آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
مهسا رحیمی پول؛ داود اکبری نودهی؛ رضا اسدی؛ علی باقری؛ فضل شیردل شهمیری
چکیده
با توجه به اهمیت کشت برنج، به ویژه در استان مازندران، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان در بخش کشاورزی صورت گیرد تا تقاضای آب برای تولید برنج کاهش یابد. به این منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار (روی رقم طارم هاشمی) طی سال زراعی 1399 در معاونت موسسه تحقیقات ...
بیشتر
با توجه به اهمیت کشت برنج، به ویژه در استان مازندران، ضروری است که برنامهریزی دقیقی برای استفاده بهینه از منابع آبی موجود در استان در بخش کشاورزی صورت گیرد تا تقاضای آب برای تولید برنج کاهش یابد. به این منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار (روی رقم طارم هاشمی) طی سال زراعی 1399 در معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور-در آمل اجرا شد. تیمارها شامل کشت رایج با آبیاری غرقابی (T1)، کشت رایج با آبیاری قطرهای (T2)، کشت نشایی در بستر گلخراب نشده با آبیاری قطرهای (T3) و کشت مستقیم بذر در بستر خشک با آبیاری قطرهای (T4) بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها نشان داد اثر روشهای کشت و آبیاری بر ارتفاع بوته، عملکرد، آب مصرفی، آب آبیاری، بهرهوری آب مصرفی و بهرهوری آب آبیاری موثر بوده و از نظر آماری در سطح %1 و %5 معنیدار بود. بیشترین و کمترین مقدار عملکرد بهترتیب متعلق به تیمارهای T1 و T4 با 4079 و 2876 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین بهرهوری آب مصرفی متعلق به تیمار T2 با 0/61 کیلوگرم در مترمکعب بود که با کشت رایج با آبیاری غرقابی (T1) اختلاف معنیداری نداشت. کمترین مقدار بهرهوری آب مصرفی نیز با 0/45 کیلوگرم در مترمکعب متعلق به تیمار T4 بود. بیشترین و کمترین مقدار بهرهوری آب آبیاری بهترتیب متعلق به تیمارهای T2 و T1 با 0/67 و 0/52 کیلوگرم در مترمکعب بود. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش، تیمار کشت رایج با آبیاری قطرهای کاهش عملکرد قابل توجهای نسبت به تیمار کشت رایج با آبیاری غرقابی نداشت و با صرفهجویی در مصرف آب میزان بهرهوری آب را افزایش داد؛ ازین رو تیمار کشت رایج با آبیاری قطرهای بهعنوان بهترین تیمار در این پژوهش شناخته شد.
استفاده از مدل ها، معادلات انتقالی، شبکه عصبی
سارا بلوک آذری؛ حسین بابازاده؛ نیازعلی ابراهیمی پاک؛ سیدحبیب موسوی جهرمی؛ هادی رمضانی اعتدالی
چکیده
در بهرهبرداری از آبهای با کیفیت پایین در مناطق خشک و نیمهخشک، مدیریت آبیاری برای افزایش بهرهوری مصرف آب ضروری میباشد. ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ تولید آب- ﺷﻮری- ﻋﻤﻠﮑﺮد ابزار مهمی برای مدیریت آبیاری است. در این پژوهش، توانایی مدل گیاهی AquaCrop در مدیریتهای مختلف آبیاری و در سطوح مختلف شوری برای غلات عمده دشت قزوین شامل گندم، جو و ذرت ...
بیشتر
در بهرهبرداری از آبهای با کیفیت پایین در مناطق خشک و نیمهخشک، مدیریت آبیاری برای افزایش بهرهوری مصرف آب ضروری میباشد. ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ تولید آب- ﺷﻮری- ﻋﻤﻠﮑﺮد ابزار مهمی برای مدیریت آبیاری است. در این پژوهش، توانایی مدل گیاهی AquaCrop در مدیریتهای مختلف آبیاری و در سطوح مختلف شوری برای غلات عمده دشت قزوین شامل گندم، جو و ذرت ارزیابی شد. نتایج بررسی، ضریب تبیین را برای عملکرد گندم، جو و ذرت به ترتیب 0/97، 0/86 و 0/91 نشان داد. بنابراین مدل مزبور در شرایط شوری و کمآبیاری با تقریب خوبی میتواند عملکرد را ارزیابی نماید. برای تعیین توابع تولید بهینه هر محصول نتایج مدل گیاهی با سه مدل رگرسیون ﺧﻄﯽ، غیرخطی و همچنین شبکه عصبی مصنوعی مقایسه گردید. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ مدل شبکه عصبی توانست عملکرد را نسبت به مدل AquaCrop با همبستگی بالا (0/99) برآورد نماید. در صورتی که این مقادیر در تابع خطی برای گیاه گندم و جو و ذرت به ترتیب0/98، 0/95، 0/78 و در تابع نمایی 0/92، 0/86 و 0/81 بود. همچنین، خطای محاسبه شده در روش شبکه عصبی برای گیاه گندم، جو، ذرت به ترتیب 40/16، 62/09 و 87/08 کیلوگرم بود که این میزان به ترتیب در مقایسه با مدل خطی 75%، 70% و 95% و نسبت به مدل نمایی 90%، 85% و 93% کاهش داشت. بهترین شبکه آموزش دیده برای تعیین تابع تولید آب- شوری برای جو و گندم پنج نرون و برای ذرت هفت نرون در ساختار شبکهی تک لایه معرفی گردید. تحلیل حساسیت به کار رفته برای گیاهان گندم وجو نشان داد که مدلهای رگرسیون خطی، نمایی و شبکه عصبی نسبت به پارامتر مقدار آب آبیاری و میزان شوری آب و خاک حساسیت کم دارند و تنها حساسیت گیاه ذرت نسبت به پارامتر شوری خاک در محدوده متوسط قرار گرفت.
استفاده از مدل ها، معادلات انتقالی، شبکه عصبی
محمد امین خندان بارانی؛ پیمان افراسیاب؛ مهدی اکبری؛ معصومه دلبری
چکیده
در این تحقیق وضعیت موجود بهرهوری آب برای تولید گندم و امکان بکارگیری راهکارهای افـزایش بهـرهوری آب در شـرایط مختلف دسترسی به آب در شبکه آبیاری سد سیستان، تعیین و تجزیه و تحلیل شد. بدین منظور با در نظـر گـرفتن وضـعیت موجـود بهرهبرداری از منابع آب، مقادیر مختلف آب آبیاری و بهرهگیری از اطلاعـات مزرعهای، مدل شبیهسازی ...
بیشتر
در این تحقیق وضعیت موجود بهرهوری آب برای تولید گندم و امکان بکارگیری راهکارهای افـزایش بهـرهوری آب در شـرایط مختلف دسترسی به آب در شبکه آبیاری سد سیستان، تعیین و تجزیه و تحلیل شد. بدین منظور با در نظـر گـرفتن وضـعیت موجـود بهرهبرداری از منابع آب، مقادیر مختلف آب آبیاری و بهرهگیری از اطلاعـات مزرعهای، مدل شبیهسازی SWAP، واسنجی و صحتسنجی شد. برای تعیین برنامه آبیاری (زمان و عمق)، از توابع تولید آب کاربردی برای محصول گندم استفاده شد. نتایج اندازهگیریهای مزرعهای در سال زراعی 1396-1395 در شبکه آبیاری مطالعه شده نشان داد که در شرایط موجود، کشاورزان منطقه بهطور میانگین محصول گندم را در چهار نوبت آبیاری میکنند و متوسط عملکـرد محصول حـدود 1450 کیلـوگرم در هکتار و بهرهوری آب حدود 41/0 کیلوگرم بر مترمکعب است. این نتایج نشان میدهد که از آب قابل دسترس به شـکل مناسـبی بهـرهبـرداری نمـیشود و باید با راهکارهای کاربردی برای بهبود بهرهوری آب اقدام شود. نتایج صحتسنجی و واسنجی مدل SWAPنیز نشاندهنده صحت بالای مدل در منطقه مطالعه بود. نتایج سناریوهای مختلف مدیریتی حذف تعدادی از نوبتهای آبیاری نسبت به شرایط موجود نشان داد که اگرچه در بهرهوری آب تفاوت فاحشی مشاهده نشد اما عملکرد محصول حدود 37 % کاهش یافت. نتایج ارزیابی سناریوهای کاهش عمق و دور آبیاری (استفاده از 640 میلیمتر آب در کل فصل و آبیاری به میزان 40 میلیمتر در هر نوبت)، نشان داد که در صورت تأمین مطمئن و به موقع آب و اجرای آبیاری در نوبتهای بیشتر میتوان بهرهوری آب را نسبت به سناریوی مبنا به مقدار 30 % و عملکرد محصول را تا دو برابر شرایط موجود افزایش داد. در این سناریوها وجود رطوبت مناسب در عمق ریشه گیاه باعث افزایش محصول شده و مقدار نفوذ عمقی به شدت کاهش یافت چون میزان آب کاربردی کشاورزان بهعلل مختلف بیش از اندازه است، از اینرو، توصیه میشود شـیوههـای بهبـود مدیریت آبیاری و مدیریت زراعی با توجه به آب قابل دسترس در شبکه آبیاری به کشاورزان آموزش داده شود تا آنها خود به توزیع آب، متناسب با نیاز واقعی گیاه و آبیــاری در زمــان مناســب و بــه میــزان کفایت روی آورند.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
سعید قوامسعیدی نوقابی؛ علی شهیدی؛ حسین حمامی
چکیده
تعیین نیاز آبی گیاه در برنامهریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت درست آب در بخش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این رابطه، از روش بیلان آبی به کمک لایسیمترها استفاده میشود. از این رو، پژوهشی با هدف تعیین نیاز آبی گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.)در سال 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند صورت گرفت. بدین منظور از شش عدد لایسیمتر وزنی ...
بیشتر
تعیین نیاز آبی گیاه در برنامهریزی آبیاری و در نتیجه مدیریت درست آب در بخش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این رابطه، از روش بیلان آبی به کمک لایسیمترها استفاده میشود. از این رو، پژوهشی با هدف تعیین نیاز آبی گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.)در سال 1396 در دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند صورت گرفت. بدین منظور از شش عدد لایسیمتر وزنی استفاده شد و نیاز آبی شاهدانه با معادله بیلان آب محاسبه گردید که سه لایسیمتر به محاسبه تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع (چمن معمول برای فضای سبز با ارتفاع 12 سانتیمتر) اختصاص یافت و در سه لایسیمتر دیگر گیاه شاهدانه کشت شد. بر اساس نتایج بدست آمده از معادله بیلان آب، میزان تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع و تبخیر-تعرق پتانسیل شاهدانه بهترتیب برابر 6/899 و 89/688 میلیمتر بود. طول مراحل مختلف رشد گیاه شامل مراحل ابتدایی، توسعه، میانی و انتهایی بهترتیب برابر 30، 55، 75 و 20 روز بدست آمد. همچنین مقادیر ضریب گیاهی شاهدانه در مراحل چهارگانه رشد گیاه بهترتیب برابر 28/0، 68/0، 01/1 و 54/0 بدست آمد. این مقادیر برای برآورد نیاز آبی و مدیریت آبیاری گیاه شاهدانه توصیه میشوند.
آبهای نامتعارف، آلودگی،آب شور
علی مختاران؛ مهرزاد طاوسی؛ پیمان ورجاوند؛ سالومه سپهری صادقیان
دوره 34، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 337-354
چکیده
< p dir="RTL">در استان خوزستان تولید زهاب حاصل از فعالیتهای مختلف به ویژه کشاورزی، یکی از مشکلات جدی است.کشت گیاهان مقاوم به شوری با استفاده از زهاب میتواند بهعنوان یک اقدام مناسب مورد توجه قرارگیرد. لذا تحقیقی بهمنظور بررسی امکان بازچرخانی زهاب مزارع نیشکر برای زراعت زمستانه کینوا با هدف تولید علوفه در سال زراعی 1398- 1397 واقع ...
بیشتر
< p dir="RTL">در استان خوزستان تولید زهاب حاصل از فعالیتهای مختلف به ویژه کشاورزی، یکی از مشکلات جدی است.کشت گیاهان مقاوم به شوری با استفاده از زهاب میتواند بهعنوان یک اقدام مناسب مورد توجه قرارگیرد. لذا تحقیقی بهمنظور بررسی امکان بازچرخانی زهاب مزارع نیشکر برای زراعت زمستانه کینوا با هدف تولید علوفه در سال زراعی 1398- 1397 واقع در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشت وصنعت نیشکر میرزاکوچکخان در جنوب خوزستان انجام شد.این پژوهش بهصورت کرتهای یکبارخرد شده درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل و سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی مدیریت کیفی آب آبیاری مشتمل بر استفاده از آب رودخانه کارون، زهاب مزارع نیشکر،و آبیاریتلفیقی-تناوبی (یک در میان آب کارون و زهاب) و عامل فرعی،چهار ژنوتیپ کینوا شامل گیزا1، تیتیکاکا، روزادا وکیو26 بود. در بررسی اثر متقابل نوع آب آبیاری با ژنوتیپ، نتایج نشان داد بیشترین زیست توده(بیوماس) بر حسب علوفه خشک مربوط به ژنوتیپ گیزا1 با تیمار آبیاری با آب کارون به میزان 6/3645 کیلوگرم در هکتار بود که از نظر آماری با زیست توده تولید شده ژنوتیپ روزادا با تیمار مدیریت آبیاری با زهاب بهمیزان 2620 کیلوگرم در هکتار در یک گروه بود. پایش شوری عصاره اشباع خاک و تغییرات درصد سدیم قابل تبادل خاک(ESp ) که با توجه به نسبت جذب سدیم (SAR) خاک بهدست آمد، نشان داد که در طول فصل رشد خاک مزرعه تا عمق یک متری برای دو تیمار آبیاری با آب کارون وآبیاری تلفیقی-تناوبی، در وضعیت غیرشور-غیرسدیمی بود. این در حالی است که خاک مزرعه قبل از کشت و تا عمق 25 سانتیمتری، وضعیتی شور (54/5 دسیزیمنس برمتر) و ازعمق 25 سانتیمتری به پایین غیرشور بود. درتیمار مدیریت آبیاری با زهاب، خاک تا لایه 25 سانتیمتری بهدلیل شوری آب و اثر مضاعف تبخیر ازسطح خاک، در وضعیت شور باقی ماند. اما از عمق 75 سانتیمتری خاک به پایین، شرایط خاک از شوری دو دسیزیمنس بر متر قبل از کشت، به وضعیت شور با سدیم قابل تبادل خاک 7% و شوری عصاره اشباع خاک چهار دسیزیمنس بر متر رسید. بر اساس این دادهها، در بازچرخانی زهاب کشاورزی ، برای حفظ بیلان نمک در خاک، آبشویی در پایان فصل کشت و انجام زهکشی برای خروج نمکها ضرورت دارد.
بختیار کریمی؛ فریبا علی نظری
چکیده
الگوی پیاز رطوبتی به عنوان یک فاکتور مهم در طراحی و مدیریت سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی مورد توجه است. آگاهی از ابعاد پیاز رطوبتی در انتخاب فاصله دقیق بین قطرهچکانها و فاصله مناسب بین لاترالها ضروری است. در این پژوهش،آزمایشها در یک مدل فیزیکی پلکسی گلاس شفاف با ابعاد 3×1.22×0.5متر به انجام رسید. از سه نوع بافت ...
بیشتر
الگوی پیاز رطوبتی به عنوان یک فاکتور مهم در طراحی و مدیریت سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی مورد توجه است. آگاهی از ابعاد پیاز رطوبتی در انتخاب فاصله دقیق بین قطرهچکانها و فاصله مناسب بین لاترالها ضروری است. در این پژوهش،آزمایشها در یک مدل فیزیکی پلکسی گلاس شفاف با ابعاد 3×1.22×0.5متر به انجام رسید. از سه نوع بافت (رسی-شنی، لوم- رسی- شنی و شنی- لومی) به طور مجزا استفاده شد. در این رابطه، قطرهچکانها در سه عمق (15، 30 و 45 سانتیمتری از سطح خاک) نصب شد وهمچنین قطرهچکانهایی با آبدهی 4/2، 4 و 6 لیتر بر ساعت انتخاب و زمان آبیاری، شش ساعت اعمال شد. با استفاده از دادههای به دست آمده از بررسیهای آزمایشگاهی و با استفاده از روش رگرسیون غیرخطی، یک مدل تجربی به منظور برآورد توزیع افقی جبهه رطوبتی در زمانهای مختلف ارائه شد. در این مدل تجربی، با در نظر گرفتن پارامترهای دبی قطرهچکان، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک، زمان آبیاری،جرم ویژه ظاهری خاک، عمق نصب قطرهچکان، رطوبت حجمی اولیه، درصد شن، سیلت و رس، شعاع خیسشدگیدر بالا و پایین محور قطرهچکان برآورد شد. همچنین، با در نظر گرفتن مدل پیشنهادی یادشده، شعاع خیسشده پیاز رطوبتی در اعماق مختلف تعیین شد (بهینهسازی ضرایب معادلات) و متناسب با آن شکل کامل پیازرطوبتی برآورد شد. بهترین کارایی مدل مربوط به عمق صفر (روی محور قرارگیری قطرهچکان) است که مقادیر RMSE، MAEو به ترتیب 15/2، 7/1سانتیمتر و 85/14% و مقدار R2برابر 92/0 بدست آمد و کمترین کارایی مدل مربوط به عمق 20 سانتیمتری از محل قطرهچکان بوده که مقادیر RMSE، MAEو برای آنها به ترتیب مقادیر 93/3 و 26/3 سانتیمتر و 55/37% و مقدار R2 (در سطح پنج درصد معنیدار) نیز 75/0 محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد مدل پیشنهادی، شکل کامل الگوی خیسشدگی را با دقت معقولی برآورد کرده است. لحاظ این مدل در طراحی سامانههای آبیاری قطرهای زیرسطحی میتواند باعث بهبود عملکرد آنها شود.
مهنوش جناب؛ بیژن نظری
چکیده
با توجه به محدودیت منابع آب، افزایش بهرهوری آب برای دستیابی به امنیت آبی و امنیت غذایی اهمیت بالایی دارد. یکی از اقدامات اساسی در این حوزه، تعیین تفاوت عملکرد محصولات و بهرهوری آب، بین وضع موجود و وضعیت مطلوب (پتانسیل) است. در این زمینه، این بررسی برای محصول گندم در استان قزوین و بر اساس پروتکلهای GYGA که یک روش بینالمللی است ...
بیشتر
با توجه به محدودیت منابع آب، افزایش بهرهوری آب برای دستیابی به امنیت آبی و امنیت غذایی اهمیت بالایی دارد. یکی از اقدامات اساسی در این حوزه، تعیین تفاوت عملکرد محصولات و بهرهوری آب، بین وضع موجود و وضعیت مطلوب (پتانسیل) است. در این زمینه، این بررسی برای محصول گندم در استان قزوین و بر اساس پروتکلهای GYGA که یک روش بینالمللی است انجام شد. در ابتدا، نقشه پهنهبندی نواحی آب و هوایی استان به روش آمبرژه ترسیم شد. سپس عملکرد مطلوب (پتانسیل) گندم بر اساس نسخه پنج مدل Aquacrop برآورد شد.متوسط تفاوت عملکرد در سالهای مورد مطالعه در مناطق مختلف آب و هوایی استان از 4502 تا 6271 کیلوگرم در هکتار بود و تفاوت بهرهوری تبخیر و تعرق گندم از 56/0 تا 66/0 کیلوگرم بر مترمکعب و تفاوت بهرهوری آب (آبیاری و بارش مؤثر) گندم از 57/0 تا 71/0 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. نتایج اندازهگیری شده نشان داد در استان قزوین میانگین عملکرد گندم در شرایط موجود، برابر با 37 درصد عملکرد مطلوب (پتانسیل) گندم است. همچنین، بهرهوری نسبی تبخیر و تعرق 47/0 و شاخص بهرهوری نسبی آب 31/0 است. این دو شاخص هر یک نشان از نسبت بین بهرهوری در وضعیت موجود و بهرهوری در وضعیت پتانسیل و مطلوب را دارند. بر اساس نتایج بهدست آمده، تفاوت بین وضعیت مطلوب و موجود عملکرد و بهرهوری آب بالاست. تفاوت عملکرد 63 درصد عملکرد مطلوب و تفاوت بهرهوری آب 69 درصد بهرهوری در وضعیت مطلوب است. لذا نقاط ضعف قابلتوجهی در مدیریت تولید کشاورزی و مدیریت آبیاری وجود دارد و نشان از این دارد که فرصتهای بالقوهای برای تقویت این بخشها و ارتقای بهرهوری آب و کاهش فشار به منابع آب و افزایش امنیت غذایی وجود دارد.
بختیار کریمی؛ پروا محمدی
چکیده
یکی از پارامترهای مهم در طراحی، مدیریت و اجرای سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی تخمین سرعت پیشروی جبهه رطوبتی در خاک است. از جمله پارامترهای تاثیرگذار در این پارامتر نوع خاک (بافت و ساختمان )، دبی قطرهچکان و رطوبت اولیه خاک است. در این رابطه آزمایشها در یک مدل پلکسیگلاس شفاف با ابعاد m 5/0× m22/1 ×m 3 و بر روی سه نوع ...
بیشتر
یکی از پارامترهای مهم در طراحی، مدیریت و اجرای سامانههای آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی تخمین سرعت پیشروی جبهه رطوبتی در خاک است. از جمله پارامترهای تاثیرگذار در این پارامتر نوع خاک (بافت و ساختمان )، دبی قطرهچکان و رطوبت اولیه خاک است. در این رابطه آزمایشها در یک مدل پلکسیگلاس شفاف با ابعاد m 5/0× m22/1 ×m 3 و بر روی سه نوع بافت (متوسط، سنگین و سبک) به انجام رسید. قطرهچکانها در چهار عمق صفر (سطحی)، 15 (H1)، 30 (H2) و 45 (H3) سانتیمتر مورد ارزیابی قرار گرفت. در این پژوهش، تیمارهای دبی قطرهچکانها با مقادیر 4/2 (Q1)، 4 (Q2) و 6 (Q3) لیتر در ساعت اعمال شد. با در نظر گرفتن متغیرهای دبی قطرهچکان، عمق نصب قطرهچکان، زمان، هدایت هیدرولیکی اشباع، چگالی ظاهری خاک، رطوبت اولیه خاک و همچنین نسبت درصد شن، سیلت و رس روابطی برای تخمین سرعت پیشروی جبهه رطوبتی با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی ارائه شد. نتایج مقایسه بین مقادیر شبیهسازی و اندازهگیری شده نشان دادند که مدل شبکه عصبی با دقت بالایی سرعت پیشروی جبهه رطوبتی در خاک را در جهات مختلف برآورد میکند. مقادیر شاخصهای میانگین ریشه دوم خطا (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) بهترتیب برای سرعت افقی از 09/0 تا 35/0 و 06/0 تا 27/0 سانتیمتر بر دقیقه، برای سرعت عمودی به پایین از 02/0 تا 17/0 و 02/0 تا 07/0 سانتیمتر بر دقیقه و برای سرعت عمودی به بالا از 08/0 تا 25/0و 05/0 تا 12/0 سانتیمتر بر دقیقه نوسان میکند. استفاده از این مدلها در طراحی و اجرا میتواند باعث بهبود عملکرد این سامانه در آبیاری قطرهای سطحی و زیرسطحی شود.
حسین زاهدپور؛ وحید رضاوردی نژاد؛ حسین دهقانی سانیج
چکیده
ارتقاء بهرهوری و بازده کاربرد آب به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل بازده کاربرد و بهرهوری آب در مقیاس مزرعهای در مزارع دشت نازلوی شهرستان ارومیه و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. برای این منظور، پنج مزرعه گندم در کشت پاییزه و مزارع ذرت و کدو (هر کدام دو مزرعه) و آفتابگردان ...
بیشتر
ارتقاء بهرهوری و بازده کاربرد آب به علت محدودیت کمی و کیفی آب در ایران از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل بازده کاربرد و بهرهوری آب در مقیاس مزرعهای در مزارع دشت نازلوی شهرستان ارومیه و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. برای این منظور، پنج مزرعه گندم در کشت پاییزه و مزارع ذرت و کدو (هر کدام دو مزرعه) و آفتابگردان (یک مزرعه) برای کشت بهاره در نظر گرفته شد. روش آبیاری مزارع گندم، سطحی و بصورت نواری انتها بسته و محصولات کشت بهاره روش جویچهای و با شرایط انتها بسته بود.برای ارزیابی و اندازهگیری بازده کاربرد در هر رویداد آبیاری، عمق آبیاری، پارامترهای هندسی، مقدار تخلیهی رطوبت خاک در ناحیه ریشه قبل از آبیاری و پارامترهای مربوط به گیاه اندازهگیری شد. در پنج مزرعه زیر کشت گندم، در مجموع 21 رویداد آبیاری انجام شد و تمام آنها پایش و ارزیابی گردید. متوسط بازده کاربرد و انحراف معیار 21 رویداد آبیاری در این پنج مزرعه به ترتیب 9/30%و 5/19 درصد به دست آمد. برای سه محصول کشت بهاره، در مجموع 27 آبیاری ارزیابی گردید که متوسط بازده کاربرد محصولات آفتابگردان، کدو و ذرت به ترتیب 3/69%، 5/51% و 5/52 درصد محاسبه شد. متوسط انحراف معیار بازده کاربرد مزارع کشت بهاره حدود 9/13 درصد به دست آمد که نشان دهنده پراکنش کمتر بازدههای کاربرد کشت بهاره نسبت به کشت پاییزه بود. بر پایه نتایج، متوسط بهرهوری فیزیکی گندم 1/1 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. این شاخص برای محصولات آفتابگردان، کدو (تخم کدو) و ذرت به ترتیب 27/0، 17/0 و 02/7 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه گردید. همچنین متوسط بهرهوری اقتصادی گندم 4/14512 ریال بر مترمکعب و متوسط بهرهوری اقتصادی آفتابگردان، ذرت و کدو (تخم کدو) به ترتیب 6/20252، 9/13463 و 3/23305 ریال بر مترمکعب محاسبه گردید که نشان دهنده بالا بودن بهرهوری اقتصادی کدو (تخم کدو) و آفتابگردان میباشد. بطور کلی مدیریت زراعی در تمام محصولات از نظر کود و سموم مطابق توصیه علمی بود ولی مدیریت آبیاری در مزارع ضعف داشت. از دلایل اصلی کاهش بازده کاربرد آب در مزارع (به ویژه کشت پاییزه)، تسطیح ضعیف مزارع بود که باعث افزایش عمق آب کاربردی در مزارع می شد.
سید مصطفی طباطبائی؛ علی شهیدی
چکیده
در این پژوهش منبع تامین آب کشاورزی (قنات) و عملکرد محصولات کشاورزی روستای مزرعهنو از توابع شهرستان اردکان-یزد مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با استفاده از دادههای هواشناسی و نرم افزار CROPWATنیاز آبی محصولات باغی (پسته و انار) و گیاهان زراعی (گندم، جو، یونجه و زعفران) در تمام ماههای سال مشخص شد. سپس حجم آب مازاد بر نیاز و کمبودها در ...
بیشتر
در این پژوهش منبع تامین آب کشاورزی (قنات) و عملکرد محصولات کشاورزی روستای مزرعهنو از توابع شهرستان اردکان-یزد مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با استفاده از دادههای هواشناسی و نرم افزار CROPWATنیاز آبی محصولات باغی (پسته و انار) و گیاهان زراعی (گندم، جو، یونجه و زعفران) در تمام ماههای سال مشخص شد. سپس حجم آب مازاد بر نیاز و کمبودها در هر ماه مشخص شد. با توجه به نیاز آبی هر محصول نسبت به درآمد اقتصادی آن، در یک سناریو کشت گندم، جو و یونجه حذف شد و آب مورد نیاز این گیاهان به کشت جایگزین زعفران اختصاص داده شد. سپس سطح زیر کشت جدید و نیاز آبی در هر ماه مشخص شد. با توجه به غیر همسو بودن نیاز آبی و آب در دسترس در ماههای مختلف، ساخت استخر ذخیره پیشنهاد گردید. و درآمد خالص حاصل از سطح زیر کشت جدید محاسبه و با کشت موجود مقایسه شد. نتایج نشان داد تغییر الگوی کشت راهکار ی مناسب برای افزایش بهرهوری از آب و اصلاح الگوی مصرف آن میباشد. تغییر الگوی کشت مطابق سناریوی تعریف شده باعث افزایش درآمد خالص اقتصادی سه برابری نسبت به الگوی کشت موجود خواهد شد.
مهرداد نوروزی؛ بهزاد قربانی؛ بهرام بهزادی
چکیده
آلوئه ورا (Aloe Vera L.) گیاهی دارویی است که با شرایط آب و هوایی گرم، خشک و کمآب سازگاری خوبی داشته و میتواند در الگوی کشت مناطق گرمسیری جنوب ایران قرار گیرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات فاصله و میزان آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب آلوئهورا در منطقه دشتستان بوشهر بود. آزمایش بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ...
بیشتر
آلوئه ورا (Aloe Vera L.) گیاهی دارویی است که با شرایط آب و هوایی گرم، خشک و کمآب سازگاری خوبی داشته و میتواند در الگوی کشت مناطق گرمسیری جنوب ایران قرار گیرد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات فاصله و میزان آبیاری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب آلوئهورا در منطقه دشتستان بوشهر بود. آزمایش بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه فاصله آبیاری شامل دو، چهار و شش روز و چهار ضریب تشتک تبخیر کلاس A شامل 2/0، 4/0، 6/0 و 8/0 با سه تکرار و طی دو سال زراعی (89-1388 و 90-1389) اجراء شد. طبق نتایج بدست آمده با افزایش فاصله آبیاری از دو به شش روز تغییرات معنیداری در عملکرد و کارآیی مصرف آب مشاهده نشد. اثرات میزان آبیاری بر میزان عملکرد، تعداد برگ و ارتفاع بوته معنیدار بود و کمترین آنها مربوط به ضریب 2/0 بود، ولی در ضرائب 6/0 و 8/0 تفاوت معنیداری مشاهده نگردید. با کاهش میزان آبیاری، کارایی مصرف آب بطور معنیداری افزایش پیدا کرد، بطوریکه کمترین آن مربوط به ضریب 8/0 و بیشترین آن مربوط به ضریب 2/0 بود. بطورکلی برای حصول حداکثر عملکرد (7/5 کیلوگرم در بوته)، ضریب تشتک تبخیر 6/0 معادل 656 میلیمتر و برای حصول حداکثر کارایی مصرف آب (5/15 گرم بر لیتر)، ضریب تشتک تبخیر 2/. معادل 8/218 میلیمتر آب و به لحاظ سهولت مدیریت آبیاری دور آبیاری شش روز توصیه گردید.
بختیار کریمی؛ فرهاد میرزایی؛ تیمور سهرابی
چکیده
سیستم آبیاری قطرهای از ابتدا به علت کاربرد دقیق کود و آب به عنوان یک روش آبیاری مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک شناخته شده است. مدیریت و طراحی درست سیستم کود آبیاری در این روش تا حد زیادی بستگی به فهم درست توزیع رطوبت و کود که به نوبه خود تابع بافت و لایه بندی خاک، دبی قطرهچکان، حجم آب کاربردی و غلظت کود آبیاری دارد. در این تحقیق، آزمایشها ...
بیشتر
سیستم آبیاری قطرهای از ابتدا به علت کاربرد دقیق کود و آب به عنوان یک روش آبیاری مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک شناخته شده است. مدیریت و طراحی درست سیستم کود آبیاری در این روش تا حد زیادی بستگی به فهم درست توزیع رطوبت و کود که به نوبه خود تابع بافت و لایه بندی خاک، دبی قطرهچکان، حجم آب کاربردی و غلظت کود آبیاری دارد. در این تحقیق، آزمایشها در یک مدل پلکسیگلاس شفاف با ابعاد 5/0×22/1×3 متر و روی سه نوع بافت خاک (متوسط، سنگین و سبک) به انجام رسید. دبی قطرهچکانها با زمان آبیاری 6 ساعت و با مقادیر 4/2 (Q1)، 4 (Q2)و 6 (Q3) لیتر در ساعت اعمال گردید. همچنین تیمارهای کود آبیاری شامل سه تیمار با غلظت نیترات 125، 250 و 375 میلی گرم در لیتر بود. به منظور اعمال تیمارهای کود آبیاری، از کود اوره (CH4N2O) (46 درصد نیتروژن) استفاده گردید.سپس، به کمک قضیه π باکینگهام و با استفاده از آنالیز ابعادی روابطی به منظور شبیهسازی توزیع نیترات در سیستمهای آبیاری قطرهای سطحی و برای سه نوع بافت مورد بررسی ارائه گردید که تابعی از غلظت نیترات اولیه خاک، غلظت نیترات در کود آبیاری، رطوبت اولیه خاک، فاصله شعاعی نقاط مورد نظر، حجم آب کاربردی در زمان آبیاری، هدایت هیدرولیکی خاک و دبی قطرهچکان میباشد. نتایج مقایسه بین مقادیر اندازهگیریشده و شبیهسازیشده نشان داد که این مدلها با دقت بالایی نیترات را پیشبینی نموده میکنند. و همچنین متوسط مقادیر شاخص میانگین ریشه دوم خطا (RMSE) برای خاک رسی و برای دبیهای مورد استفادهQ1، Q2وQ3به ترتیب مقادیر 025/0، 105/0 و 093/0 برآورد گردید و این مقادیر برای خاک لومی به ترتیب مقادیر 032/0، 052/0 و 05/0 و برای خاک شنی به ترتیب مقادیر 023/0، 038/0 و 035/0 میباشد. با به کارگیری این روابط در سیستم آبیاری قطرهای سطحی، میتوان عملکرد این سیستمها را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.
محمد رضا محبوبی؛ حسین علی نخعی؛ احمد رضوانفر؛ حمید موحد محمدی
چکیده
بهینهسازی و مدیریت منابع آبی و ارتقاء کارایی آبیاری بدون آموزش بهره برداران امکان پذیر نیست. در عین حال شناسایی نیازهای آموزشی بهره برداران، گام نخست در طراحی آموزش هایی است که با هدف بهینهسازی، مدیریت و ارتقاء کارایی آبیاری در سیستم های کلاسیک آبیاری تحت فشار به اجرا در می آید. این تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی و با هدف بررسی ...
بیشتر
بهینهسازی و مدیریت منابع آبی و ارتقاء کارایی آبیاری بدون آموزش بهره برداران امکان پذیر نیست. در عین حال شناسایی نیازهای آموزشی بهره برداران، گام نخست در طراحی آموزش هایی است که با هدف بهینهسازی، مدیریت و ارتقاء کارایی آبیاری در سیستم های کلاسیک آبیاری تحت فشار به اجرا در می آید. این تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی و با هدف بررسی نیازهای آموزشی بهره برداران سیستم کلاسیک آبیاری تحت فشار استان گلستان در سال 1390 به اجرا در آمد. منطقه جغرافیایی تحقیق نه شهرستان گرگان، گنبد کاووس، کلاله، مینودشت، علی آباد، کردکوی، آق قلا، بندر ترکمن و بندرگز در استان گلستان بود و نمونه تحقیق 84 نفر از بهره برداران سیستم کلاسیک آبیاری تحت فشار بودند که با روش نمونه گیری تصادفی متناسب انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که برای تعیین روایی آن از نظرات پنج نفر از اعضای هیئت علمی موسسات تحقیقاتی و 10 نفر از مسئولین و دست اندر کاران پروژه های آبیاری تحت فشار و ترویج استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد بیشترین نیازهای آموزشی بهره برداران در زمینه نگهداری سیستم شامل آموزش مراقبت و نگهداری پمپ و نحوه صحیح جدا سازی قطعات سیستم بود. همچنین بین سن، میزان تحصیلات، سابقه کار و متغیر وابسته نیازهای آموزشی سیستم کلاسیک همبستگی معنی داری وجود داشت. تدوین محتوای دوره های آموزشی سیستم های کلاسیک آبیاری تحت فشار با توجه نیازهای آموزشی بهره برداران از جمله پیشنهادهای این مطالعه بوده است.
محمدحسن رحیمیان؛ سمانه پورمحمدی
چکیده
روش توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال) یکی ازراههای برآورد تبخیر- تعرق واقعی است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران مورد استفاده قرار میگیرد. نظر به اینکه دشت آزادگان در استان خوزستان یکی از مناطقی است که بدلیل مدیریت غیراصولی زمین و آب،توپوگرافی،اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی دچار مشکلاتی نظیر شوری و ماندابی است، ...
بیشتر
روش توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال) یکی ازراههای برآورد تبخیر- تعرق واقعی است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران مورد استفاده قرار میگیرد. نظر به اینکه دشت آزادگان در استان خوزستان یکی از مناطقی است که بدلیل مدیریت غیراصولی زمین و آب،توپوگرافی،اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی دچار مشکلاتی نظیر شوری و ماندابی است، لذا برآوردتبخیر- تعرق گیاه در شرایط واقعی (تحت تنشهای مذکور) و توصیه آن در منطقه میتواند از آبیاریهای بیرویه و بروز مسائل حادتر در آینده جلوگیری نماید. به همین منظور در تحقیق حاضر پس از تهیه تصاویر ماهوارهای مودیس، اقدام به محاسبه تبخیر- تعرق واقعی گندم در طول فصل زراعی 1387 – 1386 گردیده است. نتایج این تحقیق که به صورت نقشههای تبخیر - تعرق روزانه و فصلی ارائه گردیده، حاکی از آن است که تبخیر- تعرق واقعی گندم در منطقه مطالعاتی بین 214 تا 440 میلیمتر است و بدلیل قرار گرفتن تحت تنشهای محیطی مختلفاز جمله شوری خاک، شوری آب زیرزمینی و بالا بودن سطح ایستابیکمتر از مقادیری است که تحت عنوان تبخیر- تعرق استاندارد گندم در منطقه توسط روابط تجربی بدست میآید(580 میلیمتر) و توصیه میشود. نتایج این تحقیق همچنین بر ضرورت توجه به نیاز آبی گیاه در شرایط طبیعی حاکم بر مزارع تاکید داشته و آنرا عاملی برای غلبه بر مشکلات ناشی از آبیاریهای بیرویه و غیراصولی میداند.
محی الدین گوشه؛ سعید غالبی
چکیده
از ویژگیهای مهم اراضی جنوبی دشت خوزستان، سطح ایستابی بالا، عدم وجود زهکشی کافی، بافت سنگین خاک و درجه حرارت و تبخیر بالا می باشد. بی شک، دور و عمق آبیاری در اراضی با زهکش ضعیف با اراضی بدون مشکل (با شرایط زهکشی مناسب) یکسان نخواهد بود. از دیگر مسائل این گونه اراضی، وجود آب آبیاری با کیفیت نامطلوب (اغلب شور) می باشد. ...
بیشتر
از ویژگیهای مهم اراضی جنوبی دشت خوزستان، سطح ایستابی بالا، عدم وجود زهکشی کافی، بافت سنگین خاک و درجه حرارت و تبخیر بالا می باشد. بی شک، دور و عمق آبیاری در اراضی با زهکش ضعیف با اراضی بدون مشکل (با شرایط زهکشی مناسب) یکسان نخواهد بود. از دیگر مسائل این گونه اراضی، وجود آب آبیاری با کیفیت نامطلوب (اغلب شور) می باشد. واضح است که در شرایط سطح ایستابی بالا و همچنین شوری آب آبیاری، برای جلوگیری از کاهش شدید عملکرد محصول، مدیریت ویژه آبیاری لازم است. بنابراین، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی شاوور (در مزرعه ای با زهکشی ضعیف) اجرا شد. تیمار اول دور آبیاری شامل سه سطح، 70 درصد آب قابل دسترس گیاه در خاک (یا 30 درصد کاهش رطوبت از حد ظرفیت زراعی)، 50 درصد و 30 درصد آب قابل دسترس گیاه (یا به ترتیب 50 درصد و 70 درصد کاهش رطوبت از حد ظرفیت زراعی) بود. فاکتور دوم میزان شوری آب آبیاری بود که شامل کمتر از دو دسی زیمنس برمتر (رودخانه کرخه) ، سه تا پنج (زهکش اصلی ایستگاه) و شش تا هشت دسی زیمنس برمتر (منبع آب شور) است. نتایج نشان داد آبیاری با آب شور حداکثر پنج دسی زیمنس بر متر و با دور آبیاری 30 درصدآب قابل دسترس گیاه، کاهش معنی دار در عملکرد مشاهده شد. لیکن، آبیاری با آب شورتر (شش تا هشت دسی زیمنس برمتر) کاهش معنی دار در عملکرد دانه ایجاد نمود (در تمام دورهای آبیاری).