آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
مهدی اکبری؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ افشین یوسف گمرکچی؛ مصطفی گودرزی؛ امیر اسلامی؛ مسعود فرزام نیا؛ رحیم علیمحمدی؛ نادر کوهی چله کران؛ رضا بهراملو؛ علی قدمی فیروزآبادی؛ سید ابوالقاسم حقایقی مقدم؛ اردلان ذوالفقاران؛ جمال احمدآلی؛ محمد عباسی؛ حمید ریاحی؛ محمد مهدی نخجوانی مقدم
چکیده
در این پژوهش، حجم آب آبیاری، عملکرد و بهرهوری آب یونجه در شرایط مدیریت کشاورزان در 300 مزرعه در قطب‌های تولید یونجه کشور شامل زنجان، فارس، چهارمحال و بختیاری، همدان، آذربایجان شرقی، سمنان، خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان غربی، مرکزی، قزوین و کرمان در سال زراعی98-1397 اندازهگیری شد. تفاوت میانگین حجم آب آبیاری، عملکرد، بهرهوری آب ...
بیشتر
در این پژوهش، حجم آب آبیاری، عملکرد و بهرهوری آب یونجه در شرایط مدیریت کشاورزان در 300 مزرعه در قطب‌های تولید یونجه کشور شامل زنجان، فارس، چهارمحال و بختیاری، همدان، آذربایجان شرقی، سمنان، خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان غربی، مرکزی، قزوین و کرمان در سال زراعی98-1397 اندازهگیری شد. تفاوت میانگین حجم آب آبیاری، عملکرد، بهرهوری آب آبیاری و بهرهوری آب کاربردی در استان‌های مزبور در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود و میانگین حجم آب آبیاری به‌ترتیب برابر 8502، 8901، 9226، 9459، 11481، 12796، 14311، 14821، 15198، 15916، 18351 و23920 با میانگین وزنی 13614مترمکعب در هکتار بدست آمد. عملکرد یونجه نیز بین 2500 تا 30000 با میانگین وزنی 13692کیلوگرم بر هکتار بود. بهرهوری آب آبیاری در مزارع مزبور بین 0/2 تا 4/5 با میانگین وزنی 1/28 کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد. میانگین وزنی بهرهوری آب کاربردی نیز 1/19 کیلوگرم بر مترمکعب تعیین شد. میانگین حجم آب مزارع یونجه در دو روش آبیاری سطحی و بارانی به‌ترتیب برابر 15076 و 10653 مترمکعب در هکتار تعیین شد( 1%>p). بنابراین با تغییر روش آبیاری از سطحی به بارانی، میانگین حجم آب آبیاری 30% کاهش و بهرهوری آب کاربردی یونجه 41% افزایش داشت. با توجه به این نتایج، برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهرهوری آب در تولید یونجه، در شرایط اقلیمی مناسب که آب آبیاری از کیفیت خوبی برخوردار باشد، در صورت رعایت ضوابط فنی طراحی، اجرا و بهرهبرداری و ملاحظات اقتصادی، استفاده از آبیاری بارانی پیشنهاد میشود.
مهدی رضایی‌خرمنانی؛ مهدی اکبری؛ مهدی کوچک زاده
چکیده
این پژوهش برای بررسی کارایی سامانه آبیاری فتیله‌ای در کشت گلخانه‌ای گیاه گوجه‌فرنگی و مقایسه آن با سامانه آبیاری قطرهای به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی (CRD)، شامل تیمارهای آبیاری در پنج سطح (آبیاری قطرهای و آبیاری فتیله‌ای با قطرهای یک، سه، چهار و پنج سانتیمتر) و دو بستر کشت ("کوکوپیت، خاک، کود، پرلیت" و "خاک، ...
بیشتر
این پژوهش برای بررسی کارایی سامانه آبیاری فتیله‌ای در کشت گلخانه‌ای گیاه گوجه‌فرنگی و مقایسه آن با سامانه آبیاری قطرهای به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی (CRD)، شامل تیمارهای آبیاری در پنج سطح (آبیاری قطرهای و آبیاری فتیله‌ای با قطرهای یک، سه، چهار و پنج سانتیمتر) و دو بستر کشت ("کوکوپیت، خاک، کود، پرلیت" و "خاک، شن، کود") در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱400-۱399 انجام شد. کمترین حجم مصرف آب در طول دوره رشد در آبیاری فتیله‌ای با قطر فتیله یک سانتیمتر، 29/25 لیتر در بوته و بیشترین حجم مصرف آب در آبیاری قطرهای و فتیله‌ای با قطر فتیله پنج سانتیمتر به‌ترتیب 36 و 37/5 لیتر در بوته بود. این نتایج نشان دهنده اختلاف 19% و 4% در میزان مصرف آب بین تیمار آبیاری فتیله‌ای با قطر یک سانتیمتر و پنج سانتیمتر با آبیاری قطرهای است. میزان مصرف آب در سامانه آبیاری قطرهای نسبت به متوسط سامانه آبیاری فتیله‌ای به میزان شش درصد بیشتر بود. همچنین قطر فتیله در آبیاری فتیله‌ای تأثیر معنیداری بر میزان مصرف آب داشت، به‌طوری‌که اختلاف بین تیمارهای آبیاری فتیله‌ای (کمترین و بیشترین میزان مصرف آب) در قطرهای یک و پنج سانتیمتر به 28% رسید. آبیاری فتیله‌ای با قطر سه سانتیمتر در بستر کشت "خاک، ماسه، کود" با 700 گرم در بوته، بیشترین عملکرد میوه گوجه‌فرنگی را به خود اختصاص داد. عملکرد میوه در بستر "خاک، ماسه، کود" نسبت به بستر"کوکوپیت، خاک، پرلیت، کود" نیز 59% افزایش بافت. بیشترین بهرهوری آب در آبیاری فتیله‌ای با قطر سه سانتیمتر، 11/19 و کمترین بهرهوری آب در تیمار آبیاری قطرهای 9/06 کیلوگرم بر مترمکعب آب به دست آمد که دارای اختلاف 24% است. میزان مصرف آب در بستر کشت “خاک، شن، کود” نسبت به بستر کشت “کوکوپیت، خاک، کود، پرلیت” 21% کاهش یافت و موجب افزایش 100% بهرهوری آب در بستر“خاک، شن، کود” شد. در آبیاری فتیله‌ای، به علت اینکه همواره آب در دسترس بوده، گیاه با تنش آبی مواجه نشد و این نتایج حاکی از آن است که سامانه آبیاری فتیله‌ای با بهبود رشد گیاه موجب افزایش میزان تولید محصول تر و خشک و بهرهوری فیزیکی آب گوجه‌فرنگی شد. اگرچه در این تحقیق تجزیه‌وتحلیل اقتصادی انجام‌نشده است ولی محصول بیشتر همراه با مصرف آب کمتر در سامانه آبیاری فتیله‌ای، درآمد بیشتری برای بهره‌بردار خواهد داشت و میتواند دلیل قابل قبولی برای استفاده از این روش آبیاری باشد.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
مهدی اکبری؛ فریبرز عباسی؛ ابوالفضل ناصری؛ محمدعلی شاهرخ نیا؛ محمد خرمیان؛ مسعود فرزام نیا؛ مجید کرامتی طرقی؛ آذرخش عزیزی؛ محمد عباسی؛ اسحق زارع مهرانی؛ حسن خسروی؛ اسماعیل مقبلی دامنه؛ محمد مهدی نخجوانی مقدم؛ نادر عباسی؛ جواد باغانی
چکیده
در این تحقیق حجم آب آبیاری، عملکرد و بهرهوری آب پیاز در شرایط مدیریت کشاورزان در 190 مزرعه در قطب‌های تولید پیاز کشور شامل آذربایجان شرقی، اصفهان، خوزستان، زنجان، جنوب کرمان، فارس، خراسان، خراسان شمالی و هرمزگان در سال زراعی 1400-1399 اندازهگیری شد. میانگین حجم آب آبیاری، عملکرد، بهرهوری آب آبیاری وبهرهوری آب کاربردی در استان‌های ...
بیشتر
در این تحقیق حجم آب آبیاری، عملکرد و بهرهوری آب پیاز در شرایط مدیریت کشاورزان در 190 مزرعه در قطب‌های تولید پیاز کشور شامل آذربایجان شرقی، اصفهان، خوزستان، زنجان، جنوب کرمان، فارس، خراسان، خراسان شمالی و هرمزگان در سال زراعی 1400-1399 اندازهگیری شد. میانگین حجم آب آبیاری، عملکرد، بهرهوری آب آبیاری وبهرهوری آب کاربردی در استان‌های منتخب در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود. میانگین حجم آب آبیاری در استان‌های منتخب به‌ترتیب 9502، 13273، 9740، 16588، 9618، 13880، 11998، 8438 و 7057 با میانگین وزنی 10823 مترمکعب در هکتار بدست آمد. عملکرد پیاز نیز در استان‌های مذکور بین 20 تا بیش از 90 با میانگین وزنی 49/98تن بر هکتار اندازهگیری شد. بهرهوری آب آبیاری در مزارع منتخب کشور بین3/13تا 6/30 با میانگین وزنی4/93 کیلوگرم برمترمکعب به دست آمد، میانگین وزنی بهرهوری آب کاربردی 4/50 کیلوگرم برمترمکعب بود. میانگین وزنی نیاز خالص آبی در کشور به روش فائو پن‌من-مانتیث با استفاده از دادههای هواشناسی سال تحقیق و سند ملی آب به‌ترتیب 8834 و 6972 مترمکعب بر هکتار به دست آمد. میانگین حجم آب مزارع پیاز در مناطق مورد مطالعه در سه روش آبیاری سطحی، بارانی و قطرهای نواری به‌ترتیب برابر 11453، 12740 و 10317 مترمکعب در هکتار بود که تفاوت آنها در سطح احتمال پنج درصد معنیدار است. با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطرهای نواری، حجم آب آبیاری 10 درصد کاهش و بهرهوری آب کاربردی مزارع پیاز 35 درصد افزایش یافت. همچنین کشت نشایی در مقایسه با کشت بذری موجب 14/7 درصد کاهش حجم آب آبیاری و 16/7 درصد افزایش در بهرهوری آب شد. با توجه به نتایج این تحقیق، کاربرد توأمان کشت نشایی و استفاده از آبیاری قطرهای نواری در مزارع پیاز پیشنهاد میشود.
استفاده از مدل ها، معادلات انتقالی، شبکه عصبی
محمد امین خندان بارانی؛ پیمان افراسیاب؛ مهدی اکبری؛ معصومه دلبری
چکیده
در این تحقیق وضعیت موجود بهرهوری آب برای تولید گندم و امکان بکارگیری راهکارهای افـزایش بهـرهوری آب در شـرایط مختلف دسترسی به آب در شبکه آبیاری سد سیستان، تعیین و تجزیه و تحلیل شد. بدین منظور با در نظـر گـرفتن وضـعیت موجـود بهرهبرداری از منابع آب، مقادیر مختلف آب آبیاری و بهرهگیری از اطلاعـات مزرعهای، مدل شبیهسازی ...
بیشتر
در این تحقیق وضعیت موجود بهرهوری آب برای تولید گندم و امکان بکارگیری راهکارهای افـزایش بهـرهوری آب در شـرایط مختلف دسترسی به آب در شبکه آبیاری سد سیستان، تعیین و تجزیه و تحلیل شد. بدین منظور با در نظـر گـرفتن وضـعیت موجـود بهرهبرداری از منابع آب، مقادیر مختلف آب آبیاری و بهرهگیری از اطلاعـات مزرعهای، مدل شبیهسازی SWAP، واسنجی و صحتسنجی شد. برای تعیین برنامه آبیاری (زمان و عمق)، از توابع تولید آب کاربردی برای محصول گندم استفاده شد. نتایج اندازهگیریهای مزرعهای در سال زراعی 1396-1395 در شبکه آبیاری مطالعه شده نشان داد که در شرایط موجود، کشاورزان منطقه بهطور میانگین محصول گندم را در چهار نوبت آبیاری میکنند و متوسط عملکـرد محصول حـدود 1450 کیلـوگرم در هکتار و بهرهوری آب حدود 41/0 کیلوگرم بر مترمکعب است. این نتایج نشان میدهد که از آب قابل دسترس به شـکل مناسـبی بهـرهبـرداری نمـیشود و باید با راهکارهای کاربردی برای بهبود بهرهوری آب اقدام شود. نتایج صحتسنجی و واسنجی مدل SWAPنیز نشاندهنده صحت بالای مدل در منطقه مطالعه بود. نتایج سناریوهای مختلف مدیریتی حذف تعدادی از نوبتهای آبیاری نسبت به شرایط موجود نشان داد که اگرچه در بهرهوری آب تفاوت فاحشی مشاهده نشد اما عملکرد محصول حدود 37 % کاهش یافت. نتایج ارزیابی سناریوهای کاهش عمق و دور آبیاری (استفاده از 640 میلیمتر آب در کل فصل و آبیاری به میزان 40 میلیمتر در هر نوبت)، نشان داد که در صورت تأمین مطمئن و به موقع آب و اجرای آبیاری در نوبتهای بیشتر میتوان بهرهوری آب را نسبت به سناریوی مبنا به مقدار 30 % و عملکرد محصول را تا دو برابر شرایط موجود افزایش داد. در این سناریوها وجود رطوبت مناسب در عمق ریشه گیاه باعث افزایش محصول شده و مقدار نفوذ عمقی به شدت کاهش یافت چون میزان آب کاربردی کشاورزان بهعلل مختلف بیش از اندازه است، از اینرو، توصیه میشود شـیوههـای بهبـود مدیریت آبیاری و مدیریت زراعی با توجه به آب قابل دسترس در شبکه آبیاری به کشاورزان آموزش داده شود تا آنها خود به توزیع آب، متناسب با نیاز واقعی گیاه و آبیــاری در زمــان مناســب و بــه میــزان کفایت روی آورند.
علی عطایی؛ مهدی اکبری؛ محمدرضا نیشابوری؛ زهرا غفاری؛ داوود زارع حقی
چکیده
بهمنظور مطالعه اثرات تغییر سامانههای آبیاری قطرهای سطحی به زیرسطحی بر پاسخ گیاهی، یک باغ پسته 10 هکتاری از شهرستان شهریار انتخاب و تیمارهای آبیاری شامل قطرهای سطحی با آب شور (DI)، قطرهای زیر سطحی با آب شور (SDI) و قطرهای سطحی با آب غیرشور(A) در آن پیاده شد و پاسخهای گیاهی اندازهگیری شد. نتایج بررسی توزیع شوری نشان داد ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه اثرات تغییر سامانههای آبیاری قطرهای سطحی به زیرسطحی بر پاسخ گیاهی، یک باغ پسته 10 هکتاری از شهرستان شهریار انتخاب و تیمارهای آبیاری شامل قطرهای سطحی با آب شور (DI)، قطرهای زیر سطحی با آب شور (SDI) و قطرهای سطحی با آب غیرشور(A) در آن پیاده شد و پاسخهای گیاهی اندازهگیری شد. نتایج بررسی توزیع شوری نشان داد که بیشترین تجمع املاح در دوایر هم مرکز به دور از قطره چکان رخ داده است که در DI عمق 30 تا 50 و فاصله عرضی 70 تا 100 سانتیمتری از درخت، و در SDI لایه سطحی 0 تا 20 و فاصله عرضی 60 تا 80 سانتیمتری از درخت نقاط تجمع املاح بوده است. تمام پاسخهای گیاهی در تیمار آب غیرشور به طور معنیداری شرایط مساعدتری را نشان دادند. بر خلاف تیمار A، دمای تاج گیاه و اختلاف آن با دمای اتمسفر بین دو سامانه آبیاری DI و SDIتغییرات معنیداری را نشان نداد. اما در شاخص تنش آب گیاه (CWSI) با نرمالسازی دمای تاج گیاهی نسبت به اثرات محیطی، اختلاف بین دو سامانه آبیاری معنیدار گردید و مقدار آن در SDIکمتر از DI بهدست آمد. هدایت روزنهای نیز در SDI بهطور معنیداری بیشتر از DI اندازهگیری شد. بر اساس جریان شیره آوندی، با وجودی که تیمار A به طور معنیداری بیشترین جریان را داشت، در طول 24 ساعت اختلاف معنیداری بین دو سامانه آبیاری DIو SDIمشاهده نگردید، اما با میانگینگیری این شاخص برای طول روز و بهخصوص ساعات اوج تنش اختلاف معنیدار شد. با توجه به حجم یکسان آب آبیاری در دو تیمار DIو SDI، نتیجهگیری میشود که سامانه SDIبا توزیع مناسب شوری، شرایط بهتری را برای جذب آب توسط گیاه فراهم نموده و باعث کاهش تنش رطوبتی بهخصوص در ساعات اوج تعرق میگردد. هرچند استفاده از سامانه آبیاری قطرهای زیرسطحی نیازمند مطالعات طولانی مدت میباشد، اما با توجه به پاسخهای گیاهی مشاهده شده و همچنین از نقطه نظر توزیع شوری در خاک، استفاده از این سامانه آبیاری برای درختان پسته قابل توصیه است.
علی عطایی؛ محمدرضا نیشابوری؛ مهدی اکبری؛ داوود زارع حقی؛ اژدر عنابی میلانی
چکیده
طبیعت چندبُعدی حرکت آب در خاک، جذب آب توسط گیاه و کاربرد آب در مزرعه، باعث افزایش پیچیدگیهای مدلسازی توزیع رطوبت خاک در سامانههای آبیاری قطرهای میشود. با تعیین خصوصیات هیدرولیکی خاک، پارامترهای توزیع ریشه درخت پسته در مزرعه مورد مطالعه، میزان تبخیر و تعرق و جریان آب ورودی، چگونگی توزیع رطوبت خاک در دو سامانه آبیاری قطرهای ...
بیشتر
طبیعت چندبُعدی حرکت آب در خاک، جذب آب توسط گیاه و کاربرد آب در مزرعه، باعث افزایش پیچیدگیهای مدلسازی توزیع رطوبت خاک در سامانههای آبیاری قطرهای میشود. با تعیین خصوصیات هیدرولیکی خاک، پارامترهای توزیع ریشه درخت پسته در مزرعه مورد مطالعه، میزان تبخیر و تعرق و جریان آب ورودی، چگونگی توزیع رطوبت خاک در دو سامانه آبیاری قطرهای سطحی (DI)و زیرسطحی(SDI) با استفاده از مدل هایدروس دوبُعدی مدلسازی گردید. همچنین مقادیر رطوبت خاک در روزهای متوالی پس از آبیاری، در فواصل عرضی و عمقی متفاوت نسبت به درخت با استفاده از رطوبت سنج پروفیل پروب اندازهگیری شد. از هدایت روزنهای برگ درختان نیز برای استخراج تابع تنش رطوبتی و ارزیابی مدل استفاده شد. براین اساس، مکش معادل کاهش 50 درصد جذب آب ریشه برابر 4935 سانتیمتر بدست آمد. نتایج مدلسازی در محلهای منطبق با اندازهگیریها با دادههای رطوبت خاک مقایسه شد و با استفاده از آمارههای صحت سنجی، صحت و دقت مدل مورد بررسی قرار گرفت. مقادیر ME، RMSE، Eو R2برای SDI به ترتیب 006/0، 021/0، 761/0، 794/0 و برای DI 002/0-، 020/0، 700/0 و 741/0 به دست آمد. تعرق محاسبه شده توسط هایدروس همبستگی بالایی را با هدایت روزنهای به ویژه در SDIنشان داد. براساس نتایج هایدروس و اندازهگیری گیاهی مشخص شد که جذب آب توسط ریشه درخت پسته در SDI به طور معنیداری از DIبیشتر است که نشان میدهد استفاده از SDIمیتواند با کاهش تبخیر از سطح خاک، باعث صرفه جویی و افزایش کارایی مصرف آب گردد. برآورد جذب آب ریشه و اندازهگیری هدایت روزنهای درخت پسته در شرایط مزرعه مشخص کرد که رطوبت خاک تا چهارروز بعد از آبیاری قطرهای به خوبی پاسخگوی نیاز گیاهی بوده و با کوتاهتر کردن دور آبیاری میتوان از بیشترین پتانسیل این سامانه آبیاری بهره برد.