی، نیاز به ارزیابی این سامانه‌ها میباشد. در این پژوهش، تعداد 18 سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک اجرا شده در نقاط مختلف دشت اردبیل، در تابستان سال 98 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور از شاخصهای، ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، ...
بیشتر
به منظور آگاهی از وضعیت فنی سامانه‌های آبیاری و تعیین مقدار دستیابی به اهداف مرحله طراحی، نیاز به ارزیابی این سامانه‌ها میباشد. در این پژوهش، تعداد 18 سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک اجرا شده در نقاط مختلف دشت اردبیل، در تابستان سال 98 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور از شاخصهای، ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، یکنواختی توزیع(DU)، بازده پتانسیل کاربرد در ربع پایین(PELQ)، بازده واقعی کاربرد در ربع پایین (AELQ)، در دو مقیاس بلوک آزمایش و کل سامانه، استفاده شد. پس از اندازه‌گیری‌ها و برداشت اطلاعات مورد نیاز،این شاخص‌ها محاسبه شد. مقادیر متوسط شاخص‌ها، برای بلوک‌ها به ترتیب 46/83%، 96/74%، 93/68%و94/67% ، و برای سامانه به ترتیب32/82%،43/73%،71/65%و70/66% به دست آمد. علاوه بر آن، از شاخصهای تلفات تبخیر و بادبردگی(WDEL)، تلفات نفوذ عمقی (DP)و کفایت آبیاری(ADirr) نیز استفاده شد که مقدار شاخص‌ها به ترتیب، 95/7%، 97/6% و 08/27% به دست آمد. نتایج بدست آمده و بررسی‌های میدانی نشان دادند که مقادیر کم شاخصهای PELQ و AELQ متأثر از فاصله نامناسب آبپاش‌ها، فشار کم اجرا نسبت به فشار طراحی، تغییرات فشار زیاد در سامانه و استفاده هم‌زمان از تعداد زیاد آبپاش است. همچنین مدیریت نادرست در بهره‌برداری، توپوگرافیزمین و طول زیاد لوله‌ها از عوامل تاثیرگذار در کاهش شاخصهای تعیین عملکرد واقعی سامانه‌ها در دشت اردبیل هستند.از جمله راهکارهای پیشنهادی، بازنگری در طراحی‌ها، در نظر گرفتن شیب زمین، تغییر در نوع آبپاش‌ها و یا حتی تغییر روزنه آبپاش‌ها، است.