طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
حسین پرویزی؛ امیر پرنیان؛ حدیث حاتمی؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطرهچکان انتخابی بر عملکرد سامانههای آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطرهچکانهای مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین ...
بیشتر
در این پژوهش، اثرات تغییر فشار و نوع قطرهچکان انتخابی بر عملکرد سامانههای آبیاری قطرهای در 21 باغ پسته و در شرایط کاربرد آب شور بررسی شد. بر اساس نتایج، میزان تغییرات یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف مزرعه (EU) در باغهای متفاوت از 71% تا 95% و میزان آبدهی متوسط قطرهچکانهای مختلف از 5/5 تا 28/8 لیتر در ساعت متغیر بود. کمترین و بیشترین مقدار فشار کارکرد در پشت قطرهچکانها نیز به ترتیب 0/1 و 1/8 بار بود. باغ شماره چهار دارای کمترین (3/3%) و شماره 13 دارای بیشترین (21%) ضریب تغییرات بودند. علاوه بر این، کمترین (0/6%) و بیشترین (26%) مقادیر انحراف آبدهی میانگین نسبت به آبدهی اسمی نیز به ترتیب در طرحهای شماره 3 و 18 مشاهده گردید. میزان ضریب تغییرات در طرحهای شماره 3، 4، 10، 11، 12، 19 و 21 کمتر از ده درصد و عالی بودند. طرحهای شماره 2، 13، 14 و 15 با ضریب تغییرات تقریبا 20% در حد فاصل خوب و بسیار خوب و سایر طرحها نیز دارای ضریب تغییرات بسیار خوب در عمل بودند. نتایج نشان داد که در باغهایی که درآنها تامین، یا توزیع فشار کارکرد مناسب بود (0/5 تا 4 بار)، قطرهچکانها، فارغ از برند و نوع، دارای ضریب تغییرات پایین و یکنواختی پخش بالا بود. با این حال، دو نمونه یوروپلاست کینگ و یورودریپ با آبدهی هشت لیتر در ساعت برای نفوذپذیری کم خاک و برای جاهایی که آبدهی بالا با تامین فشار بین 0/5 تا 1 بار مدنظر است، نمونه یورودریپ با آبدهی اسمی26/2 لیتر در ساعت را میتوان توصیه کرد. نتایج نشان داد که اغلب باغها نیاز به اصلاح برنامه آبیاری (دور و یا مدت) دارند. به نظر میرسد که شوری آب های بررسی شده روی گرفتگی قطره چکان ها و در نتیجه یکنواختی پخش آب در نقاط مختلف باغ اثر چندانی نداشت.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
حسین بیرامی؛ محمدحسن رحیمیان؛ فرهاد دهقانی
چکیده
منابع آب و خاک کشور محدود میباشد و استفاده بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی مستلزم برآورد هرچه دقیقتر میزان آب مورد نیاز گیاهان مختلف در شرایط متفاوت میباشد. این تحقیق بهمنظور تخمینتبخیر و تعرق، نیاز آبی وضریب گیاهی دو گونه سالیکورنیا در شرایط لایسیمتری بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام گردید. ...
بیشتر
منابع آب و خاک کشور محدود میباشد و استفاده بهینه از منابع آب در بخش کشاورزی مستلزم برآورد هرچه دقیقتر میزان آب مورد نیاز گیاهان مختلف در شرایط متفاوت میباشد. این تحقیق بهمنظور تخمینتبخیر و تعرق، نیاز آبی وضریب گیاهی دو گونه سالیکورنیا در شرایط لایسیمتری بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو گونه مختلف سالیکورنیا (S. bigeloviiو S. persica) و دو سطح مختلف شوری آب آبیاری (8 و 25 دسی زیمنس بر متر) در سه تکرار بود. تبخیر و تعرق واقعی گیاه(ETa) و تبخیر و تعرق مرجع (ETo) و ضرایب گیاهی (Kc) سالیکورنیا در سه مرحله رشد برآورد شدند. نتایج نشان داد که افزایش شوری از 8 به 25 دسی زیمنس بر متر در هر دو گونه موجب تغییر معنیدار عملکرد (وزن دانه و وزن کل اندام هوایی) در سطح آماری یک درصد شد. میزان آب مصرفی در فصل رشد در تیمارها و تکرارهای مختلف بین 28679 تا 33304 مترمکعب بر هکتار متفاوت بود. مقدار ضریب گیاهی در شوری 8 دسی زیمنس بر متر در گونه بیگلووی در ابتدا، میانه و انتهای فصل بهترتیب 18/1، 55/1 و 42/1 و در شوری 25 دسی زیمنس بر متر بهترتیب برابر 06/1، 37/1 و 26/1 بود. مقدار ضریب گیاهی در شوری 8 دسی زیمنس بر متر در گونه پرسیکا در ابتدا و میانه و انتهای فصل بهترتیب 37/1، 58/1 و 10/1 و در شوری 25 دسی زیمنس بر متر بهترتیب برابر 15/1، 38/1 و 27/1 بود. علاوه بر این شاخص کارایی مصرف آب سالیکورنیا (WUE) در تیمارهای مختلف بین 21/0 تا 38/0 کیلوگرم بر مترمکعب متغیر بود.
رستم یزدانی بیوکی؛ محمدحسن رحیمیان؛ غلامحسن رنجبر؛ محمدهادی راد؛ حسین بیرامی؛ حیدر مفتاحی زاده
چکیده
شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی و محدودکننده تولیدات کشاورزی است. به منظور بررسی تنش شوری بر آب مصرفی، عملکرد و کارایی مصرف آب گل محمدی (Rosa damascene Mill)، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار سطح شوری 8/2، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر در گلخانه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات شوری در سال زراعی 98-1397 انجام شد. در این بررسی، حجم آب آبیاری، ...
بیشتر
شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی و محدودکننده تولیدات کشاورزی است. به منظور بررسی تنش شوری بر آب مصرفی، عملکرد و کارایی مصرف آب گل محمدی (Rosa damascene Mill)، آزمایشی بهصورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و چهار سطح شوری 8/2، 5، 8 و 11 دسی زیمنس بر متر در گلخانه پژوهشی مرکز ملی تحقیقات شوری در سال زراعی 98-1397 انجام شد. در این بررسی، حجم آب آبیاری، حجم آب زهکشی، تبخیر و تعرق، عملکرد گل، عملکرد اسانس و کارائی مصرف آب (بر اساس عملکرد گل) تعیین شدند. نتایج نشان داد که میانگین حجم آب آبیاری، تبخیر و تعرق و حجم آب زهکشی شده گلدانها در هر نوبت آبیاری به ترتیب برابر با 3/14 ، 4/8 و 9/5 لیتر در بوته برای تمامی تیمارها بوده است. همچنین، مجموع حجم آب مصرفی، تبخیر و تعرق و حجم آب زهکشی شده در طول دوره آزمایش (اول مهرماه تا پایان شهریورماه) به ترتیب برابر با 616، 363 و 253 لیتر بهازای هر بوته بوده است. مجموع حجم آب آبیاری در تیمارهای 8/2، 5، 8 و 11 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر با 619، 625، 610 و 610 لیتر بهازای هر بوته بود. عملکرد گل در تیمارهای شوری آب آبیاری 8/2، 5 و 8 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر با 3/60، 8/55 و 1/57 گرم در بوته بود و اختلاف معنیداری با یکدیگر نداشتند، بهطوریکه گیاهان تیمار شوری پنج و هشت دسی زیمنس بر متر نسبت به تیمار 8/2 دسی زیمنس بر متر به ترتیب 46/7 و 25/5 درصد کاهش عملکرد داشتند، اما تیمار شوری 11 دسیزیمنس بر متر با کاهش 4/62 درصدی نسبت به تیمار 8/2 دسیزیمنس بر متر، پایینترین مقدار عملکرد گل را (66/22 گرم در بوته) داشت. نتایج نشان داد که بالاترین کارائی مصرف آب عملکرد گل محمدی در تیمارهای 8/2، 5 و 8 دسیزیمنس بر متر به ترتیب برابر 09/0، 08/0 و 09/0 کیلوگرم گل بر متر مکعب و کمترین آن در شوری 11 دسیزیمنس بر متر برابر با 03/0 بود. سطوح تنش شوری 8 و 11 دسیزیمنس بر متر سبب تولید بیشترین درصد اسانس (به ترتیب برابر با 25 % و 27%) و شوری 8/2 و 5 دسیزیمنس بر متر سبب تولید کمترین درصد اسانس (به ترتیب برابر با 22%و 21%) شدند.
محمد حسین بناکار؛ سید علی محمد چراغی؛ مهدی کریمی زارچی؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
با توجه به کمبود منابع آب متعارف و افزایش شوری منابع آب و خاک، استفاده از گیاهان شورپسند برای تولید علوفه و امنیت غذایی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بهمنظور مقایسه عملکرد علوفه برخی گونههای شورپسند در روشهای مختلف آبیاری (قطرهای، بابلر، جویچهای)، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری واقع در شهرستان صدوق ...
بیشتر
با توجه به کمبود منابع آب متعارف و افزایش شوری منابع آب و خاک، استفاده از گیاهان شورپسند برای تولید علوفه و امنیت غذایی از اهمیت ویژهای برخوردار است. بهمنظور مقایسه عملکرد علوفه برخی گونههای شورپسند در روشهای مختلف آبیاری (قطرهای، بابلر، جویچهای)، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری واقع در شهرستان صدوق استان یزد طی سه سال متوالی انجام شد. این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک تصادفی در سه تکرار انجام شد، بطوریکه سیستمهای مختلف آبیاری در پلاتهای اصلی و گونههای گیاهی شورپسند (Atriplex halimus، A. lentiformis، A. canesence، A. nummulariaو Kochia indica) در پلاتهای فرعی قرار گرفتند. آبیاری با آب شور dS.m-114 انجام گردید و پس از اینکه گیاهان به رشد کافی رسیدند، هر سه تا چهار ماه یک بار برداشت شده، عملکرد و اجزاء عملکرد علوفه و نیز کارآیی مصرف آب در روشهای مختلف آبیاری اندازهگیری شد. صرف نظر از روش آبیاری، گونه A. canesenceو سپس A.halimusبه ترتیب با تولید 48/7 و 28/3 تن در هکتار علوفه خشک، بیشترین میزان علوفه را در بین گونههای مورد مطالعه تولید کردند که اختلاف آنها با یکدیگر و با سایر گونهها در سطح پنج درصد معنیدار بود. در روش آبیاری جویچهای، بیشترین و کمترین مقدار کارآیی مصرف آب به ترتیب متعلق به گونههای A. canesenceو K. indicaبود. در روشهای آبیاری بابلر و قطرهای نیز گونه A. canesenceبیشترین مقدار کارآیی مصرف آب را داشت. بر اساس نتایج، بالاترین مقدار کارآیی مصرف آب (kg/m326/2) از گونه A. canesenceدر آبیاری به روش بابلر و پایینترین مقدار (kg/m3 07/0) از گونه K. indicaدر آبیاری به روش قطرهای به دست آمد. بنابراین، با در نظر گرفتن صرفه اقتصادی و سهولت بهرهبرداری از سامانه آبیاری، بر اساس نتایج این تحقیق، گونه A. canesenceبا عملکرد علوفه خشک 73/7 تن در هکتار با آبیاری به روش جویچهای و 81/8 تن در هکتار با آبیاری به روش بابلر به عنوان گونه برتر برای تولید علوفه در شرایط شور توصیه میشود. تکرار آزمایش با تعیین آب مورد نیاز هر گیاه بر اساس تبخیر و تعرق یا تغییرات رطوبت خاک به نتیجهگیری کمک خواهد کرد.
مهدی فلاح؛ محمد شایان نژاد؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
پسته مهمترین محصول صادراتی بخش کشاورزی ایران است. این محصول، به دلیل ارزآوری، ایجاد اشتغال، ایجاد ارزش افزوده و همچنین تحمل در مقابل شوری و خشکی،بسیار با اهمیت است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی پسته (ETc و ETa)، نیاز آبی ناخالص (IWR)و عمق یا حجم آب مصرفی پسته (AW)در چندین باغ منتخب واقع در منطقه بهادران در استان ...
بیشتر
پسته مهمترین محصول صادراتی بخش کشاورزی ایران است. این محصول، به دلیل ارزآوری، ایجاد اشتغال، ایجاد ارزش افزوده و همچنین تحمل در مقابل شوری و خشکی،بسیار با اهمیت است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل تبخیر و تعرق پتانسیل و واقعی پسته (ETc و ETa)، نیاز آبی ناخالص (IWR)و عمق یا حجم آب مصرفی پسته (AW)در چندین باغ منتخب واقع در منطقه بهادران در استان یزد بود. منطقه مطالعاتی یکی از محلهای پستهکاری استان یزد است. نتایج حاصله نشان داد که مجموع عمق ناخالص آب آبیاری سالانه در باغات انتخابی بین 823 تا 1600 میلیمتر متغیر (برابر با هیدرومدول 30/0 تا 57/0 لیتر بر ثانیه بر هکتار) است. این در حالی است که با توجه به شوری آب آبیاری و برای غلبه بر مشکلات تجمع املاح در خاک، هیدرومدول لازم برای تامین آب مورد نیاز پسته بین 6/0 تا بیشتر از 1 لیتر بر ثانیه بر هکتار متغیر خواهد بود که با توجه به وضعیت بحرانی منابع آبی دشت، امکان تامین آن عملاً غیرممکن است. همچنین با استفاده از الگوریتم توازن انرژی برای سطح (سبالSEBAL)، تبخیر و تعرق واقعی پسته در طول فصل رشد برابر با 556 میلیمتر برای کل منطقه مطالعاتی و 672 میلیمتر برای باغات منتخب برآورد شد. با توجه به مقایسههای صورت گرفته بین نیاز آبی پسته، تبخیر و تعرق واقعی و حجم آب مصرفی باغات منتخب، میتوان استراتژی کمآبیاری مدیریت شده درختان پسته برای منطقه مطالعاتی را توصیه کرد. بهینهسازی سیستمهای آبیاری سنتی، تغییر در نظام بهرهبرداری آب با هدف کاهش دور آبیاری، توجه به تغییرات مکانی نیاز آبی پسته در منطقه، آبشوئی املاح خاک در خارج از فصل و مدیریت زراعی درست در سطح باغ از راهکارهایی است که میتواند در غلبه بر مشکلات شوری و کمآبی مفید واقع شده و از افت محصول جلوگیری نماید.
محمدحسن رحیمیان؛ سمانه پورمحمدی
چکیده
روش توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال) یکی ازراههای برآورد تبخیر- تعرق واقعی است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران مورد استفاده قرار میگیرد. نظر به اینکه دشت آزادگان در استان خوزستان یکی از مناطقی است که بدلیل مدیریت غیراصولی زمین و آب،توپوگرافی،اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی دچار مشکلاتی نظیر شوری و ماندابی است، ...
بیشتر
روش توازن انرژی سطحی برای زمین (سبال) یکی ازراههای برآورد تبخیر- تعرق واقعی است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا از جمله ایران مورد استفاده قرار میگیرد. نظر به اینکه دشت آزادگان در استان خوزستان یکی از مناطقی است که بدلیل مدیریت غیراصولی زمین و آب،توپوگرافی،اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی دچار مشکلاتی نظیر شوری و ماندابی است، لذا برآوردتبخیر- تعرق گیاه در شرایط واقعی (تحت تنشهای مذکور) و توصیه آن در منطقه میتواند از آبیاریهای بیرویه و بروز مسائل حادتر در آینده جلوگیری نماید. به همین منظور در تحقیق حاضر پس از تهیه تصاویر ماهوارهای مودیس، اقدام به محاسبه تبخیر- تعرق واقعی گندم در طول فصل زراعی 1387 – 1386 گردیده است. نتایج این تحقیق که به صورت نقشههای تبخیر - تعرق روزانه و فصلی ارائه گردیده، حاکی از آن است که تبخیر- تعرق واقعی گندم در منطقه مطالعاتی بین 214 تا 440 میلیمتر است و بدلیل قرار گرفتن تحت تنشهای محیطی مختلفاز جمله شوری خاک، شوری آب زیرزمینی و بالا بودن سطح ایستابیکمتر از مقادیری است که تحت عنوان تبخیر- تعرق استاندارد گندم در منطقه توسط روابط تجربی بدست میآید(580 میلیمتر) و توصیه میشود. نتایج این تحقیق همچنین بر ضرورت توجه به نیاز آبی گیاه در شرایط طبیعی حاکم بر مزارع تاکید داشته و آنرا عاملی برای غلبه بر مشکلات ناشی از آبیاریهای بیرویه و غیراصولی میداند.
محمد تقی دستورانی؛ سمانه پورمحمدی؛ محمدحسن رحیمیان
چکیده
برآورد دقیق میزان تبخیر - تعرق واقعی محصولات زراعی و باغی اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی و بهینه سازی آب خصوصاً در مناطق خشک و کم آب دارد. در این تحقیق، ارزیابی الگوریتم سبال (توازن انرژی سطحی زمین) در برآورد تبخیر - تعرق واقعی به تخمین تبخیر - تعرق واقعی گیا ه باغی پسته منطقه اردکان در استان یزد انجام شد. برای این کار از یک سری زمانی تصاویر ...
بیشتر
برآورد دقیق میزان تبخیر - تعرق واقعی محصولات زراعی و باغی اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی و بهینه سازی آب خصوصاً در مناطق خشک و کم آب دارد. در این تحقیق، ارزیابی الگوریتم سبال (توازن انرژی سطحی زمین) در برآورد تبخیر - تعرق واقعی به تخمین تبخیر - تعرق واقعی گیا ه باغی پسته منطقه اردکان در استان یزد انجام شد. برای این کار از یک سری زمانی تصاویر ماهواره ای مودیس مشتمل بر 12 تصویر در طول دوره رشد پسته استفاده و نقشه تبخیر - تعرق درختان پسته در منطقه مطالعاتی تهیه شد. نتایج تحقیق نشان داد که متوسط تبخیر - تعرق واقعی پسته در سال مورد نظر و در طول یک فصل کامل رشد در منطقه مطالعاتی 1133 میلیمتر است که در مقایسه با مقدار آب مصرفی در منطقه مطالعاتی بسیار کمتر است. نتایج حاکی از ضرورت برنامه ریزی به منظور تدوین تقویم مناسب آبیاری، و نیز توصیه دور و عمق مناسب برای آبیاری باغات پسته اردکان است. با این اقدامات، ضمن افزایش بهرهوری، از هدر رفت مقادیر قابل توجه آب به دلیل آبیاریهای بیش از حد نیز جلوگیری خواهد شد.